Son dört yılda yüzde 200 artan otomobil fiyatlarındaki yükseliş hız kesmiyor. Yeni kurulacak üretim tesisleriyle arz-talep dengesinin zamanla düzene gireceğini söyleyen Europcar Genel Müdürü Fırat Fidan, “Fakat bu yatırımın maliyetli ve zaman alıcı bir süreç olduğunu göz önünde bulundurursak, pazarın 2022’nin sonunda toparlanacağını söyleyebilirim” diyor.
Ayşegül Sakarya Pehlivan asakarya@ekonomist.com.tr
Ayşegül Sakarya Pehlivan
asakarya@ekonomist.com.tr
Türkiye’de 2016 yılında yapılan ÖTV düzenlemesi, 2018 yılından beri artan döviz kurları, vergi ve faiz oranları sebebiyle otomobil fiyatları son dört yılda yüzde 200 arttı. Maliyet artışı ve artan talebe karşı daralan arzla karşıya kaşıya kalan otomotiv sektöründe üreticiler yeni fiyatları belirlemeye çalışıyor. Hem sıfır hem de ikinci elde fiyatlar sürekli yukarı çıkıyor. Herkes “Fiyatlardaki artış devam edecek mi? Piyasa ne zaman dengeye gelecek?” gibi soruların yanıtlarını arıyor. Sektörün önemli oyuncularından Europcar’ın genel müdürü Fırat Fidan’a sektöre ilişki öngörülerini sorduk.
Çip krizi, küresel tedarik problemleri ve sürekli artan döviz kurlarından dolayı araç fiyatları artıyor. Bu artış devam edecek mi?
Pandemi öncesine kadar otomotiv sektöründeki tüm üretim planları pazardaki tüketici davranışları ve satın alma taleplerine göre yapılır, tedarik süreçleri bu planlamalar ışığında sorunsuzca ilerlerdi. Çoğunlukla optimum araç stoğuna sahip olan otomotiv firmalarındaki planlama, tedarik ve satış süreçleri ise pandemi ile birlikte insanların hareket özgürlüklerinin kısıtlanması ve sürecin ne zamana kadar devam edeceğinin öngörülememesi gibi nedenlerden dolayı sekteye uğradı.
Globalde birçok otomotiv devinin üretim bantlarını durdurması; otomotiv sektörünün bir girdi olarak kullandığı çiplerin tüketici elektroniği pazarına kaymasına sebebiyet verdi. Ancak beklenenden hızlı bir toparlanma ile üretime geri dönen otomotiv sektöründeki çip taleplerinin var olan arzı aşması, dünya otomotiv pazarında maalesef ki yeni bir krize neden oldu. Bugün birçok otomobil markasının fabrikalarının önünde bantlardan inmiş çip takılmayı bekleyen on binlerce aracı olduğuna ve yine birçok modelde teslimat sürelerinin altı aya kadar uzadığına şahit oluyoruz.
Türkiye’de ise 2016 yılındaki ÖTV düzenlemesi, 2018 yılından beri artan döviz kurları, vergi ve faiz oranları sebebiyle otomobil fiyatları son dört yılda yüzde 200 arttı. Maliyet artışı ve artan talebe karşı daralan arzla karşıya kaşıya kalan otomotiv sektöründe üreticiler yeni fiyatları belirlemeye çalışıyor. Otomotiv sektöründe, Türkiye’de en çok tercih edilen araç marka/modellerin maliyetlerindeki küçük bir miktar fiyat artışı, bu araçların bir üst ÖTV dilimine geçmesine sebep olabilir. Diğer yandan yüzde 80’lik ÖTV diliminden fiyatlanan otomotiv modellerinin sayısındaki artış ise otomotiv fiyatlarındaki artışın devam edeceğini gösteriyor.
Yılbaşına kadar ne kadarlık artış bekleniyor?
Kurdaki yükseliş devam ettiği sürece sıfır araçlardaki fiyat artışının da devam edeceğini düşünüyorum. Diğer yandan araç fiyatlarındaki artışın eski normale dönebilmesi için arz-talep dengesinin oturması gerekiyor.
Bu durum ikinci el satışlarına ve fiyatlarına nasıl yansıyor?
