2025'te 335 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşacağı tahmin edilen paylaşım ekonomisi, Türkiye'de de hızla büyüyor. Türkiye'de yaygınlaşmaya başlayan araç paylaşımı, gıda atığı yönetimi, elbise kiralama, tekne paylaşımı, teknolojik cihaz kiralama gibi girişimler globale açılmaya hazırlanıyor.
6-19 Ağustos 2023 tarihli sayıdan
Araç ve ulaşım paylaşımı için Uber ve konaklama ihtiyaçları için Airbnb gibi platformlar aracılığıyla yeni nesil iş modelleri oluşturan, bireylerin sahip oldukları ürün ve hizmetleri bir aracı üzerinden birbirleriyle paylaşarak hem ihtiyaçlarını karşılamalarına hem de gelir elde etmelerine yarayan paylaşım ekonomisi, son yılların en popüler kavramlarından biri oldu.
2025'te 335 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşacağı tahmin edilen paylaşım ekonomisi pazarının 2028'e kadar da her yıl yüzde 32 büyüyeceği öngörülüyor. Fazla kaynak kullanımının önüne geçmek çevresel etkiyi azaltırken, finansal fayda yaratmak adına paylaşım ekonomisi günden güne büyüyor.
Bu ekonomik model bireyler arasında kaynak paylaşımı olarak tanımlanıyor olsa da kurumlar da bu sistemin bir parçası haline geliyor. Bir kurumun üretimden kalan fazla malzemeleri, yan ürünleri başka bir kurumun üretim döngülerine ham madde olarak katılabiliyor.
TÜRKİYE'DE DE GELİŞİYOR
Türkiye'de de bu küresel trende uyumlu mobil uygulama ve platformlar geliştirilmeye başlandı. Son dönemde Türkiye'de yaygınlaşmaya başlayan araç paylaşımı, gıda atığı yönetimi, elbise kiralama, tekne paylaşımı, teknolojik cihaz kiralama, yenilenmiş teknolojik ürün perakendeciliği gibi girişimler mevcut. Bu girişimler Türkiye'de hızla büyürken, global açılımlarını da yapmaya hazırlanıyor. Paylaşım ekosisteminde büyüyen bu girişimlerin yeni dönem planlarını araştırdık.
360 DERECE ATIK YÖNETİMİ
Örneğin Fazla, gıdadan tekstile, ambalajdan kimyasala; farklı endüstrilerde, tedarik zincirinin tüm paydaşlarının atık yönetimini 360 derece tamamlıyor. Fazla Market ile tedarikçilerin satışa dönüştüremediği fazla ürünler market.fazla.com üzerinden kullanıma kazandırılıyor. Akıllı Tartı Sistemi ile profesyonel mutfaklarda gıdanın hangi aşamada ve ne miktarda atığa dönüştüğünü
takip ediyor. Fazla İyi Uygulaması ile restoran, manav, market ve pastane gibi yerel işletmelerin satışını gerçekleştiremediği iyi durumdaki fazla gıdalar tüketiciler ile buluşturuluyor. Bağış servisi aracılığıyla Türkiye'nin dört bir yanına ulaşıyor ve fazla ürünleri sosyal faydaya dönüştürüyor.
Tüketime uygun olmayan gıdaları Hayvan Yemi servisi aracılığıyla hayvan yemi üretiminde kullanabilecek kurumlar ile buluşturuluyor. Fazla Kurucu Ortağı ve CEO'su Olcay Silahlı, "Mart itibarıyla İspanya açılımımızı gerçekleştirdik. Bu adımı takiben yeni pazarlara açılmaya ve geliştirdiğimiz teknoloji tabanlı, bütünsel atık yönetimini farklı coğrafyalara taşımaya devam edeceğiz" diyor.
BİSİKLET PAZARYERİ
Bizero, 2017 yılında bu yana pazaryeri formatında binin üzerinde bisiklet, elektrikli bisiklet, scooter ve insansız teslimat robotu gibi araçların paylaşımını yapıyor. Platformda kurumsal ve bireysel araç sahiplerinin araçları diğer kişilere kiralanıyor. Bu araçlarla genellikle aylık kiralama modeliyle üniversite, restoran ve market zincirleri gibi kurumlara hizmet veriliyor. Platformda 40 binin üzerinde bireysel, 100'ün üzerinde de kurumsal kullanıcı bulunuyor.
