Türkiye’ye yoğun döviz girdisi sağlayan turizm sektörü, cari açığa merhem olan ana sektörlerin başında yerini alıyor. Her yıl vites büyüten sektör, 2017-2024 döneminde turist sayısında yüzde 64, gelirde ise yüzde 95,5’lik bir artış yaşadı.
Ekonomist’in 20 Temmuz - 02 Ağustos 2025 tarihli sayısından
Türkiye ziyaretçi sayısında 2017’de dünyada sekizinci sırada iken, 2024’te dördüncü sıraya yükseldi. 2024’ü 62,3 milyon turist, 61,1 milyar dolar gelirle kapatan sektör, 2025 turizm sezonuna 65 milyon turist ve 64 milyar dolar gelir hedefiyle giriş yaptı. İsrail’in Gazze’yi işgali, Rusya-Ukrayna ve İsrail-İran savaşlarına rağmen, Almanya, İngiltere ve Rusya gibi ana pazarlar başta olmak üzere rekor tazelenen bir turizm sezonu geçirilmesi bekleniyordu. Ancak yüksek sezona girilirken, turizmin başkenti Antalya’da turist hedefi 1 milyon aşağı revize edildi. Bunda bitmesi beklenen savaşların ve gerginliklerin hala devam etmesi ve Türkiye’deki yüksek fiyatlar etkili oldu.
Yüksek sezonun içinde bulunduğumuz temmuz ayında oda-kahvaltı tatil satışı yapan ve ağırlıklı yerli turistlerin tercih ettiği Bodrum, Alaçatı, Fethiye, Marmaris, Kuşadası gibi turizm bölgelerinde durgunluk hakim. Türkiye sürekli artan fiyatlar nedeni ile yabancı turistler için bile pahalı hale gelirken, alım gücünün üzerinde artan yeme-içme fiyatları, fahiş şezlong kiraları ve el yakan otopark ücretleri iç piyasada da orta ve alt gelir grubunun tatil hayallerini bitirmiş durumda.
FİRUZ BAĞLIKAYA / TÜRSAB
“MAKUL FİYATLAR UYGULANMALI”
Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Başkanı Firuz Bağlıkaya, iç turizm hareketinin yüksek fiyatlar nedeniyle biraz yavaş başladığını ancak sezon sonuna doğru toparlanmasını beklediklerini söylüyor. Yurt dışından gelen turistlerde sorun olmadığını vurgulayan Bağlıkaya, “Yabancı turist açısından bir sıkıntı yaşanacağını düşünmüyorum çünkü onlar otellerde en iyi hizmeti alıyor. Fethiye, Bodrum, Marmaris gibi oda kahvaltı hizmeti veren destinasyonlarda dışarıda yeme-içmenin pahalılığı nedeniyle yaşanan sıkıntının diğer destinasyonlarda telafi edileceğini düşünüyorum” diyor.
Bağlıkaya, tesis dışındaki yiyecek-içecek fiyatlarındaki pahalılık nedeniyle kapı vizesiyle turist alan Yunan adalarının talep gördüğüne dikkat çekerek şunları söylüyor: “Bizim esnafımızın da fiyatları yerli turistin alım gücüne uygun ayarlaması, komşudaki fiyatları da göz önünde bulundurması gerekiyor. Nasıl olsa yurt dışına gitmiyor istediğimiz fiyattan satarız mantığından uzaklaşmamız lazım, makul fiyatlar uygulanmalı.”
KAAN KAVALOĞLU / AKTOB
HEDEF 1 MİLYON AŞAĞI ÇEKİLDİ
Turizmin başkenti Antalya, turizmde ana pazarlarımız olan Rusya-Ukrayna arasındaki savaşın bitmemesi ve üstüne İsrail-İran gerginliğinin eklenmesi nedeniyle hedeflerini 1 milyon turist aşağı revize etti. Bu yılın ilk altı ayında turizmde geçen yılın yüzde 1 gerisinde gittiklerini belirten Akdeniz Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (AKTOB) Başkanı Kaan Kavaloğlu, “2024’te 17 milyon turist ağırlayan Antalya’nın bu yıl 18 milyon turist ağırlamasını hedefliyorduk ancak bölgede yaşanan savaşların bitmemesi nedeniyle hedefimizi 17 milyona çektik” diye konuşuyor.