İkinci el araçların fiyatları sıfır kilometre araç fiyatlarına, sıfır araçlar ise Euro’ya endeksli. Kur arttığı sürece sıfır ve ikinci el fiyatlarında artış oluyor ama arz-talep dengesinin de önemli bir parametre olduğu unutulmamalı. Bu noktada sıfır araç alamayan tüketicilerin tercihlerini ikinci el otomobilden yana kullandığını, dolaylı olarak ikinci el oto fiyatlarının yükseldiğini söyleyebiliriz. Diğer yandan yükselen kurla birlikte düşen satın alma gücünün ikinci eldeki satışları da olumsuz yönde etkilediğini belirtmekte fayda var.
Araç alıp satmak için doğru zaman mı?
Bu konu tüketici tercihinin ne yönde olacağı ile ilgili olarak değişiklik gösterebiliyor. Sıfır araç tedarikindeki sıkıntıların uzama sinyalleri doğrultusunda Kasım ayı itibariyle ikinci el araç pazarında hareketli günler yaşandığını söyleyebilirim. Fiyatlardaki artış nedeniyle sıfır araç alımını bir süre durduran tüketiciler ikinci el otomobil alıp satmak noktasında tercihlerini kullanabiliyor. Tüketiciler nezdinde göz önünde bulundurulmasını önereceğim bir diğer önemli nokta ise borçlanma için kullanılan kredi faiz oranları. Bazen Merkez Bankası faiz düşürse de bankalar faiz düşürmeyebiliyor. Devletin bu yönde bir teşviki olursa, araç alımı konusunda uygun zeminin sağlanabileceğini düşünüyorum.
Piyasanın ne zaman toparlanması bekleniyor?
Otomotiv pazarındaki küresel çip krizinin çözülmesi için uluslararası arenada yeni üretim yatırımları yapıldığını biliyoruz. Yeni kurulacak üretim tesisleri ile arz-talep dengesi zamanla düzene girecektir fakat bu yatırımın maliyetli ve zaman alıcı bir süreç olduğunu göz önünde bulundurursak, pazarın 2022’nin sonunda toparlanacağını söyleyebilirim. Piyasanın tamamıyla toparlanması için öncelikle otomotiv stok seviyelerinin optimum seviyeye ulaşması ve devletin artan kur baskısını hafifletecek hamleler yapması gerekiyor.
Tüm bu gelişmeler kiralama pazarına nasıl yansıyor?
Otomotiv sektöründeki fiyat artışları ise özellikle sıfır ve ikinci el araç fiyatlarının yükselmesine sebep olurken, tüketici nezdinde yeni bir araç satın almayı güçleştirdi. Pandemi döneminde artan maliyetler ve yüksek faiz oranları araç kiralama fiyatlarının artmasına sebep olsa da birinci ve ikinci el pazarındaki fiyat artışları, bireyleri ve firmaları satın alma yerine kiralamaya yönlendirdi. Pandemi süresince sosyal mesafeyi koruma gerekliliği, toplu taşıma araçlarını kullanmak istemeyen kişilerin sayısındaki artış ve artan hijyen ihtiyacı, bireysel araç kiralama tercihinin de artmasına sebep oldu. Diğer yandan hareket kabiliyetinin ve özgürlüğün kıymetini daha çok bilen, maddi imkanlarını hayatın mevcut akışı içinde daha çok deneyim kazanmak amacıyla kullanmak isteyen neslin tercihi ise sahiplenmek yerine daha çok kiralamak yönünde. Tüm bu gelişmelerin araç kiralama sektörüne yansımasına baktığımızda ise 2022 yılının sektörün büyümesi için daha fazla imkan barındırdığını söyleyebilirim.
“Genel bir değerlendirme yaptığımızda araç tedarikindeki sıkıntılar ve pandeminin seyri nedeniyle 2021 yılının ilk çeyreğinde yaşanan daralmanın, yılın ikinci çeyreğinde kısmen de olsa devam ettiğini söylemek mümkün. TOKKDER Operasyonel Kiralama Sektör Raporu verilerini incelediğimizde; operasyonel kiralama sektöründeki araç parkının, 2021 yılının ilk yarısında geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 4,5 oranında daraldığını görüyoruz. Geçen yılın ilk yarısı sonunda 256 bin adet olan araç parkı bu yılın ilk yarısında 244 bin adet olarak kaydedildi. 2021 yılının ilk çeyreği sonunda ise sektörümüzün araç sayısı 254 bin adetlerdeydi. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 3,5 olan daralma, ikinci çeyreğinde benzer şekilde yüzde 3,7 olarak gerçekleşti.”