Elektrikli bisikletler ve scooterlar geliştirdiklerini söyleyen Bizero Kurucusu ve CEO'su Mehmet Akıncılar, yatırım yaptıkları solarbike girişimi ile kendini tamamen güneş ile şarj edebilen e-bisiklet geliştirdiklerini belirtiyor. Günlük 30 km'ye kadar güneş enerjili menzil sunabildiklerini ifade eden Akıncılar, "Yurtdışında pazardaki öncü girişimleri satın alma görüşmelerimiz devam ediyor.
Güneş enerjisi ile kendini tamamen şarj edebilen Solarbike ve bulunduğunuz noktaya çağırabileceğiniz otonom elektrikli bisiklet-scooter projelerini 2024 yılı içerisinde yurtdışı pazarına açmayı planlıyoruz" diyor.
ELBİSE KİRALAMA HİZMETİ
Elbise kiralama hizmeti veren Rentony'nin web sitesi üzerinden yüzlerce özel ve yeni marka içerisinden istenilen kıyafet, belirlenen süre aralığında kiralanabiliyor. Ürünü seçip kiraladıktan sonra kıyafet kuryeyle adrese teslim ediyor, iade zamanı geldiğinde ise ürün yine kapıdan teslim alınıyor.
Ürün kişiye ulaştığı andan itibaren beş gün elinde tutabiliyor. Rentony'de kiralanan kıyafetlerin aynı anda perakendecilerde de satışta olan ürünler olduğuna dikkat çeken Rentony Kurucusu ve Stil Danışmanı Yasemin Eke, bu durumun kişiye aynı ürünü mağaza-dakinin en az 10'da biri fiyatına giyme olanağı sağladığını söylüyor. Eke, ürün denemeyle ilgili beden seçmeyi kolaylaştırmak için bazı yatırımlar yapacaklarını belirtiyor.
TEKNOLOJİYİ PAYLAŞIMA AÇTI
Kiralabunu ise Türkiye'nin ilk ve en büyük teknoloji ürünleri abonelik platformu. Kiralabunu.com ile bireysel kullanıcılara, Kiralabunu Kurumsal ile de her ölçekte kurumsal kullanıcılara hizmet veriliyor. Kurum içi girişimcilik projesi olan Kiralamini.com ile de bebeklerini büyüten ebeveynlerin ihtiyaçları kiralanarak kullanmalarına olanak tanınıyor.
100 bine yakın üyeye sahip olduklarını söyleyen Kiralabunu Kurucu Ortağı Elif Kapıcı, "2023 sonuna kadar üye sayımızı 200 binlere taşıyarak 200 milyon TL'ye yakın bir envanter büyüklüğüne ulaşmayı hedefliyoruz. Yeni yatırım turunu kapattığımızda yurtdışı pazar açılımı yeni kategorilerin geliştirilmesinin ardından başlayacak" diyor.
AKDENİZ ÇANAĞINDA BÜYÜYECEK
Türkiye'nin ilk saatlik tekne kiralama pazaryeri olan Teknevia da tekne kiralamak isteyenlerle tekne sahiplerini buluşturuyor. 6 binin üzerinden kayıtlı müşteri ve 100'ün üzerinden kayıtlı tekne sahibi platformu kullanıyor.
Önümüzdeki bir yıl içerisinde kullanıcı sayısını en az dört kat artırmayı hedeflediklerini söyleyen Teknevia Kurucusu ve CEO'su Mert Güler, İstanbul dışında 2024 yılında beş farklı lokasyonda daha hizmet vereceklerini belirtiyor.
Güler, "Teknevia'yı özellikle Akdeniz çanağında önemli bir oyuncu haline getireceğiz. En geç 2025 yılında Teknevia Türkiye dışında gelir üreten bir pazaryeri olacak" diye konuşuyor.
EV TAKAS UYGULAMASI
İTÜ Çekirdek girişimi olan Kanka. Host ise C2C iş modeliyle ev arayanlar, ev arkadaşı arayanlar, evini kısa süreliğine kiralamak isteyenler, evlerini gönüllü açanlar ve evlerini belirli bir süreliğine takas etmeyi düşünen kişileri aynı platformda buluşturan bir mobil uygulama.
Kanka.Host olarak kâr amacı gütmeden çalışıp, depremzedeleri öncelikli hale getirerek bir sosyal dayanışma olarak devam ettiklerini söyleyen Kanka.Host Kurucu Ortağı Betigül Erol, "Planlı bir şekilde büyüyerek Kanka.Host'un geleceğinde İngiltere, Hollanda, Fransa ve Hırvatistan pazarlarında yer almak bulunuyor. Nihai amacımız, insanların dünyanın her yerinde barınma sıkıntısı olmadan kendilerini yeniden keşfedebilmelerini sağlamak" diyor.
