Türkiye’de çalışanların eğitim düzeylerine göre aldıkları maaşlar arasındaki fark giderek daralıyor. TÜİK’in 2022 yılı kazanç yapısı istatistikleri, üniversite mezunları ile ilköğretim mezunları arasındaki maaş farkının dört yılda giderek azaldığını gösteriyor. TÜİK verilerine göre 2006-2022 arasında ilköğretim mezunlarının ortalama ücreti/maaşı yüzde 987 artarken üniversite mezunlarının aldığı ücret/maaş sadece yüzde 622 artış gösterdi.
Kariyer platformu Youthall’un CEO’su Emre Aykan, bunun temel nedeninin nitelikli mavi yaka çalışan sayısının yeterli olmaması olduğunu söyledi. İlgili sektörlerdeki bu iş kollarında artan taleplerin söz konusu olduğunu belirten Aykan, “Örneğin inşaat sektöründe vinç operatörü gibi mesleklerde talebin yüksek olması ve yeterli sayıda çalışan bulunamaması nedeniyle, maaşlar önemli ölçüde arttı. Bazı iş kollarında bu makaslar çok açılmaya başlandı. Bu da mavi yakada maaşların artmasına neden oldu. Sertifikalı mavi yakalar yurt dışına gidebiliyor ve ayda 2500-3000 dolar kazanabiliyor. Asgari ücret artışlarında beyaz yakaya aynı oranda artış yapılamaması da buna neden oluyor. Mavi yakanın hem işleri hem cazibesi artıyor. Meslek liselerinin cazibesinin düşük olması da önemli bir etken, meslek liselerini cazip hala getirmek önemli. Talep tarafında mavi yaka tarafında birçok iş kolu mevcut. Neredeyse beyaz yakadan fazla kazanabileceği bir noktaya geliyoruz. Farkın kapanmasını için sektörel ihtiyaçlar ve eğitim eksiklerinin giderilmesi önem arz ediyor” dedi.
Pek çok uzmana göre 2024 yılı içinde üniversite mezunlarından ziyade, mesleki eğitim almış, eğitimli zanaatkarlara, meslek okulu ve yüksek okul mezunlarına yönelik talebin artması bekleniyor.
GENÇLERİN 5’TE 1’İ MUTSUZ
Youthall tarafından 18-34 yaş aralığındaki, 171 farklı üniversitenin 128 farklı bölümünde okuyan 1219 öğrenci ve 342 mezunun katılımıyla gerçekleştirilen Gençlerin Beklenti ve Yönelimleri Araştırması da mevcut tabloyu destekliyor. Araştırma sonuçlarına göre, gençlerin yüzde 93’ü geçici olarak düşük ücretler ile çalışmaya sessiz kalıyor. 2023 yılı araştırma verilerine göre üniversite mezunu çalışan gençlerin kazandıkları ücretlere bakıldığında, yüzde 24’ü asgari ücretten az veya asgari ücret seviyesinde kazanıyor.
Araştırmaya göre gençlerin yüzde 80’i şirketlerin çalışanları önemsemediğini ve ekonomik koşullardan fayda sağladığını düşünüyor. Araştırmaya göre, üniversite mezunu çalışanların gelir seviyesi, kendilerini ve yaşam standartlarını geliştirmek için yeterli değil.
Bu yıl ikincisini gerçekleştirdikleri araştırma çalışmasının Türkiye’deki gençlerin geleceklerine yönelik karamsar bakış açıları ile ilgili çok net sonuçlar elde ettiklerini kaydeden Youthall CEO’su Emre Aykan, “Verilere göre gençlerin 5’te 1’i mutsuz, 4’te 1’i geleceği olumsuz algılıyor, 4’te 3’ü ise stresli. Mezunların yüzde 67’si ve çalışan mezunların yüzde 79’u gençlerin şu anda çalıştıkları iş yerlerinden ilk fırsatta ayrılacağı inancında. Çalışan mezunların yüzde 83’ü, iş arayan mezunların ise yüzde 90’ı iş bulmanın eskiye kıyasla daha da zorlaştığı görüşüne katılıyor. İş bulmak zorlaştığı için gençlerin önemsedikleri birçok kriterden geçici olarak taviz verdiği görüşü, mezunların yüzde 88’i tarafından ifade edilirken, bu oran iş arayan mezunlar arasında yüzde 92 düzeyinde” açıklamasında bulundu.
GENÇLER ÜLKE FARK ETMEKSİZİN YURTDIŞINDA GİTMEK İSTİYOR
Düşük ücretler, beyin göçü dalgasını tetikleyen en önemli unsurlardan biri. Araştırmaya göre, “İmkân olsa yurt dışına gider misin?” sorusuna gençlerin yarısı neresi olduğuna göre karar vereceğini belirtirken; üçte birinden fazlası ülke fark etmeksizin yurt dışına gitmek istiyor. “Büyük ihtimalle gitmem” ve “Kesinlikle gitmem” diyenlerin oranı ise sadece yüzde 7. Gençlerin gerçekleştirmeyi en çok istedikleri hedefler; yurt dışında çalışmak, yönetici olmak, girişimci olmak ve dünyaya fayda yaratan bir projede yer almak. Yurt dışının en önemli albenileri; iş/özel hayat dengesi ve emeğe değer verilmesi.
Araştırma sonuçlarının; işsiz nüfus istatistiklerinde yer almadıkları halde, her an iş değiştirme potansiyeli taşıyan, uygun bütün açık pozisyonlara talip, ‘gizli işsizler’in ve doğal olarak ‘mutsuz çalışanların’ varlığına işaret ettiğine değinen Emre Aykan, “Dolayısıyla gençler eğer giderlerse, geri dönüşleri zor görünüyor. Bu nedenle genç yetenekleri gitmeden ülke ekonomisine dahil etmemiz gerek” dedi.
