Türkiye’nin iş, inşaat ve istif makinaları sektörü, pazar büyüklüğü dünya genelinde yaklaşık 120 milyar dolara ulaşan ve gelecek 15 yıl içinde yüzde 50 büyümesi öngörülen makine ve ekipman kiralama (MEK) pazarının etkili oyuncularından biri olmaya hazırlanıyor. Küresel piyasalarda her kesimden, her sektörden ihtiyaçların hızla artması, kaynakların kısıtlı olması “kiralama” gibi çözüm yöntemlerini öne çıkarırken, 2027 yılına kadar makine ve ekipman kiralama pazarının büyüklüğünün 179,6 milyar dolara ulaşacağı öngörülüyor.
Türkiye İş Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Birliği (İMDER), İstif Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Derneği (İSDER), Makine İhracatçılar Birliği (MAİB) ve Türkiye Makina Federasyonu (MAKFED) iş birliğiyle yayımlanan “Makine ve Ekipman Kiralama Pazar Analizi Raporu”, bu pazarın büyüklüğünü ortaya koyan önemli çalışmalardan biri oldu. İMDER Yönetim Kurulu Başkanı Nadir Akgün ile İSDER Yönetim Kurulu Başkanı Serkan Karataş, bir grup gazeteci ile bir araya gelerek, ilk defa hazırlanan bu raporun çarpıcı sonuçlarını, sektörünün durumunu, gelecek hedeflerini ve bu yılın ilk 6 aylık sektörel dış ticaret verilerini açıkladı.
İMDER ve İSDER’in açıkladığı rapor, Türkiye’de kiralama sektörüne özgü; detaylı sektörel görüşme, inceleme ve analizler içeren ilk çalışmalardan biri olma özelliğini taşıyor. Kiralama sektörü pazarının potansiyelini, sektördeki girişim sayısını tespit etmek; bu girişimlerin istihdamını, cirosunu ve kiralama parkı büyüklüğünü ortaya koymak amacıyla hazırlanan rapora göre, Avrupa ve Kuzey Amerika’daki kiralama şirketleri, sektörün yüzde 80’inden fazlasını temsil ediyor. Çin’deki kiralama piyasasının dikkat çekici bir büyüme gösterdiği, en çok büyüme gösteren ilk beş şirketten üçünün Çin şirketi olduğu da ortaya çıkan sonuçlardan biri. Raporda, dünya pazarındaki ilk beş şirketin, tek başına yaklaşık 20 milyar Euro gelir elde ettiği tahmin edilirken, bu şirketlerin, küresel pazarın neredeyse yüzde 20’sine tekabül eden bir büyüklüğe sahip olduğu görülüyor.
2022 yılı rakamlarına göre, toplam 6 milyar dolarlık cirosu ve yaklaşık 400 bin kişiye yarattığı istihdamla öne çıkan Türk iş, inşaat ve istif makineleri sektörü, kiralama sektöründeki büyüyen pazarda yeni fırsatları yakalamayı, Avrupa Birliği’nin (AB) yeşil dönüşüm hedeflerine uygun yol haritası ve yeni teknolojiler ile küresel rekabete ayak uydurarak, dünya pazarını güçlendirmeyi hedefliyor.
Türkiye’nin potansiyeli rakip ülkelere göre daha büyük
Rapora göre, 2021 yılı itibariyle küresel iş ve endüstriyel makine-ekipman pazarında Kuzey Amerika (ABD ve Kanada) yüzde 38 pay ile ilk sırada yer alırken, Kuzey Amerika’yı yüzde 28 ile Avrupa, yüzde 26 ile Asya Pasifik, yüzde 6 ile Ortadoğu ve Afrika ve yüzde 3 ile Latin Amerika takip ediyor. Asya-Pasifik bölgesi, en yüksek büyüme hızıyla yakın gelecekte pazarın liderliğini ele alabilecek bölge olarak görülüyor.
Türkiye, Avrupa bölgesi kapsamında ele alınırken, Avrupa iş ve endüstriyel makine-ekipman kiralama piyasası, 29,70 milyar dolar ile Kuzey Amerika’dan sonra pazar payı açısından ikinci sırada yer alıyor. Gelecek çeyrek yüzyıllık sürede teknolojik devrimin, makine-ekipman kiralama pazarındaki büyük dönüşümün lokomotifi olmaya aday olduğunun işaret edildiği raporda, Türkiye’nin, makine-ekipman kiralama pazarında rakip ülkelere kıyasla henüz gelişmekte olan yeni bir pazar olarak, büyük potansiyel barındırdığı görülüyor.
