Ekonomist
  • GÜNCEL
    • Kapak Konusu
    • Son Dakika
    • Haberler
    • Dünya
    • Video Galeri
    • Şirketler
    • Çalışma Hayatı ve Sosyal Güvenlik
    • Kulis
    • Dosya
    • Yatırımcı Köşesi
    • Üniversitelerden
  • Altın Fiyatları
  • Piyasalar
    • Altın
    • Bes
    • Borsa
    • Finans
  • Araştırmalar
  • Girişim / Kobi
  • Sektörler
    • Eğitim
    • Enerji
    • Gıda
    • Holdingler
    • Emlak
    • Medya
    • Otomotiv
    • Perakende
    • Teknoloji
    • Tekstil
    • Turizm
    • Yönetim / Kariyer
  • Etkinlikler
  • YAZARLAR
    • Aram Ekin Duran
    • Abdülkadir Kahraman
    • Ayşegül Sakarya Pehlivan
    • Aysun Karabıyık Sarıkaya
    • Burcu Tuvay
    • Ceren Oral
    • Dr. Orhan Karaca
    • Talat Yeşiloğlu
    • Gözde Yeniova
    • Levent Gökmen
    • M. Fatih Köprü
    • Özlem Bay Yılmaz
    • Servet Topaloğlu
    • Sibel Atik
    • Talip Yılmaz
Sonuç yok
Bütün sonuçları gör
  • GÜNCEL
    • Kapak Konusu
    • Son Dakika
    • Haberler
    • Dünya
    • Video Galeri
    • Şirketler
    • Çalışma Hayatı ve Sosyal Güvenlik
    • Kulis
    • Dosya
    • Yatırımcı Köşesi
    • Üniversitelerden
  • Altın Fiyatları
  • Piyasalar
    • Altın
    • Bes
    • Borsa
    • Finans
  • Araştırmalar
  • Girişim / Kobi
  • Sektörler
    • Eğitim
    • Enerji
    • Gıda
    • Holdingler
    • Emlak
    • Medya
    • Otomotiv
    • Perakende
    • Teknoloji
    • Tekstil
    • Turizm
    • Yönetim / Kariyer
  • Etkinlikler
  • YAZARLAR
    • Aram Ekin Duran
    • Abdülkadir Kahraman
    • Ayşegül Sakarya Pehlivan
    • Aysun Karabıyık Sarıkaya
    • Burcu Tuvay
    • Ceren Oral
    • Dr. Orhan Karaca
    • Talat Yeşiloğlu
    • Gözde Yeniova
    • Levent Gökmen
    • M. Fatih Köprü
    • Özlem Bay Yılmaz
    • Servet Topaloğlu
    • Sibel Atik
    • Talip Yılmaz
Sonuç yok
Bütün sonuçları gör
Ekonomist
Sonuç yok
Bütün sonuçları gör
Anasayfa Girişim / Kobi

Kurumsal yönetim bakış açısıyla işletme suistimalleri

22 Mayıs 2022 | 15:57:50
Girişim / Kobi, Haberler, Özel Haberler
A A
0
Kurumsal yönetim bakış açısıyla işletme suistimalleri
Facebook ile paylaşTwitter ile paylaşWhatsApp ile Paylaş
İÇİNDEKİLER
  1. SUİSTİMAL KAVRAMLARI
  2. I. İZLEME MALİYETLERİ
  3. II. BAĞLANMA MALİYETLERİ
  4. III. ÖNLENEMEYEN KAYIPLAR
  5. 1. PATRON ŞİRKETLERİ OLMALARI
  6. 2. SUİSTİMALLERİN YALNIZCA İŞLETMEYİ İLGİLENDİRDİĞİ VARSAYIMI
  7. 3. KAYIT DIŞI EKONOMİNİN ÖNÜNE GEÇİLEMEMESİ VE ENFLASYONUN GİDEREK ARTMASI
  8. 4. DOĞAL AFETLER VE PANDEMİ GIBI OLAĞANÜSTÜ DÖNEMLERDE ETKİN ÖNLEMLER ALINAMAMASI

Bu ayki yazımda, işletmelerin en büyük sorunlarından biri olan suistimal konusunu, kurumsal yönetim bakış açısıyla ele almaya çalışacağım.

