DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com.tr
Böylece sanayi üretiminde 2017'nin son çeyreğine ve yılın tamamına ilişkin bilanço da ortaya çıkmış oldu.
İsterseniz değerlendirmeye aylık verilerle başlayalım. TÜİK'in verileri aralık ayında sanayi üretiminin önceki yılın aynı ayına göre yüzde 6,5 arttığını gösteriyor. Eylül ayında yüzde 13,5'i bulan sanayi üretimindeki yıllık artış oranı o zamandan beri yavaş yavaş düşüyor.
Ekim ayında yüzde 9,1 olan bu oran kasım ayında ise yüzde 7 olarak gerçekleşmişti. Ancak aralık ayındaki yavaşlamada "takvim etkisi"nin yani işgünü sayısının önceki yıldan daha düşük olmasının rolü var.
Nitekim TÜİK'in verileri aralık ayında takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretimindeki yıllık artışın daha yüksek ve yüzde 8,7 olduğunu gösteriyor. Sanayinin 2017'nin son üç ayında yavaş yavaş vites küçültmesi, aynı yılın son çeyrek döneminde de önceki çeyrek döneme göre vites küçültmesine neden oldu.
Sanayi üretiminde 2017'nin son çeyrek döneminde yaşanan yıllık artış yüzde 7,5 olarak hesaplanıyor. Oysa bu oran üçüncü çeyrekte yüzde 13,9'u bulmuştu. Buna göre sanayi son çeyrekte vitesi neredeyse yarı yarıya küçültmüş bulunuyor.
Sanayi üretiminde üçüncü çeyrekte yaşanan olağanüstü artış, önceki yılın aynı dönemindeki uzun bayram tatillerinin ve 15 Temmuz'daki askeri darbe girişiminin getirdiği "baz etkisinin sonucuydu.
Bu baz etkisi zayıflayınca dördüncü çeyrekte sanayinin vites küçültmesi de kaçınılmaz oldu. Ancak bu yavaşlamaya rağmen sanayinin son çeyrekteki performansının yine de önceki yıllara kıyasla iyi olduğunu belirtelim.
BÜYÜMEYİ NASIL ETKİLER?
Sanayi üretiminin yıllık bazda yüzde 13,9 artış gösterdiği 2017'nin üçüncü çeyreğinde gayri safi yurtiçi hasıladaki (GSYH) yani ekonominin genelindeki büyüme de çok yüksek olmuş ve yüzde 11,1'i bulmuştu. Sanayinin vites küçülttüğü dördüncü çeyrekte muhtemelen ekonominin genelindeki büyüme de hız kesecek.
Ancak bu hız kesmenin boyutunu kestirmek zor. Çünkü sanayi üretimindeki değişim ile 2009 baz yıllı yeni milli gelir serisindeki büyüme arasındaki korelasyon, 1998 baz yıllı eski milli gelir serisindeki büyümeyle olduğu kadar güçlü değil.
Yandaki grafikte de görüldüğü gibi, sanayi üretimindeki değişim ile ekonominin genelindeki büyüme zaman zaman birbirinden epey ayrışabiliyor. 2017'nin son çeyreğinde de böyle bir ayrışmanın yaşanmış olması pekala mümkün.
Son olarak yıllık verilere de değinelim. TÜİK'in verilerine göre, sanayi üretiminde 2017 yılında yaşanan artış yüzde 6,3 oldu. Bu oran 2016 yılında yüzde 1,9'a kadar inmişti.
2017'de bir taraftan "baz etkisi" diğer taraftan da küresel ekonomideki toparlanmayla birlikte Türkiye'nin ihracatının da toparlanması sanayinin performansını yükseltti. Böylece sanayide son altı yılın en yüksek üretim artışı yaşandı.
Sanayinin bu performansı 2018'de de devam ederse ekonomi açısından gayet iyi olacak. Esasında küresel ekonomideki toparlanmanın sürmesi bu açıdan umut da veriyor. Ancak "baz etkisinin bu yıl terse dönecek olması işleri biraz zorlaştıracağa benziyor.
