Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) geçen hafta yayınladığı verilere göre, ekim ayında Türkiye genelinde 122 bin 882 adet konut satıldı. Bu sayı geçen yılın aynı döneminde satılan konut sayısının yüzde 5,7 altında kalıyor.
DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com.tr
Geçen yıl ekim ayında 130 bin 274 konut satılmıştı. Konut satışları önceki aylarda genelde geçen yılki seviyesinin üzerindeydi. Şubat ayındaki yüzde 0,2’lik küçük düşüşü saymazsak, sadece haziran ayında yüzde 8,1 gibi ciddi bir düşüş olmuştu.
Ancak o düşüş de büyük ölçüde geçen yıl temmuz ayına denk gelen Ramazan Bayramı tatilinin bu yıl haziran ayına kaymasının getirdiği olumsuz baz etkisinin ürünüydü.
HARÇ DOPİNGİ SONA ERDİ
Bu arada temmuz ve eylül aylarında ise konut satışlarında çok büyük artışlar yaşanmıştı. Temmuz ayındaki yüzde 42,4’lük artış geçen yıl bu ayda Ramazan Bayramı tatili olmasının ve bir askeri darbe girişimin yaşanmasının getirdiği baz etkisinden kaynaklanmıştı.
Eylül ayındaki yüzde 28,8’lik artışta da geçen yıl tamamı hafta içine denk gelen Kurban Bayramı tatilinin bir bölümünün bu yıl hafta sonuna denk gelmesinden kaynaklanan olumlu baz etkisinin rolü vardı. Ancak eylül ayındaki artışta aslan payı “harç dopingi”ne aitti.
Geçen mart ayında ekonomiyi teşvik tedbirleri kapsamında getirilen tapu harcı indirimi eylül ayında sona erdi. Bu indirimden yararlanmak isteyenlerin taleplerini öne çekmesi, konut satışlarında eylül ayında yaşanan artışın esas büyük nedeniydi.
İşte ekim ayındaki düşüş bu artışın üzerine geldi. Geçen yılın son üç ayında faizlerdeki gerileme ve düzenlenen kampanyalar sayesinde konut satışlarının epey yüksek gerçekleştiği de dikkate alınınca, tapu harcı indiriminin sona ermesiyle böyle bir düşüşün yaşanabileceği zaten önceden belliydi.
Nitekim geçen ay bu sayfalarda eylül ayı konut satışlarının değerlendirmesini yaparken bu konuda sizleri uyarmıştık. Şimdi de ekim ayında görülen düşüşün yılın son iki ayında da devam edebileceğini belirtmekte fayda var. Finansal piyasalarda yaşanan son gelişmeler yani döviz kurlarındaki ve faizlerdeki yükseliş konut satışları konusunda 2018 yılı için de umutlu olmayı zorlaştırıyor.
İNŞAATLAR PATLAR MI?
Geçen hafta konut satışlarından düşüş haberi gelirken inşaat ruhsatlarından ise patlama haberi geldi. Yine TÜ-İK'in açıkladığı verilere göre, üçüncü çeyrekte inşaat ruhsatı alınan daire sayısı geçen yılın aynı dönemindeki düzeyinin yüzde 141,7 üzerinde gerçekleşti.
Geçen yılın üçüncü çeyreğinde 193 bin 743 daire için inşaat ruhsatı alınmışken, bu yılın aynı döneminde bu sayı 468 bin 273’ü buldu. Bu arada üçüncü çeyrekte iskana açılan daire sayısı ise yüzde 15,5’lik artışla 156 bin 323’ten 180 bin 608'e çıktı.
Üçüncü çeyrekte inşaat ruhsatlarında yaşanan olağanüstü artışın bir bölümü yukarıda bahsettiğimiz baz etkisinden kaynaklanıyor. Geçen yıl malum nedenlerden dolayı üçüncü çeyrekte alınan inşat ruhsatı sayısı normal seviyesinin altındaydı. Ancak üçüncü çeyrekteki patlamanın esas nedeni, Dünya Gazetesi yazarı Alaattin Aktaş'ın geçen çarşamba günü dikkat çektiği gibi, 1 Ekim'den itibaren imar yönetmeliğinde bazı değişikliklerin yürürlüğe girmesi gibi görünüyor.
İnşaat ruhsatlarını, bu değişiklikten etkilenmek istemeyen bazı şirketlerin başvurularını öne çekmesi patlatmışa benziyor. Muhtelemen inşaat ruhsatlarında ikinci çeyrekte gözlenen olağanüstü artışta da bunun etkisi vardı. Durum böyleyse yılın son çeyreğinde ise inşaat ruhsatlarında düşüş görebiliriz.
Burada esas kritik noktayı inşaat ruhsatı alınan bu konutların ne kadar sürede bitirileceği oluşturuyor. Konutta zaten arz fazlasından söz edildiği bir dönemde bu süre de kısa olursa inşaat sektöründe işler iyice zora girebilir. Üstelik, bütçenin ve kamu borçlarının haline bakılırsa, bu kez devlet de inşaatçıların yardımına koşamayabilir.