Kavaloğlu, yabancı turistlerin pandemi sonrası 10 gün olan konaklama sürelerinin fiyat artışları ve refah seviyesinin gerilemesi gibi nedenlerle bu yıl 8,2 güne gerilediğini kaydediyor. Ülkemize en çok turist gönderen pazarlardan Rusya ve Almanya pazarında az bir gerileme gözlenirken, İngiltere pazarında satışlar hedeflendiği gibi gidiyor. Polonya pazarı ise yükselişe geçen pazarlar arasında öne çıkıyor. Antalya’da iç pazar satışlarının da iyi gittiğine dikkat çeken Kavaloğlu, iç pazarda Antalya’da geçen yıla oranla bir düşüş olmadığını, bu yıl ülke çapında toplam 7 milyonun üzerinde iç pazar trafiği olmasını beklediklerini söylüyor.
DİNÇER SARIKAYA / KETOB
Öte yandan Antalya-Kemer bölgesi yüksek sezonda beklentilerin altında kalan bir başka turizm bölgesi. Kemer Turistik Otelciler ve İşletmeciler Birliği (KETOB) Yönetim Kurulu Üyesi, Limak Limra Genel Müdürü Dinçer Sarıkaya, Kemer’de sezonun beklentilerinin altında açıldığını ancak yıl sonunda hedeflenen rakamlara ulaşılmasını beklediklerini vurguluyor. Rus, Bosnalı, Alman, Polonyalı turist karmasıyla sezona devam ettiklerini belirten Sarıkaya, “İç pazar otellerin doluluklarının yüzde 60’ına dayanmış durumda. Bunda erken rezervasyon, peşin ödeme indirimi gibi kampanyalar etkili oldu. Maliyetler çok ciddi oranda şiştiğinden fiyatlarla çok fazla oynamadan kampanyalar yapmaya çalışıyoruz” diyor.
ZAFER ALKAYA / CORNELIA DIAMOND GOLF RESORT SPA
NİTELİKLİ ELEMAN SORUNU
Türkiye ekonomisinin ana can damarlarından biri olan turizm sektörünün en önemli sorunlarından birini nitelikli eleman bulma sorunu oluşturuyor. Türk insanının turizm sektöründe çalışmak istemediğine dikkat çeken Cornelia Diamond Golf Resort SPA Genel Müdürü Zafer Alkaya, turizm sektörünün ana sorunu olan nitelikli çalışan bulma sorununun başka ülkelerden çalışan ithal ederek çözülmeye çalışıldığını vurguluyor. Turizmin artık küresel ölçekte personel krizinin de merkezinde olduğunu belirten Alkaya, “Türk insanı 12 ay çalışmak istediği için turizm sektöründen uzak duruyor. Kırgızistan’dan Türkiye’ye turizm sektörüne akın akın çalışan geliyor ve iyi de hizmet veriyorlar. Kazaklar da ülkemize turizmde çalışmaya geliyor. Endonezya’dan gelenler ise kat hizmetlerinde çalışıyor” diye konuşuyor. Alkaya, “Türkiye turizmi her segmentte doğru yatırım yaparak ve bu yatırımları doğru fiyatla taçlandırarak sürdürülebilir büyümeyi garanti altına alabilir. Sürdürülebilir turizmin gelişmesi için nitelikli yatırımlar şart” uyarısında bulunuyor. Dünyanın en çok merak edilen şehirleri arasında yer alan İstanbul, otel fiyatları bakımından Paris, Roma gibi dünya kentlerinin oldukça gerisinde kalıyor. Üstelik yeme-içme konusunda da giderek pahalanıyor. Ayrıca ülkemize gelen turistler esnaf ya da taksiciler tarafından dolandırıldıklarına dair videoları sosyal medya üzerinden dünyayla paylaşıyorlar. Bu durum da Türkiye’nin imajını bozarken, turizm sektörüne ve ülke ekonomisine zarar veriyor. Ayrıca büyük kentler ve tatil bölgelerinde yükselen çöp dağları da turistlerin soğumalarına neden oluyor. Kaçak içki sorunu da turizmin ve yeme-içme sektörünün en önemli sorunları arasında başı çekiyor.