YÖRESEL GIDA ÜRETİCİSİNE DESTEK
Taze Yöre, yöresel gıda üreticileri ile doğal ve sağlıklı beslenmek isteyenleri buluşturan bir pazar yeri platformu. Taze Yöre'de, yerel gıda üreticileri, ücretsiz olarak mağazalarını açarak ürünlerini doğrudan tüketicilere ulaştırabiliyor.
Yöresel gıda ürünleri sektöründe Türkiye'de akla gelen ilk marka olmayı hedeflediklerini söyleyen Taze Yöre Kurucu Murat Tepe, 81 ilde nitelikli yerel üreticilere ulaşarak, bir yıl içinde üretici sayısını bine çıkarmayı hedeflediklerini belirtiyor.
Tepe, "Türkiye'de iş modelimizi başarıya ulaştırdıktan sonra uygun yöresel gıda ürünlerinin ihracatı için çalışmalar başlatacağız. ilk etapta e-ihracat ile başlamayı, ardından ise yurtdışında bölgenin özelliklerine uygun pazar yerleri kurarak global çapta büyümeyi hedefliyoruz" diyor.
EŞYA KİRALAMA PLATFORMU
Varsapp ise sevilen ve ihtiyaç duyulan ürünlerin kişilerden ve markalardan kiralandığı aynı zamanda kullanılmayan eşyaların kiraya verilebildiği bir platform. Türkiye'de toplam 14 şehirde hizmet veren platformda, teknolojik aletlerden outdoor malzemelere kadar birçok ürün bulunuyor. Şu an Varsapp'te 50 binden fazla üyelik bulunuyor.
İlk yatırımlarını 2022 yılında aldıklarını, ikinci yatırım turu için çalışmalara başladıklarını ifade eden Varsapp Kurucu Ortağı Hande Sevinç, "Eşya kiralanması ile karbon salınımının azalması arasında doğru orantılı bir ilişki bulunuyor ve biz de dünyanın üzerindeki bu üretim ve tüketim dengesizliğinin yükünü kiralama modeliyle almak için çabalıyoruz. En yakın zamanda yurtdışına da Varsapp'i açacağız" diyor.
LÜKS MODADA PAYLAŞIM
Davet Çok Elbise Yok (DCEY) bir online ve offline moda lüks kiralama platformu. 2010 yılında Eda Franci ve Seda Aksoy tarafından kurulan platform, anlaşmalı olduğu 85 dünya markasının yeni sezon ürünlerini kiralama hizmeti sunuyor.
Bu yıl 'kiraya ver' modülü geliştirerek müşterilerin ürünlerini kiraya vererek dolaplarında duran ürünlerinden gelir paylaşım ekonomisi yarattıklarını söyleyen Eda Franci, ilk yurtdışı açılımlarını lojistik bir partner ile İngiltere'de başlattıklarını belirtiyor.
Lüks çanta kategorisinde abonelik modeli üzerinde çalıştıklarını ve kadın giyim kategorisine ek olarak erkek ve çocuk ürünlerinde de kiralama modeline uygun ürün gamı araştırmalarına başladıklarını söyleyen Franci, "Marka bilinirliğini İngiltere'de yakaladıktan sonra pop-up mağaza çalışmaları için lokasyon analizlerimiz başlayacak.
Tıpkı İstanbul'da olduğu gibi, Londra'da müşterilerin ürünleri fiziki olarak da deneyebileceği bir showroom açma planımız var” diyor.
AHMET ONUR KOLEKTİF HOUSE KURUCU ORTAĞI VE CEO'SU
"HAZIR OFİSLERİN YÜZDE 25'İNE SAHİBİZ"
"Geliştirdiğimiz yenilikçi esnek çalışma alanı çözümleriyle çalışma hayatını şekillendiriyoruz. Kolektif House bugün gelinen noktada 24 lokasyonda yaklaşık 80 bin metrekarelik toplam alanda 10 binin üzerinde üyeye hizmet veriyor. Son beş yılda her yıl yaklaşık iki kat büyüdük.
Bugün gelinen noktada Türkiye'deki hazır ofislerin yaklaşık yüzde 25'ine sahibiz ve Türkiye'de pazar lideriyiz. Yakın zamanda Moda, A+Live Ataşehir, Ferko Signature, Ankara 1071 gibi merkezi lokasyonlarımızı hizmete açtık. Kısa süre sonra Now Bomonti, Anatolium Kartal gibi yeni lokasyonları da bünyemize katacağız."
