TALAT YEŞİLOĞLU
tyesil@ekonomist.com.tr
Yazı işleri müdürümüz Orhan’ın ‘Gösterge’ sayfasında da okuyacağınız gibi, yılın ikinci çeyreğinde çift haneli küçülme sürpriz olmayacak. Doğal olarak bu durum bize özgü değil. Neredeyse 30 yıldır hızlı büyüme temposunu sürdüren Çin’de 2020 için büyüme tahmini sadece yüzde 1. Sadece Türkiye’de değil dünyada da tedarik zincirinin kopmaması için büyük çaba gösteren lojistik sektörünün oyuncuları, küresel çapta ciddi iflaslar, batmalar olacağına dikkat çekiyor.
Şu anda projektörler dev şirketlerin üzerinde ama var olan şirketlerin yüzde 5 ile yüzde 7’si yok olma riskiyle karşı karşıya. Türkiye bu tsunaminin ne kadar dışında kalabilir sizce? Prof. Dr. Özgür Demirtaş’ın söylediğine göre, Avrupa Birliği’ndeki (AB) her 1 puanlık küçülme bizim ihracatımızı 3 puan aşağı çekiyor. AB’de bu yılki küçülme beklentisi ise yüzde 8 civarında.
Mali piyasalarda yabancı payı gittikçe düşüyor. Hem borsada, hem de tahvilde... Geçen yıl olduğu gibi bu yıl da net olarak dış borç ödüyoruz. Borcumuzu küçülterek yeniliyoruz. Ortalaması yüzde 75 civarında. Türkçesi, 100 dolarlık borcun 25 dolarını ödüyor, 75 dolarını yeniliyoruz. Doların önce 6, ardından da 7 TL’yi aşmaması için rezervlerimizi ciddi bir şekilde erittik.
Bütün bunlara rağmen, TL faizleri hızla aşağı çektik. Hem de nasıl, şu anda “Mevduattan şaşmam kardeşim” derseniz, 100 liranın en az 4-5 lirasını kaybettiniz demektir. Bu da yerli yatırımcıları yeni arayışlara yöneltiyor.
Talip, Gözde ve Ceren’in hazırladığı kapak haberinde okuyacağınız gibi, yılbaşından bu yana 300 bini aşkın yeni yatırımcı hisse senedi yatırımı için hesap açtı. Borsadaki yatırımcı sayısı 1,5 milyonu aştı.
Yani, 2001’den bu yana en canlı ilgi gözleniyor. Sadece Borsa İstanbul mu? Yatırım fonlarına da ciddi bir ilgi oluşmuş durumda. Bireysel Emeklilik Sistemi’nde (BES) 9 Haziran tarihi itibariyle biriken 136 milyar TL’nin yüzde 12’si hisse senedinde park etmiş durumda.
Gönüllü 6,8, otomatik katılımcı 5,5 milyon BES’linin toplam hisse portföyü büyüklüğü 16 milyar TL’yi aştı. 145 milyar TL büyüklüğe ulaşan ve 3,1 milyon yatırımcının olduğu kulüpte hisse oranı yüzde 4’lerde. Lakin, son dönemde altın ve Türkiye’nin Eurobond’larına yatırım yapan fonlarda ciddi bir büyüme gözleniyor.
Sadede gelelim diyorum. Yabancı yatırımcıların ciddi bir bölümü gitti, kalanlar da çıkmak için uygun ortamı kolluyor. Yabancıları yeniden kazanacağız derken, yerlileri ürkütmeyelim.
Ekonomideki, mali piyasalardaki ezberi bozuyorlar. Kıymetlerini bilelim, ofsayta düşmelerine izin vermeyelim diyorum. Bana da soran çok. Ben onlara, 1 Mart 2020 tarihli “Temettü Şampiyonları” ve 5 Ocak 2020 tarihli “Parayı Ne Yapmalı?” başlıklı sayılarımızı okumalarını öneriyorum. Siz de aynısını yapın...
Sağlıkla kalın…