KOBİ Girişim Mayıs 2022 tarihli sayıdan

SUİSTİMAL KAVRAMLARI

Suistimal kavramı tarihte yüzyıllardır var olan bir suçtur. Suistimaller, etik kuralların ihlal edilmesinden kaynaklandığı için literatürde etik teoriler ile ele alınmaktadır. İşletmelerde yapılan suiistimalleri birkaç gruba ayırmak mümkündür:

  • Yolsuzluk
  • Varlıkları Kötüye Kullanma
  • Finansal Tablo Suistimalleri

İşletmelerde suiistimallerin birçok nedeni vardır. Ancak, temelde işletmelerin kurumsallaşamaması, kurumsal yönetim ilkelerini benimsememeleri ve etik kurallarının olmayışı gibi başlıca etkenler vardır. Bunun yanı sıra, kurumsal yönetilen işletmelerde de suiistimallerin olmayacağı anlamı çıkarılmamalıdır.

Kurumsal yönetim ilkelerine uyum, işletme suistimallerini ortaya çıkaran nedenleri en aza indireceğinden, işletmelerdeki suistimalin kurumsal yönetilen işletmelerde nispeten daha az olacağı çıkarılabilir.

İşletme suistimallerini, kurumsal yönetim ilkeleri boyutuyla incelemek için “vekalet teorisi” ve “paydaş teorisi” kavramlarını hatırlamakta fayda vardır.

Vekalet (Agency) Teorisi; Jensen ve Meckling tarafından 1976 yılında ortaya atılmıştır. Teoriye göre işletme sahipleri (asiller) ile işletme yönetimine atanan yöneticiler (vekiller) arasında çıkar çatışması bulunmaktadır.

Vekalet problemi olarak adlandırılan bu durumda asiller tarafından işletme faaliyetlerini sürdürmek için görevlendirilen vekiller, kendi menfaatlerini öncelikli tutmaya ve işletme varlıklarını kasten kendi servetlerini artıracak şekilde tahsis etmeye meyillidir.

Fırsatçılık olarak açıklanan bu davranışlar genellikle işletmenin aleyhindedir. Öyle ki vekiller stratejik kararlar alırken kendi pozisyonlarını korumak adına daha az riskli düşük getirili yatırım projelerini onaylayabilmektedir.

Vekalet problemi, vekillerin fırsatçı davranışlarını sergilemeye başladıkları zamana göre 2 türlü ortaya çıkmaktadır. Vekillerin iş ilişkisine başlanmadan önce asillerden daha fazla bilgiye sahip olduğu ve bu bilgi asimetrisinin yöneticilerle hissedarlar arasında çıkar çatışmasına yol açtığını ileri sürülmektedir.

İş ilişkisi başladıktan sonra vekillerin kendi menfaatleri için karşı tarafa yanlış veya eksik bilgiler vermesi ya da davranışlarını değiştirmesi ise ahlaki tehlike sorununa yol açmaktadır.

Vekalet probleminden kaynaklanan mali kayıplar ‘vekalet maliyetleri’ olarak adlandırılmaktadır. Asillerin vekalet problemlerini en aza indirmek için katlandıkları 3 tür vekalet maliyeti vardır:

I. İZLEME MALİYETLERİ

Vekillerin faaliyetlerini izlemek için katlanılan maliyetlerdir. Finansal tabloların doğruluğu için yapılan bağımsız denetim harcamaları izleme maliyetlerinin en tipik örneğidir.

II. BAĞLANMA MALİYETLERİ

Vekillerin asillerin çıkar ve haklarına zarar verici eylemlerden kaçınmalarını garanti altına almaya yönelik katlanılan maliyetlerdir. Hileli finansal tablo hazırlanması durumunda vekillerin şahsi olarak sorumlu tutulması örnek verilebilir.

III. ÖNLENEMEYEN KAYIPLAR

İzleme ve bağlanma maliyetlerine rağmen halen önlenemeyen kayıplardır. Genellikle izleme ve bağlama çabalarının yetersiz olduğunu göstermektedir.