1,1 milyar dolar ihracat, 1,1 milyar dolarlık ithalat
İMDER’in, Makine İhracatçılar Birliği’nin (MAİB) verilerine dayanarak yaptığı açıklamaya göre, Türk iş ve inşaat makineleri sektörü, bu yılın ilk 6 ayında 1 milyar 112 milyon dolar ihracat, 1 milyar 104 milyon dolar ithalat yaptı. MAİB verileri, Türk iş ve inşaat makineleri sektörünün, Ocak-Haziran 2023’te ihracatını, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20 artırarak, 1 milyar 112 milyon dolara çıkardığını gösterdi. Sektörün aynı dönemdeki ithalatı, 1 milyar 104 milyon dolar oldu.
İMDER’in, üye firmalardan aldığı verilere göre, bu yıl temmuz ayında bin 327 adet iş makinası satıldı. Temmuz ayında ulaşılan bu rakam, şimdiye kadarki en yüksek temmuz ayı satış rakamı olarak kayıtlara geçti. Bu yılın ilk 7 ayında satılan iş makinası sayısı ise toplam 8 bin 217 oldu. MAİB verilerine göre, inşaat ve madencilik makinaları ihracatında, Rusya, Almanya, Ege Serbest Bölge, Avusturya, Fransa, Birleşik Krallık, ABD, Irak, Kazakistan ve İsveç başı çekti.
İş ve inşaat makinaları sektörü, 2022 yılında, ilk üçte Rusya, Almanya ve Ege Serbest Bölgesi olmak üzere 2 milyar dolar ihracat yaparken, toplam 11 bin 43 adet iş makinası satmıştı. İmalat sanayi içerisindeki konumunu; “Büyük Türkiye Yüzyılı Vizyonu” doğrultusunda perçinleyen sektör, 2022 yılında, yaklaşık 4 milyar dolar tutarındaki ciro rakamı ve 250 bin kişiye sağladığı istihdam olanağıyla birlikte hız kesmeden çıtasını yükseltmeyi sürdürdü.
İstif makineleri ihracatında Rusya ilk sırada
İSDER de MAİB verilerine dayanarak, istif makinaları sektörünün bu yılın ilk 6 ayında 374 milyon dolar ihracat yaptığını açıkladı. MAİB verilerine göre, istif makinaları sektörü, Ocak-Haziran 2023 döneminde, geçen yıl aynı dönemle karşılaştırıldığında, ihracatını yüzde 34 artırarak, 374 milyon dolara yükseltti. Sektör, aynı dönemde 905 milyon dolar ithalat yaptı. İstif makinaları sektörü ihracatında ilk sıraları Rusya, Ukrayna, Cezayir ve ABD aldı.
İSDER’in, üye firmalardan aldığı verileri temel alarak hazırladığı verilere göre, sektörde, bu yıl temmuz ayında 799 adet iş makinası satılırken, bu yılın ilk 7 ayında ise toplam satış adedi 9 bin 324’ü buldu. İstif makinaları sektörü, 2022 yılında 1 milyar dolar ihracat yaparken, ihracatta ilk 3 ülke Rusya, Cezayir ve ABD olarak sıralandı. Katma değeri yüksek üretim gücü, yaklaşık 130 bin kişiye sağladığı istihdam ve 2022 yılında yaklaşık 2 milyar dolara ulaşan cirosuyla birlikte sektör, “Büyük Türkiye Yüzyılı Vizyonu” doğrultusunda hedeflerini yerine getirmeye devam ediyor.