NAİM GENÇOĞLU / GENÇOĞLU GRUP
“GELEN TURİSTLERİN KALİTESİ DÜŞÜYOR”
Taksim’de Lokalist markası ile İstanbul Taksim’de turizme hizmet veren Gençoğlu Grup Yönetim Kurulu Eş Başkanı Naim Gençoğlu, Türkiye’de otel fiyatlarının çok düşük kaldığını, İstanbul’da 110 Euro’ya satılan gecelik konaklamanın Paris ve Roma gibi kentlerde 300 Euro’lar seviyesinde olduğunu söylüyor. Ülkemizde konaklamanın ucuz olmasına karşın restoranlarda yeme-içmenin çok pahalı olduğuna dikkat çeken Gençoğlu, “Turistler pahalılık nedeniyle Türkiye’ye gelmekten imtina ediyorlar. Gelen turistlerin kalitesi de ne yazık ki düştü. Otel dışında aldıkları hizmetler çok pahalı. Örneğin taksiye ulaşmak zor ve ödenen bedeller çok yüksek. Ülkemizde taksilerin iyi takip edilip sık denetlenmesi lazım. Türkiye’de paylaşımlı yolculuğun olmaması da çok üzücü. Yurt dışında Uber gibi uygulamaları kullandığınızda size sunulan hizmeti de puanlayabiliyorsunuz. Bu da sektörü disipline ediyor. Bizim de böyle sektörü disipline edecek uygulamalara ihtiyacımız var” diyor.
YUNAN ADALARI REVAÇTA
Türkiye’deki tesislerin, yeme-içme mekanlarının ve plajlardaki şemsiye-şezlong fiyatlarının aşırı yüksekliği ve değerli TL nedeniyle yurt dışında tatil yapmak çok daha ucuza mal oluyor. Bu durum alım gücü giderek azalan yerli turisti geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu yıl da kapıda vize uygulaması yapan Yunan adalarına yönlendiriyor. Geçtiğimiz haftalarda Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un bir gazeteciyi teknesinde ağırlayarak Yunan adalarında 2025 turizm sezonuna ilişkin değerlendirmelerde bulunması Yunan adalarını özendirdiğine dair eleştirilere neden olmuştu. Ancak Türkiye’deki marinaların yetersizliği ve fahiş marina ücretleri, yeme-içmedeki aşırı pahalılık gibi faktörler nedeniyle tekne sahibi Türkler, günübirlik ya da birkaç günlük seyahatlerle Yunan adalarında vakit geçirmeyi tercih ediyorlar. Hatta yeşil pasaportu olan Türkler Yunanistan ve Bulgaristan’a yaptıkları günübirlik ya da birkaç günlük seyahatlerle gıdadan giyime kadar alışverişlerini daha uygun fiyatlarla bu ülkelerde yapıyorlar.
İDO EGE ADALARINA AÇILDI
Yunanistan’ın kapıda vize uygulamasıyla birlikte İDO, Kuşadası’ndan ve Seferihisar’dan Samos’a ve Turgutreis D-Marine’den Leros’a olmak üzere geçtiğimiz yıl Ege adalarına seferler düzenledi. Yıl içinde diğer bölgelerden gelen talepleri değerlendirip fizibilite çalışmaları yaparak 2025 sezonu için sefer çeşitliliğini ve sayısını artırdı. Bu yıl ise yeni rotalar ekleyerek Dikili’den Midilli Adası’na, Fethiye’den Rodos Adası’na ve Akdeniz’de Mersin Taşucu Limanı’ndan Kuzey Kıbrıs Girne’ye toplam yedi adet hızlı deniz otobüsüyle seferler düzenliyor. Deniz otobüslerinin her biri, tek seferde 450 yolcu taşıma kapasitesine sahip.
