Her yıl düzenlediğimiz geleneksel anketimizin sonuçlarına göre, CEO'lar 2020'de ekonomiyi en çok ABD ile ilişkilerin etkileyeceğini düşünüyor.
Gündemin ilk sırasında da ABD ile ilişkilerin olması bekleniyor. Ankete yanıt veren 113 CEO'nun üçte ikiye yakını 2020'de büyümenin yüzde 2-4 arasında olacağını tahmin ediyor.
Yüzde 60'ı aşan bir bölümü 2020'de enflasyonun yüzde 10-15 arasında kalacağını öngörüyor.
Yine üçte ikiye yakın bir kısmı 2020 planlarını 6,00-6,50 arasındaki dolar kuruna göre yaptıklarını ifade ediyor. CEO'lar 2020'de istihdamda mevcudu koruyacaklarını söylüyor.
Bugünlerde yabancı ortaklarının en çok yapısal reformların gündeme gelip gelmeyeceğini sorduklarını belirtiyorlar. Büyüme ise hem iç pazardan hem de dış pazardan gelecek.
CEO'ların üçte biri 2020'de yatırım bütçelerinin yüzde 5-10 arasında bölümünü dijitale ayıracaklarını ifade ediyor.
1- EKONOMİYİ EN ÇOK ABD İLE İLİŞKİLER ETKİLER
Türkiye ekonomisinin 2018 yılında resesyona girmesinde ABD ile ilişkilerin bozulmasının etkisi büyük.
Papaz Brunson’un tutukluğu yüzünden ABD ile ilişkilerin iyice gerilmesi 2018’in ağustos ayında döviz kurlarında sıçramaya yol açmış ve bu da ekonomiyi resesyona kadar götüren bir süreci tetiklemişti.
Esas olarak Suriye’deki iç savaşta Türkiye’nin aldığı pozisyon nedeniyle gerilen ABD ile ilişkiler 2019 yılı boyunca da bu gerginliğini korudu.
2020 yılına da bu gerginlikle adım attığımız için CEO’lar gelecek yıl ekonomiyi en çok ABD ile ilişkilerin etkileyeceğini düşünüyor.
CEO’lara göre 2020 yılında ekonomiyi etkileyecek diğer önemli gelişmeler ise büyümenin yavaş kalması, döviz kurlarında yeniden yükseliş yaşanması ve işsizlikteki artışın sürmesi olacak.
2- GÜNDEMDE ABD İLE İLİŞKİLER OLACAK
2020’de ekonomiyi en çok ABD ile ilişkilerin etkileyeceğini düşünen CEO’lar, buna uygun olarak gelecek yıl gündemin ilk sırasında da ABD ile ilişkilerin olmasını bekliyor.
Anketimize katılan CEO’ların yüzde 35,4’ü yani üçte birinden fazlası, 2020’de Türkiye gündeminin ilk sırasında ABD ile ilişkilerin olacağını söylüyor.
Gündemde olması beklenen diğer konular da ekonomiyi en çok etkilemesi beklenen konularla aynı.
CEO’ların yüzde 19,5’i yavaş ekonomik büyümenin, yüzde 13,3’ü döviz kurlarında yükselişin ve yine yüzde 13,3’lük bir bölümü de işsizlikte artışın gündemin ilk sırasında olacağını tahmin ediyor.
3- EKONOMİ YÜZDE 2-4 ARASINDA BÜYÜR
2018 yılının son çeyreğinde resesyona giren ve 2019’un ilk iki çeyreğini de resesyonda geçiren Türkiye ekonomisi üçüncü çeyrekte ise tekrar büyümeye başladı.
Üçüncü çeyrekte sadece yüzde 0,9 olan büyümenin dördüncü çeyrekte hızlandığı tahmin ediliyor.
Bundan cesaret alan hükümet de 2020’de ekonominin biraz gaza basmasını ve yüzde 5 büyümesini hedefliyor.
Ancak CEO’lar büyümenin bu kadar yüksek olmayacağı görüşünde. CEO’ların üçte ikiye yakın bölümü 2020’de büyümenin yüzde 2-4 arasında olacağını tahmin ediyor.
Dörtte bire yakın bölümü ise 2020’de büyümenin daha da düşük ve yüzde 0-2 arasında olacağını söylüyor. 2020’de yüzde 4-6 arasında büyüme bekleyenlerin oranı ise yüzde 9’un altında kalıyor.
4- ENFLASYON ÇİFT HANEDE KALACAK
Enflasyonda 2019 yılı beklenenden iyi geçti. 2018’de yüzde 20’yi aşan enflasyon 2019’da neredeyse yarıya düştü. Kasım ayında yüzde 10,6 olan yıllık tüketici enflasyonu muhtemelen 2020 yılını yüzde 11,5 dolayında kapatacak.
2020 yılının enflasyon hedefi yine yüzde 5 iken Merkez Bankası’nın en son tahmini ise yüzde 8,2 düzeyinde bulunuyor. Bunların ikisi de 2020 yılı için tek haneli enflasyona işaret ediyor.