İMDER Yönetim Kurulu Başkanı Nadir Akgün: “Geleceğin modellerine yatırım yapıyoruz”
İMDER Yönetim Kurulu Başkanı Nadir Akgün, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler için öncelikli sektörler arasında ilk sıralarda yer alan Türk iş ve inşaat makineleri sektörünün, yurt içindeki sosyoekonomik gelişime büyük katkılar sunarken, sağlamış olduğu istihdam olanağı ve katma değerle öne çıkan sektörler arasında yer aldığını kaydetti. Akgün, şunları söyledi: “MAİB’in açıkladığı, 2023 yılının Ocak-Haziran rakamlarına göre Türk iş ve inşaat makinaları sektörü, 2022 yılının aynı dönemiyle kıyaslandığında ihracat rakamını yüzde 20 artırarak, 1 milyar 112 milyon dolara çıkardı. İmalat sanayi içerisindeki konumunu ‘Büyük Türkiye Yüzyılı Vizyonu’ doğrultusunda perçinleyen sektörümüz; 2022 yılındaki yaklaşık 4 milyar dolar ciro rakamı ve yaklaşık 250 bin kişiye sağladığı istihdam olanağıyla birlikte hız kesmeden çıtasını yükseltmeye devam etmektedir. Sektörün çatı kuruluşu İMDER; 20 yılı aşkın süredir iş ve inşaat makinaları sektörünün katlanarak büyüme gösteren ilerleyişinde tüm sektör temsilcilerine rehber olmayı misyon edinmiştir. Türk markasının gücünü günümüz ağır rekabet koşullarında her platformda göstermek için yeni çalışmalara imza atmaya devam edecektir.”
Türk iş, inşaat ve istif makinaları sektörlerinin, küresel rekabette kendini gösterebilmek ve geri kalmamak için teknolojide ve sürdürülebilirlik esaslı eksende kendilerini geliştirme zorunluluğunun kesinlikle farkında olduklarının altını çizen Akgün, şöyle devam etti: “Bu farkındalıkla hedefimiz; sektörel bilgi birikimimiz ve dünyadaki bu gelişmeler doğrultusunda yenilenmiş çözüm ve projelerimizle sektörlerimizi dünyayla yarışır süreçlere bilgi düzeyi ve sistematiğe ulaştırmak. Ayrıca iş, inşaat ve istif makinaları sektörleri olarak; iklim krizi, küresel ısınma ve hava kirliliği gibi sorunları oldukça önemsiyor; temeli Paris İklim Anlaşması ile atılan ‘Sıfır Karbon Ayak İzi’ ilkesiyle birlikte yeşil enerji, temiz üretim ve sürdürülebilir teknolojileri kullanarak, geleceğin modellerine yatırım yapıyoruz.” Akgün, şöyle dedi: “Günümüz dünyasında her kesimden, her sektörden ihtiyaçlar gün geçtikçe artarken, kaynaklarımızın kısıtlı olması bizleri alternatif çözüm yöntemleri bulma arayışına itiyor. Paylaşım ekonomisi olarak da tanımlayabileceğimiz ‘kiralama’ prensibi bu noktada devreye giriyor. Kiralama anlayışı, ülkemizin kalkınma hamlesine katkıda bulunan çok sayıda sektör mensubu önemli kurum ve kuruluşlara kaynaklarını daha etkin artırımlarla yönlendirmelerini sağlayacak alternatif çözümler sunuyor. Tüm sektör temsilcileri, mühendisler ve akademisyenler için kaynakça niteliği taşıyan Makine ve Ekipman Kiralama Pazar Analizi Raporu ‘kiralama’ kavramını detaylı ve farklı bakış açılarıyla birlikte ele alıyor. Bu vesileyle katkılarından ötürü İMDER ve İSDER kurumları çatısı altında raporun hazırlanmasında emeği geçen değerli çalışma arkadaşlarıma, TOBB Bünyesinde beraberce kiralama konusuna odaklanarak bu az bilinen alanın aydınlanmasına katkı sunan MAKFED’e, değerli Dr. Selçuk MUTLU’ya ve Takım Tezgâhları Sanayici ve İş İnsanları Derneği’ne (TİAD) teşekkürlerimi sunuyorum.”
İSDER Yönetim Kurulu Başkanı Serkan Karataş: “Yeni teknolojilere ve küresel rekabete ayak uydurarak üretim gücünü artırıyoruz”
İSDER Yönetim Kurulu Başkanı Serkan Karataş, tüm dünyanın “küreselleşme” olarak tanımlanan ve etkilerini tüm sektörlerde yoğun olarak hissettiren bir süreç içinde olduğunu, istifleme, taşıma ve kaldırma makinaları sektörünün de bu sürecin neden ve sonuçlarıyla yakından ilgilendiğini ve yol haritasını bu yönde belirlediğini ifade etti. Karataş, “Yeni teknolojilere ve küresel rekabete ayak uydurarak üretim gücünü artıran sektörümüz, MAİB’in açıkladığı, 2023 yılının Ocak-Haziran rakamlarına göre, geçen yılın aynı dönemiyle kıyaslandığında ihracatını yaklaşık yüzde 34 artırarak, 374 milyon dolara yükseltti. Katma değeri yüksek üretim gücümüz, yaklaşık 130 bin kişiye sağladığımız istihdamımız ve 2022 yılında yaklaşık 2 milyar dolar olan ciro rakamlarımızla birlikte; ‘Büyük Türkiye Yüzyılı Vizyonu’ doğrultusunda hedeflerimizi gerçekleştirmeye devam etmekteyiz” dedi.