MURAT ORHAN / İDO
İDO olarak yenilenen yüzleri ve yeni vizyonlarıyla 2024 Nisan sonunda başlattıkları Ege adaları seferlerinin geçen sezon beklentilerinin üzerinde ilgi gördüğünü belirten İDO Genel Müdürü Dr. Murat Orhan, 2024 Nisan-Eylül döneminde 100 bin yolcu hedeflerini aşarak toplamda 155 binin üzerinde yerli ve yabancı turisti taşıdıklarını, yeni hatlarla birlikte bu yılki hedeflerinin 300 bin yolcu olduğunu, şu ana kadar hedeflerinin yüzde 35’ine ulaştıklarını söylüyor.
ADEM TAHTACI / SINOPE TOUR
RUSLAR KARADENİZ’İ KEŞFETTİ
Türkiye’nin turizminde ilk sırayı alan Rus turistler tatil yapmak üzere daha çok ülkemizin güney bölgelerine geliyor. Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle birçok Rus tekneleriyle Göcek’e demirlerken, son dönemde Karadeniz sahillerini de keşfetmeye başladılar. Ancak Karadeniz kentlerinde Rus yatlarını ağırlayacak marinaların olmaması bu bölgedeki tekne turizminin gelişmesinin önündeki en büyük engel oluyor. Sinope Tour Kurucusu Adem Tahtacı, son üç yıldan bu yana Rus turistleri yatlarla Karadeniz sahillerine çekmek üzere kaptanlara ve yat sahiplerine yönelik tanıtım turları düzenlediklerini ve bu konuda başarılı olduklarını söylüyor. Sinope Tour’un Rus yat kulübü Black Sea Yat Club ortaklığında düzenlediği tanıtım turlarının Karadeniz şehirlerinin ekonomilerine katkı sağlaması bekleniyor. Tahtacı, ülkemize yatlarla gelen bu turistlerin Sinop, Kastamonu, Amasya, Çorum gibi Karadeniz kentlerini gezip tarihi ve doğal güzellikleri ile yerel tatları deneyimlediklerini vurguluyor.
YAT TURİZMİNİN ÖNÜNDEKİ ENGEL
Rusya Ukrayna savaşına rağmen son üç yılda Sinop’a toplamda 45 yatın geldiğini belirten Tahtacı, “Rusya’nın savaş nedeniyle yat çıkışlarına izin vermemesinden dolayı çok sayıda yat ülkemize gelemiyor. Savaşın bitmesi halinde Rusya’dan her hafta 10-15 tane yatın Karadeniz sahillerine tatil yapmaya gelmesini bekliyoruz. Ülkemize yat turizmi ile gelen Ruslar Sinop’tan Trabzon’a kadar yaklaşık 10 günlük turlara katılıp ülkemizi gezmekten keyif alıyorlar. Karadeniz kentlerini gezdikleri turların bedeli hariç kişi başı bin dolar civarında harcama yapıyorlar” diyor. İç turizmde bu yıl Karadeniz kentlerinde durgunluk yaşandığına dikkat çeken Tahtacı, iç turizmdeki daralmanın yabancı turistlerin Karadeniz’i keşfetmeleri ile aşılabileceğini söylüyor. Tahtacı, Karadeniz’de yat turizminin gelişmesinin önündeki en büyük engelin nitelikli marinaların olmaması olduğuna dikkat çekerken, balıkçı barınaklarına yanaşan yatların ne yazık ki hırsızlık gibi turizmi baltalayan tehditlerle karşı karşıya kaldıklarını vurguluyor.