Ayşegül Sakarya Pehlivan
asakarya@ekonomist.com.tr
Türkiye’de 2016 yılında yapılan ÖTV düzenlemesi, 2018 yılından beri artan döviz kurları, vergi ve faiz oranları sebebiyle otomobil fiyatları son dört yılda yüzde 200 arttı. Maliyet artışı ve artan talebe karşı daralan arzla karşıya kaşıya kalan otomotiv sektöründe üreticiler yeni fiyatları belirlemeye çalışıyor. Hem sıfır hem de ikinci elde fiyatlar sürekli yukarı çıkıyor. Herkes “Fiyatlardaki artış devam edecek mi? Piyasa ne zaman dengeye gelecek?” gibi soruların yanıtlarını arıyor. Sektörün önemli oyuncularından Europcar’ın genel müdürü Fırat Fidan’a sektöre ilişki öngörülerini sorduk.
Çip krizi, küresel tedarik problemleri ve sürekli artan döviz kurlarından dolayı araç fiyatları artıyor. Bu artış devam edecek mi?
Pandemi öncesine kadar otomotiv sektöründeki tüm üretim planları pazardaki tüketici davranışları ve satın alma taleplerine göre yapılır, tedarik süreçleri bu planlamalar ışığında sorunsuzca ilerlerdi. Çoğunlukla optimum araç stoğuna sahip olan otomotiv firmalarındaki planlama, tedarik ve satış süreçleri ise pandemi ile birlikte insanların hareket özgürlüklerinin kısıtlanması ve sürecin ne zamana kadar devam edeceğinin öngörülememesi gibi nedenlerden dolayı sekteye uğradı.Globalde birçok otomotiv devinin üretim bantlarını durdurması; otomotiv sektörünün bir girdi olarak kullandığı çiplerin tüketici elektroniği pazarına kaymasına sebebiyet verdi. Ancak beklenenden hızlı bir toparlanma ile üretime geri dönen otomotiv sektöründeki çip taleplerinin var olan arzı aşması, dünya otomotiv pazarında maalesef ki yeni bir krize neden oldu. Bugün birçok otomobil markasının fabrikalarının önünde bantlardan inmiş çip takılmayı bekleyen on binlerce aracı olduğuna ve yine birçok modelde teslimat sürelerinin altı aya kadar uzadığına şahit oluyoruz.
Türkiye’de ise 2016 yılındaki ÖTV düzenlemesi, 2018 yılından beri artan döviz kurları, vergi ve faiz oranları sebebiyle otomobil fiyatları son dört yılda yüzde 200 arttı. Maliyet artışı ve artan talebe karşı daralan arzla karşıya kaşıya kalan otomotiv sektöründe üreticiler yeni fiyatları belirlemeye çalışıyor. Otomotiv sektöründe, Türkiye’de en çok tercih edilen araç marka/modellerin maliyetlerindeki küçük bir miktar fiyat artışı, bu araçların bir üst ÖTV dilimine geçmesine sebep olabilir. Diğer yandan yüzde 80’lik ÖTV diliminden fiyatlanan otomotiv modellerinin sayısındaki artış ise otomotiv fiyatlarındaki artışın devam edeceğini gösteriyor.
Yılbaşına kadar ne kadarlık artış bekleniyor?
Kurdaki yükseliş devam ettiği sürece sıfır araçlardaki fiyat artışının da devam edeceğini düşünüyorum. Diğer yandan araç fiyatlarındaki artışın eski normale dönebilmesi için arz-talep dengesinin oturması gerekiyor.
Bu durum ikinci el satışlarına ve fiyatlarına nasıl yansıyor?
İkinci el araçların fiyatları sıfır kilometre araç fiyatlarına, sıfır araçlar ise Euro’ya endeksli. Kur arttığı sürece sıfır ve ikinci el fiyatlarında artış oluyor ama arz-talep dengesinin de önemli bir parametre olduğu unutulmamalı. Bu noktada sıfır araç alamayan tüketicilerin tercihlerini ikinci el otomobilden yana kullandığını, dolaylı olarak ikinci el oto fiyatlarının yükseldiğini söyleyebiliriz. Diğer yandan yükselen kurla birlikte düşen satın alma gücünün ikinci eldeki satışları da olumsuz yönde etkilediğini belirtmekte fayda var.