1984 yılında ise Freeman, Paydaş Teorisi ile işletme kararlarının yalnızca çalışanlar, yöneticiler ve hissedarlar gibi işletme içi aktörleri değil tedarikçilerden müşterilere, devlet kurumlarından topluma kadar tüm paydaşları etkilediğini savunmuştur.

Paydaş Teorisine dayanan normatif yaklaşıma göre suistimaller tüm paydaşlara doğrudan veya dolaylı olarak zarar verdiğinden işletmeler topluma karşı ahlaki açıdan sorumludur.

20. yüzyılın sonlarına kadar işletme yönetimi alanında hakim olan hissedar teorisi, sermaye yatırdıkları için hissedarların ayrıcalıklı olduğunu ve bu nedenle hissedar çıkarlarının ayrıcalıklı tutulması gerektiği görüşüne dayanmaktaydı.

İşletmelerin hissedarların yanı sıra başka gruplarla da etkileşim kurmasından hareketle Freeman, faaliyetleriyle etkilediği veya faaliyetlerinden etkilendiği tüm kesimlerin çıkarlarının dikkate alınması gerektiğini ileri sürmüş ve bunları paydaşlar (menfaat sahipleri) olarak tanımlamıştır. Freeman’a göre iki tür paydaş grubu vardır.

Birincil paydaşlar işletmelerin operasyonel sürekliliğinin sağlanması için hayati öneme sahip olan çalışanlar, tedarikçiler, müşteriler, yatırımcılar ve işletme sahipleri iken işletmelerle dolaylı yoldan etkileşimde olan medya, sendikalar, devlet ve kamu kurumları ikincil paydaşlardır.

Hissedar teorisinin aksine paydaş teorisi, işletmelerin katma değer yaratarak rekabet üstünlüğü sağlamalarının, tüm paydaşların talep ve beklentilerini yanıtlamak olduğunu savunmaktadır.

Donaldson Dunfee ise işletmelerin faaliyetlerinden sorumlu oldukları iddialarını destekler şekilde 1995 yılında Bütünleştirici Sosyal Sözleşme Teorisi’ni ortaya atmıştır.

Bu kapsamda işletmelerin toplumun refahına aykırı eylemlerde bulunmayacaklarını ve paydaşların haklarını gözeteceklerini taahhüt ettikleri bir sözleşme (toplumdaki tüm üyelerle sosyal sözleşme) imzaladığı varsayılmaktadır. Sözü edilen teoriler, birçok ülkenin ticaret kanunlarını da etkilemiştir.

Kurumsal yönetim bakış açısıyla ele alındığında, bir şirkette ortaya çıkan suistimal sadece şirketin sorunu değil, tüm paydaşları etkileyebilen büyük bir sorundur. Bu nedenle de doğru kurgulanmış ve etkin çalışan bir kurumsal yönetim sistemi şirketi suistimallere karşı koruyacaktır.

Türkiye’deki İşletmelerin Suistimal Sorunlarının Başlıca Nedenleri

1. PATRON ŞİRKETLERİ OLMALARI

Şirket kurucularının yönetimde aktif rol aldığı işletmelerde kurucuların şirket içindeki tüm olaylardan haberdar olduklarını ve tüm süreçleri kontrol ettiklerini zannetmeleri, çalışanlarının suç işlemelerine ihtimal vermemeleri denetim zafiyetine yol açmaktadır ve suistimalciler için fırsat yaratmaktadır.

2. SUİSTİMALLERİN YALNIZCA İŞLETMEYİ İLGİLENDİRDİĞİ VARSAYIMI

İşlenen suistimal vakalarının yalnızca olaya dahil olan kişiler arasında olduğunun düşünülmesi suistimallerin örtbas edilmesine ve gerçek maliyetinin azımsanmasına neden olmaktadır.

3. KAYIT DIŞI EKONOMİNİN ÖNÜNE GEÇİLEMEMESİ VE ENFLASYONUN GİDEREK ARTMASI

Ülkede kayıt dışılığın önlenememesi ve yükselen enflasyon karşısında alım gücünün düşmesi, bireylerin gelirlerini artırmak için yasal olmayan yollara yönlendirmektedir.