Neredeyse tüm AB ülkelerinin koydukları yeşil hedefler dolayısıyla; geri dönüşüm ve sürdürülebilirlik esaslı çalışma prensiplerinin tüm dünya ticaretini şekillendirdiğini ve istifleme, taşıma ve kaldırma makinaları sektörünün, dijital dünyanın içerisine her geçen gün daha fazla dâhil olduğunu vurgulayan Karataş, şunları kaydetti: “İSDER olarak, tüm sektör girdilerini bilimsellik ve evrensellik ışığı altında yorumlayıp üyelerimizin ve paydaşlarımızın istifadesine sunmak için çalışıyoruz. ‘Makine ve Ekipman Kiralama Pazar Analizi’ çalışmasının sektörümüzün yolunu aydınlatmasını umuyoruz. Rapora katkılarından dolayı MAİB’e, MAKFED’e, derneğimizde emeği geçen değerli çalışma arkadaşlarıma, kıymetli Dr. Selçuk MUTLU’ya ve Personel Yükseltici Platform İşletmeci, İmalatçı ve Distribütörleri Derneği’ne (Platformder’e) teşekkür ediyoruz.”
‘Makine ve Ekipman Kiralama Pazar Analizi Raporu’nda’ öne çıkanlar
MAİB, Türkiye Makina Federasyonu (MAKFED), İMDER ve İSDER iş birliğinde hazırlanan “Makine ve Ekipman Kiralama Pazar Analizi Raporu”, MEK pazarının genel yapısı ilişkin unsurlar, MEK pazarının temel göstergeleri, makine-ekipman kiralama pazarına etki eden dinamikler, makine-ekipman kiralama pazar analizinden stratejilere geçiş ve değerlendirme olmak üzere altı bölümden oluşuyor. Türkiye’de makine-ekipman kiralama pazarının görece yeni bir iş sahası niteliğinde olduğunun altı çizilirken MEK pazarının, ilerleyen dönemlerde büyümesine devam etmesi öngörülüyor. Dünya MEK pazar büyüklüğünün, 2021 yılı itibarıyla 117,9 milyar dolara eriştiği belirtilen raporda, kiralık filosuna her geçen gün eklenen son teknoloji makine-ekipmanların yanı sıra inşaat, bayındırlık ve altyapı gibi alanlardaki sürekli gelişmelerin kiralama hizmetlerine olan talebi artırması doğrultusunda; pazar büyüklüğünün 2027 yılına kadar 179,6 milyar dolara ulaşacağının öngörüldüğü bildirildi.
Dünya makine-ekipman kiralama pazarının, pazarın çoğunluğunu oluşturan ilk beş hizmet sağlayıcısı tarafından kontrol edildiği belirtilen rapora göre, Avrupa Kiralama Derneği’nin (ERA) resmi dergisi International Rental News’un (IRN), Haziran 2022’de yayınlanan IRN100 anketi, kiralama pazarındaki şirketlerden ilk 100’de yer alanların 2020 yılında salgın yüzünden toplam gelirlerinin yüzde 6,4 düşerken, 2021 yılında ise yüzde 15 artışla 56,9 milyar dolara yükseldiğini ortaya koydu.
Çin’in MEK kiralama piyasasının büyümesi dikkat çekici
Çin’deki kiralama piyasasının IRN100’de dikkat çekici bir büyüme gösterdiği, IRN100’de en çok büyüme gösteren ilk beş şirketten üçünün Çin şirketi olduğu vurgulanan raporda, yine de Avrupa ve Kuzey Amerika’daki kiralama şirketlerinin, toplam IRN100 gelirlerinin yüzde 80’inden fazlasını temsil ettiğinin altı çizildi. Raporda, IRN100’deki ilk beş şirketin, tek başına yaklaşık 20 milyar Euro gelir elde ettiği tahmin edildiğinde, bu şirketlerin, toplam küresel pazarın neredeyse yüzde 20’sine tekabül eden bir büyüklüğe sahip olduğu ifade edildi.