Araç alıp satmak için doğru zaman mı?
Bu konu tüketici tercihinin ne yönde olacağı ile ilgili olarak değişiklik gösterebiliyor. Sıfır araç tedarikindeki sıkıntıların uzama sinyalleri doğrultusunda Kasım ayı itibariyle ikinci el araç pazarında hareketli günler yaşandığını söyleyebilirim. Fiyatlardaki artış nedeniyle sıfır araç alımını bir süre durduran tüketiciler ikinci el otomobil alıp satmak noktasında tercihlerini kullanabiliyor. Tüketiciler nezdinde göz önünde bulundurulmasını önereceğim bir diğer önemli nokta ise borçlanma için kullanılan kredi faiz oranları. Bazen Merkez Bankası faiz düşürse de bankalar faiz düşürmeyebiliyor. Devletin bu yönde bir teşviki olursa, araç alımı konusunda uygun zeminin sağlanabileceğini düşünüyorum.
PİYASA NE ZAMAN TOPARLANIR?
Piyasanın ne zaman toparlanması bekleniyor?
Otomotiv pazarındaki küresel çip krizinin çözülmesi için uluslararası arenada yeni üretim yatırımları yapıldığını biliyoruz. Yeni kurulacak üretim tesisleri ile arz-talep dengesi zamanla düzene girecektir fakat bu yatırımın maliyetli ve zaman alıcı bir süreç olduğunu göz önünde bulundurursak, pazarın 2022’nin sonunda toparlanacağını söyleyebilirim. Piyasanın tamamıyla toparlanması için öncelikle otomotiv stok seviyelerinin optimum seviyeye ulaşması ve devletin artan kur baskısını hafifletecek hamleler yapması gerekiyor.
Tüm bu gelişmeler kiralama pazarına nasıl yansıyor?
Otomotiv sektöründeki fiyat artışları ise özellikle sıfır ve ikinci el araç fiyatlarının yükselmesine sebep olurken, tüketici nezdinde yeni bir araç satın almayı güçleştirdi. Pandemi döneminde artan maliyetler ve yüksek faiz oranları araç kiralama fiyatlarının artmasına sebep olsa da birinci ve ikinci el pazarındaki fiyat artışları, bireyleri ve firmaları satın alma yerine kiralamaya yönlendirdi. Pandemi süresince sosyal mesafeyi koruma gerekliliği, toplu taşıma araçlarını kullanmak istemeyen kişilerin sayısındaki artış ve artan hijyen ihtiyacı, bireysel araç kiralama tercihinin de artmasına sebep oldu. Diğer yandan hareket kabiliyetinin ve özgürlüğün kıymetini daha çok bilen, maddi imkanlarını hayatın mevcut akışı içinde daha çok deneyim kazanmak amacıyla kullanmak isteyen neslin tercihi ise sahiplenmek yerine daha çok kiralamak yönünde. Tüm bu gelişmelerin araç kiralama sektörüne yansımasına baktığımızda ise 2022 yılının sektörün büyümesi için daha fazla imkan barındırdığını söyleyebilirim.
ARAÇ PARKI DARALDI
“Genel bir değerlendirme yaptığımızda araç tedarikindeki sıkıntılar ve pandeminin seyri nedeniyle 2021 yılının ilk çeyreğinde yaşanan daralmanın, yılın ikinci çeyreğinde kısmen de olsa devam ettiğini söylemek mümkün. TOKKDER Operasyonel Kiralama Sektör Raporu verilerini incelediğimizde; operasyonel kiralama sektöründeki araç parkının, 2021 yılının ilk yarısında geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 4,5 oranında daraldığını görüyoruz. Geçen yılın ilk yarısı sonunda 256 bin adet olan araç parkı bu yılın ilk yarısında 244 bin adet olarak kaydedildi. 2021 yılının ilk çeyreği sonunda ise sektörümüzün araç sayısı 254 bin adetlerdeydi. Yılın ilk çeyreğinde yüzde 3,5 olan daralma, ikinci çeyreğinde benzer şekilde yüzde 3,7 olarak gerçekleşti.”