4. DOĞAL AFETLER VE PANDEMİ GIBI OLAĞANÜSTÜ DÖNEMLERDE ETKİN ÖNLEMLER ALINAMAMASI

Özellikle pandemi dönemindeki uzaktan çalışma sisteminde fiziki suistimaller yerini dijital suistimallere bırakmaya başlamıştır.

Türkiye’de Suistimallerin Önlenmesi Adına Alınması Gereken Tedbirler Suistimallerin gerçekleşmesi için 3 faktörün aynı anda var olması gerekmektedir:

  • Fırsat
  • Baskı
  • Normalleştirme (rasyonelleştirme)

Yayınlanan raporlara göre; geçim sıkıntısı yaşayan, daha lüks bir hayat isteyen veya bir satış hedefini tutturmak gibi baskılar altında kalan failler, işletme içinde denetim açıkları bulduklarında suistimal planlarını işleme fırsatı yakalamakta ve olay ortaya çıktığında hak ettiği maaşı almadığını, buna zaten hakkı olduğu gibi bahanelerle suçu normalleştirmeye çalışmaktadır.

Dolayısıyla işletmelerde;

  • İç denetim mekanizmalarıyla suistimale fırsat verecek etmenler azaltılmalı,
  • Şirkette Etki Kurallar oluşturulmalı
  • Şirkette çalışan barışı sağlanmalı ve/veya korunmalı
  • İnsan Kaynakları biriminin çalışanlarla iletişim halinde olması sağlanarak şirketlerde etik farkındalığın artırılması adına eğitimler verilmelidir.

Ancak suistimaller tek başına polisiye tedbirlerle önlenememektedir çünkü suistimaller şirket sorunu değil toplum sorunudur ve suistimallerin yaygınlaşması toplumu ahlaki yönden yozlaştırmaktadır. Bu nedenle ortak akıl ile üniversiteler, iş dünyası ve sivil toplum örgütleri bir araya gelerek tüm toplum bilinçlendirilmelidir.

Etiketler: Manşet
PaylaşımTweetGönder
Önceki Haber

İş yapış biçimlerindeki dönüşümün kısa hikayesi

Sonraki Haber

Dijital reklamcılıkta globali hedefliyor

Benzer Haberler

BDDK’dan 5 kişi hakkında suç duyurusu
Haberler

BDDK, kredi kararının detaylarını açıkladı: Hangi şirketleri kapsıyor?

27 Haziran 2022
Gözler kabine toplantısında: Çok merak edilen 3 konu masaya gelebilir
Haberler

Gözler kabine toplantısında: Çok merak edilen 3 konu masaya gelebilir

26 Haziran 2022
İşverenlerden asgari ücret açıklaması
Haberler

İTO Başkanı Avdagiç’ten ‘asgari ücret’ yorumu

26 Haziran 2022
Deneme üretimi başlıyor: Togg CEO’su Karakaş’tan fiyat değerlendirmesi
Haberler

Gürcan Karakaş anlattı: Togg otomobilden önce dijital bir ürün çıkartacak

26 Haziran 2022
Yaz portföyü: Borsa, döviz, faiz ve altında beklentiler, öne çıkan hisseler…
Haberler

Yaz portföyü: Borsa, döviz, faiz ve altında beklentiler, öne çıkan hisseler…

26 Haziran 2022
2023’te pandeminin yaraları tamamen sarılacak
Borsa

2023’te pandeminin yaraları tamamen sarılacak

26 Haziran 2022

Bir cevap yazın Cevabı iptal et

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Haftanın Öne Çıkanları

2023’te pandeminin yaraları tamamen sarılacak
Borsa

2023’te pandeminin yaraları tamamen sarılacak

26 Haziran 2022

TAV Havalimanları, 2021’de 522 milyon Euro olan cirosunu bu yıl 717-745 milyon Euro arasında hedefliyor. TAV Havalimanları İcra Kurulu Başkanı...

Daha fazla oku

Dar gelirliye örnek proje üretmek isteriz

Şirketlerden ara zam hamlesi: Hangi şirket ne kadar artış yapacak?