Rapora göre, 2021 yılı itibariyle küresel iş ve endüstriyel makine-ekipman pazarında Kuzey Amerika (ABD ve Kanada) yüzde 38 pay ile ilk sırada yer alırken, Kuzey Amerika’yı yüzde 28 ile Avrupa, yüzde 26 ile Asya Pasifik, yüzde 6 ile Ortadoğu ve Afrika ve yüzde 3 ile Latin Amerika takip ediyor. Asya-Pasifik bölgesi, en yüksek büyüme hızıyla yakın gelecekte pazarın liderliğini ele alabilecek bölge olarak görülüyor. 2021 yılı itibariyle, dünya iş ve endüstriyel makine-ekipman kiralama pazarında en büyük pay yüzde 50,1 ile (52,3 milyar dolar) hafriyat ve kazı-makine ekipmanına aitken, yol yapımı ve beton makine-ekipmanının payı yüzde 23,9 (25 milyar dolar), malzeme elleçleme makine-ekipmanının payı yüzde 19,8 (20,6 milyar dolar) ve diğeri yüzde 6,2 (6,48 milyar dolar) oldu. Küresel personel yükseltici platform kiralama pazarının büyüklüğünün ise aynı yıl itibariyle yaklaşık 19,2 milyar dolara yükseldiği tahmin ediliyor.
İş ve inşaat MEK pazarı yüzde 6,1 büyüdü
Türkiye iş ve inşaat makine ekipmanı kiralama pazarı büyüklüğünün 2021 yılı itibarıyla 443,7 milyon Euro olduğu belirtildi. Pazar, 2021 yılında bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 6,1 oranında büyüdü. 2022 yılı sonu itibarıyla pazarda yüzde 10’dan daha fazla bir daralma beklentisi bulunuyor. 2020 yılında kiralamaya giden makine-ekipman sayısı 2019 yılına nazaran yüzde 70,1 artış gösterirken; bu oran 2021 yılında 2020 yılına göre salgının yarattığı baz etkisiyle birlikte yüzde 75,9 oldu. 2022 yılında ise kiralamaya giden makine-ekipman sayısında yüzde 2,4 gibi görece sınırlı bir artış olduğu tahmin ediliyor. Türkiye’de iş ve inşaat makine ekipmanı sektöründe kiralama pazarında faaliyet gösteren işletmeci sayısı 2019, 2020 ve 2021 yıllarında sırasıyla 782, 816 ve 865 iken, bu işletmelerde çalışanların sayısı da söz konusu yıllar itibarıyla 4 bin 507, 4 bin 404 ve 4 bin 17 oldu. 2021 yılı itibarıyla söz konusu işletmelerden 218’i, yani yaklaşık yüzde 25,2’si İstanbul’da faaliyet gösteriyor.
İlk 10’da yer alan işletmeler toplam parkın yüzde 68’ine sahip
İstif makine ekipmanı kiralama pazarı büyüklüğü ise, 2021 yılı itibarıyla 110,6 milyon Euro olarak tahmin ediliyor. Pazarda yaratılan ciro, 2019-2021 yılları arasında yüzde 16,7 oranında büyürken, 2022 yılı sonu itibarıyla yüzde 5-10 aralığında daralma bekleniyor. İstif makine ekipmanı kiralama pazarında faaliyet gösteren girişimci sayısı 2021 yılı itibarıyla 418. Makine-ekipman filo büyüklüğü açısından ilk 10’da yer alan işletmeler toplam parkın yaklaşık yüzde 68’ine, diğer 408 firma ise sadece yüzde 32’sine sahip. İstif makine ekipmanı kiralama pazarında, 2021 yılı itibarıyla istihdam edilen kişi sayısı 22 bin 835 olarak kaydedildi.
İMDER’in 2023 yılında katılacağı uluslararası fuarlar
İMDER, bu yıl çeşitli uluslararası fuarlara katılacak. İlk olarak, 20-23 Eylül 2023’te, Çin’in başkenti Pekin’de, Yeni Pekin Uluslararası Fuar Merkezi’nde düzenlenecek BICES Uluslararası İş Makinaları Fuarı’na katılacak. İMDER ayrıca, 22-25 Kasım 2023 tarihlerinde, İspanya’nın Zaragoza kentinde düzenlenecek, Smopyc 2023 Uluslararası İnşaat, İş ve Maden Makinaları Fuarı’nda yer alacak.