Fakat CEO’ların büyük bölümü 2020 yılında enflasyonda böyle bir düşüş olmayacağını ve çift hanede kalınacağını öngörüyor. CEO’ların yüzde 60,2’yi bulan ağırlıklı bölümüne göre 2020 yılında enflasyon yüzde 10-15 arasında kalacak.
Fakat CEO’ların yüzde 31,9 gibi az sayılamayacak bir bölümü de 2020’de enflasyonun yüzde 8-10 arasında olacağını tahmin ediyor.
5- DOLAR KURU 6 TL’Yİ GEÇECEK
Döviz piyasası 2019 yılını nispeten sakin geçirdi sayılır. 2019 yılına dolar kurunun 6 TL’yi geçeceği beklentisiyle girilmişti ama öyle olmadı. Biz bu yazıyı yazarken dolar kuru 5,95 TL dolayındaydı.
Muhtemelen 2019 yılı da buna yakın bir seviyede kapanacak. Ancak CEO’lar dolar kurunun 2019’da kalıcı olarak aşamadığı 6 TL seviyesini bu kez aşacağını düşünüyor.
CEO’ların üçte ikiye yakın bir bölümünün 2020 yılı bütçe ve planlarını 6,00-6,50 TL arasında dolar kuru tahminine göre yaptıklarını söylemesi bunu ifade ediyor.
CEO’ların dörtte birlik bir başka bölümü ise 2020 yılı planlarını daha da yüksek ve 6,50-7,00 TL arasında dolar kuru tahminine göre yaptıklarını ifade ediyor.
6- İSTİHDAMDA MEVCUT KORUNACAK
Ekonominin 2018’in son çeyreğinde resesyona girmesiyle işsizlikte füze gibi bir yükseliş yaşandı.
2018’de yüzde 11 olan işsizlik oranı 2019’u yüzde 13,5 dolayında kapatacak gibi. Tabii böyle bir ortamda şirketlerin istihdam planları merak ediliyor. Maalesef bu konuda CEO’lardan yine iyi bir haber yok.
Anketimize katılan CEO’ların yarıya yakını 2020’de istihdamda mevcudu koruyacaklarını söylüyor. Diğerleri de istihdamda öyle çok büyük artışlar planlamadıklarını ifade ediyor.
2020’de istihdamda yüzde 5’in üzerinde artış planlayanların oranı yüzde 14,3’te kalıyor.
7- YABANCI ORTAKLAR REFORMLARI SORUYOR
Anketimize katılan CEO’ların yüzde 34,3’ü bugünlerde yabancı ortaklarından en çok yapısal reformların tekrar gündeme gelip gelmeyeceğini duyduklarını söylüyor.
CEO’ların yüzde 20,6’sı yabancı ortakların ekonominin yeniden hızlı büyümeye geçip geçemeyeceğini sorduklarını belirtiyor.
CEO’ların yüzde 19,6’sı da yabancı ortakların ABD ile ilişkilerin tekrar kötüleşip köüleşmeyeceğini merak ettiklerini kaydediyor.
8- İHRACATTA HEDEFTE YİNE AB VAR
A2019’da ihracat reel olarak artsa da nominal olarak yerinde saydı. Buna da iç talepteki daralma yüzünden şirketlerin fiyat kırarak ihracata yönelmesi yol açtı.
Türkiye’nin ihracatta en önemli pazarını Avrupa Birliği (AB) oluşturuyor. AB 2020 yılında da bu konumunu koruyacağa benziyor.
Çünkü anketimize katılan CEO’ların yarısından fazlası 2020 yılında ihracatta öne çıkacak bölgenin yine AB olacağını söylüyor.
9- BÜYÜME DENGELİ OLACAK
Son dönemde yurtdışına yönelen şirket sayısında artış gözlemlediğimiz için bu yıl CEO’lara özel bir soru olarak 2020’de büyümenin ana kaynağının yurtiçi pazar mı yoksa yurtdışı pazarlar mı olacağını sorduk.
Aldığımız yanıtlar bu konuda CEO’ların ikiye bölündüğünü gösteriyor. CEO’ların yüzde 52,7’si bu soruya iç pazar yanıtını verirken yüzde 47,3’ü ise dış pazarlar diyor.
Bu da 2020’de büyümenin dengeli olacağını düşündürüyor.
10- YATIRIMDA DİJİTAL ÖNEMLİ
Bu yıl CEO’lara sorduğumuz özel bir soru da dijitale yapılacak yatırımlara toplam yatırım bütçesi içinde ne kadar pay ayıracakları oldu.
CEO’ların yüzde 33’ü bu soruya yatırımların yüzde 5-10 arasında bir bölümünü dijitale ayıracakları yanıtını verdi.
Yüzde 31,2’si de yatırım bütçesi içinde dijitalin payının yüzde 0-5 arasında olacağını ifade etti.