UMUTLAR KONGRE TURİZMİNE BAĞLANDI
Öte yandan kongre turizminde Gezi Parkı protestolarına kadar dünya yedincisi olan ancak ciddi kan kaybeden Türkiye, 2026’da Antalya’ya gelecek olan Dünya Uzay Kongresi ile yeniden uluslararası kongrelerin radarına girecek. Cornelia Diamond Golf Resort SPA Genel Müdürü Zafer Alkaya, kongre turizminde önemli bir organizasyon olan ve gittiği ülkeye ciddi değer katan Dünya Uzay Kongresi’ni Nest Kongre merkezi ile Türkiye’ye aldıklarını söylüyor. Alkaya, “Ekim 2026’da Antalya’da yapılacak olan Dünya Uzay Kongresi ile dünyadan 10 bine yakın kişi ülkemize gelecek. Bu kongre her yerde yapılmayan özel bir organizasyon ve bulunduğu yere prestij katıyor. Uruguay, İspanya, Belçika gibi ülkeler rakip olduk ve Türkiye olarak biz aldık” diyor. Öte yandan Dream Project tarafından organize edilen ve Türkiye Seyahat Acentaları Birliği’nin (TÜRSAB) stratejik partnerliğinde bu yıl üçüncüsü düzenlenecek olan İstanbul Turizm Fuarı (ITF), 25-26 Eylül tarihlerinde Yenikapı-Avrasya Gösteri ve Sanat Merkezi’nde 50 ülkeden turizm profesyonellerini buluşturacak. Fuarda kapsamında düzenlenecek ‘Turizm Zirvesi’ ile 2025 sezon değerlendirmesi yapılıp, 2026 planları masaya yatırılacak. Dream Project CEO’su Volkan Ataman, bu yıl yüzde 70 büyüyen fuarın 270 katılımcı ile 10 bin m2 alanda halka kapalı ticari bir fuar olacağını, randevu sistemi ile Avrupa’dan Asya’ya, 50 ülkeden gelecek olan 500 acente ile tur operatörünün birebir görüşmeler yapacağını söylüyor.
HAFTA TATİLİNE YENİ DÜZENLEME
Turizm sektöründe moralleri bozan gelişmeler yaşanırken, turizm sektöründeki çalışanlara yönelik tartışmalı bir uygulama yasalaştı. TBMM’de 9 Temmuz gecesi kabul edilen kanunla, turizm sektörü hafta tatili uygulamasında değişikliğe gidildi. Buna göre, Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan turizm işletme belgesi almış konaklama tesislerinde çalışan işçiler, altı gün çalışıp yedinci gün haftalık izin yapmak yerine, 10 gün çalışıp 11’inci gün izin yapabilecekler. Söz konusu değişiklik turizm işletmecilerini memnun ederken, çalışan kesim için ise ciddi bir hak kaybı olarak değerlendiriliyor. Uygulamanın nasıl gerçekleşeceği ise önümüzdeki aylarda takip edilecek.
SEKTÖRDE HANGİ SORUNLAR YAŞANIYOR?
- İsrail-Filistin savaşı, Rusya-Ukrayna savaşı ve İran-İsrail gerginliğinin gölgesinde başlayan 2025 turizm sezonunda bu yıl 18 milyon turist ağırlamayı planlayan Antalya’da turist hedefi 1 milyon aşağı revize edilerek 2024 rakamı olan 17 milyona çekildi.
- Fethiye, Bodrum, Marmaris, Alaçatı gibi oda-kahvaltı hizmeti veren destinasyonlarda tesislerin ve dışarıdaki yeme-içme mekanlarının pahalılığı nedeniyle beklenen doluluklara ulaşılamadı. Özellikle küçük esnaf zor durumda.
- Ülkemizde tatil yapmanın Yunanistan, Mısır, Karadağ gibi ülkelere göre daha pahalı olması, Yunanistan’ın kapıda vize uygulaması yerli turistin tatil için yurt dışını tercih etmesine neden oluyor.
- Ülkemize gelen turistler esnaf ya da taksiciler tarafından dolandırıldıklarına dair videoları sosyal medya üzerinden dünyayla paylaşıyorlar. Bu da ülkemizin imajına, turizm sektörüne ve ülke ekonomisine zarar veriyor.
- Türkiye genelinde ve tatil bölgelerinde yükselen çöp dağları da turistlerin ülkemizden soğumalarına neden oluyor. Devletin çöp dağlarına karşı sigara yasaklarında olduğu gibi uygulamalar yaparak ülkemizi daha temiz bir hale getirmesinin gerektiğine işaret ediliyor.
- Kaçak içki sorunu turizmin ve yeme-içme sektörünün en önemli konulardan bir diğeri.
- Artan orman yangınları ve bunlara karşı yapılan müdahalelerin yetersiz kalması, turizmi negatif etkileyen ana konuların başında geliyor.
- Aşırı pahalı olan yeme-içme fiyatları, fahiş şezlong kiraları ve el yakan otopark ücretleri yerli ve yabancı turistleri rahatsız eder bir hal aldı. Devletin bu konularda düzenleme ve denetleme yapması gerektiğine vurgu yapılıyor.