55 farklı ülkeden 500’ün üzerinde sektör temsilcisi 3-4 Ekim 2023’te, Crowne Plaza İstanbul Asia’da, 3.Uluslararası İş ve İstif Makinaları Kongresi ve Kiralama Zirvesi’nde buluşacak
İMDER ve İSDER, Türk iş, inşaat ve istif makinaları sektörünü, yeşil dönüşüme hazırlayacak ilgili mevzuatların, etkinliklerin ve müzakerelerin öncüsü olmayı sürdürüyor. Bu doğrultuda, İMDER ve İSDER, 3-4 Ekim 2023 tarihlerinde, İstanbul’da Crowne Plaza Asia’da, 3. Uluslararası İş ve İstif Makinaları Kongresi ve Kiralama Zirvesi’ni düzenleyecek. Türkiye’nin ihracatına önemli katkılar sunan iş, inşaat ve istif makinaları sektörünün dijital ve yeşil dönüşüm rotasının belirleneceği kongreye, 55’ten fazla ülkeden, 500’ün üzerinde üst düzey sektör temsilcisi ve bürokratın katılması bekleniyor. Kongrede ülkemizde şubat ayında meydana gelen, tüm Türkiye’yi yasa boğan deprem felaketinde, iş ve istif makinaları sektörünün önemi istişare edilecek. Kongrede “Dijitalizasyon, Sıfır Karbon ayak İzi, Paylaşım Ekonomisi, Enerji Dönüşümü başlıkları kiralama, üretimde lineer modelden döngüsel modele geçilmesi, iş, inşaat ve istif makinaları sektörünün gezegene duyduğu saygı, karbon ayak izinin azaltılması, tüm süreçlerin döngüsel ekonomi düzlemine taşınması ve geleceğin pazarlarında yer almak isteyen sektör profesyonellerinin dijitale duyduğu ihtiyaç’’ alt başlıkları değerlendirilecek. Zirvede 40’a yakın üst düzey sponsor firma yeni nesil makine ve ekipmanlarını sergileyecek. Çevreye duyarlı zengin makina-ekipman sergisi alanı, üst düzey konuşmacılar, tüm dünyadan katılımcı profili (uluslararasılık) üst düzey panel ve oturumlar, alanında uzman konuşmacılar, sektördeki gelecek trendlerini belirleyecek. Uluslararası arenada söz sahibi olan üst düzey moderatörler ve konuşmacılar katılımcıların sorularını yanıtlamak için zirvede olacaklar.
Özel oturumlar düzenlenecek
COVID-19 salgınının ardından düzenlenecek kongrede, Türkiye’de, 6 Şubat’ta meydana gelen ve yüzyılın en büyük felaketi olarak nitelendirilen deprem felaketinde, iş ve istif makinaları sektörünün önemi de istişare edilecek. Kongrede, “Sektörel Değerlendirme ve Açılış Konuşmaları”, “İş ve İstif Makinalarında Dijitalleşme ve Enerji Dönüşümü”, “İş ve İstif Makinalarında Kiralama ve Sürdürülebilirlik”, “İş ve İstif Makinalarında Enerji Dönüşümü”, “Dünya İş ve İstif Makinaları Ekonomi Forumu”, “Ekonomik Görünüm ve Değerlendirme” ve “Doğal Afet Öncesi ve Sonrasında İş ve İstif Makinalarının Kullanımın Önemi” başlıkları altında özel oturumlar yapılacak. Kongre ile ilgili ayrıntıların yer aldığı resmi internet sitesi şöyle: “https://www.imderisdercore.com/tr/”
KOMATEK heyecanı ise 2024’te
İMDER ve İSDER’in ana destekçisi olduğu KOMATEK 2024 Fuarı, 29 Mayıs- 1 Haziran 2024 tarihlerinde, İstanbul Fuar Merkezi'nde 17’nci kez kapılarını ziyaretçilere açacak. Fuara katılmak isteyenler, gerekli katılım bilgileri için “[email protected]” ve “[email protected]” üzerinden iletişime geçebilecek.