Toyota’nın Yariss Cross hedefi… Corolla Cross için de tarih verildi

Renault Group, Fixter’ı satın aldı

Satın almak için tıklayın

Abone olmak için tıklayın

 


Son Haberler

BDDK’dan 5 kişi hakkında suç duyurusu

BDDK, kredi kararının detaylarını açıkladı: Hangi şirketleri kapsıyor?

27 Haziran 2022
Gözler kabine toplantısında: Çok merak edilen 3 konu masaya gelebilir

Gözler kabine toplantısında: Çok merak edilen 3 konu masaya gelebilir

26 Haziran 2022
İşverenlerden asgari ücret açıklaması

İTO Başkanı Avdagiç’ten ‘asgari ücret’ yorumu

26 Haziran 2022
Deneme üretimi başlıyor: Togg CEO’su Karakaş’tan fiyat değerlendirmesi

Gürcan Karakaş anlattı: Togg otomobilden önce dijital bir ürün çıkartacak

26 Haziran 2022

Dünya Haberleri

“Eşi görülmemiş bir küresel açlık kriziyle karşı karşıyayız”
Dünya

“Eşi görülmemiş bir küresel açlık kriziyle karşı karşıyayız”

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Antonio Guterres, dünyanın "eşi görülmemiş" bir küresel açlık kriziyle karşı karşıya olduğunu söyledi. Almanya'da, "Küresel...

24 Haziran 2022
Havadaki kaosa çözüm arayan Almanya rotayı Türkiye’ye çevirdi: 2 bin personel isteniyor
Dünya

Havadaki kaosa çözüm arayan Almanya rotayı Türkiye’ye çevirdi: 2 bin personel isteniyor

Alman hava yolu şirketi Lufthansa, yolcu kontrolünden uçak bakımına ve uçuş görevlilerine kadar personel sıkıntısı nedeniyle 2 bin 200 uçuşunu...

24 Haziran 2022
ABD’de işsizlik maaşı başvuruları beklenenden az düştü
Dünya

ABD’de işsizlik maaşı başvuruları beklenenden az düştü

ABD'de ilk kez işsizlik maaşı başvurusunda bulunanların sayısı, 18 Haziran ile biten haftada 229 bine gerileyerek beklenenden az düşüş gösterdi....

23 Haziran 2022
Doğalgaz fiyatları yeni yaptırım kararlarıyla sert yükseldi
Dünya

IEA Başkanından Avrupa’ya doğalgaz uyarısı

Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) Başkanı Fatih Birol, Avrupa ülkelerinin acil durumda hayata geçirilecek doğalgaz dağıtım kısıtlama planlarını hazırlaması gerektiğini belirterek,...

23 Haziran 2022

  • ALTIN FİYATLARI
  • EKONOMİ TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ
  • KREDİ HESAPLAMA
  • ARŞİV
  • KÜNYE
  • YAYIN İLKELERİ
  • AYDINLATMA METNİ
  • İŞ DÜNYASI ABONELİK PAKETİ
  • ÇEREZ POLİTİKASI
  • ABONE OL
  • SATIN AL

© 2016-2020 Ekonomist Dergisi. Bütün hakları gizlidir.

Sonuç yok
Bütün sonuçları gör
  • GÜNCEL
    • Kapak Konusu
    • Son Dakika
    • Haberler
    • Dünya
    • Video Galeri
    • Şirketler
    • Çalışma Hayatı ve Sosyal Güvenlik
    • Kulis
    • Dosya
    • Yatırımcı Köşesi
    • Üniversitelerden
  • Altın Fiyatları
  • Piyasalar
    • Altın
    • Bes
    • Borsa
    • Finans
  • Araştırmalar
  • Girişim / Kobi
  • Sektörler
    • Eğitim
    • Enerji
    • Gıda
    • Holdingler
    • Emlak
    • Medya
    • Otomotiv
    • Perakende
    • Teknoloji
    • Tekstil
    • Turizm
    • Yönetim / Kariyer
  • Etkinlikler
  • YAZARLAR
    • Aram Ekin Duran
    • Abdülkadir Kahraman
    • Ayşegül Sakarya Pehlivan
    • Aysun Karabıyık Sarıkaya
    • Burcu Tuvay
    • Ceren Oral
    • Dr. Orhan Karaca
    • Talat Yeşiloğlu
    • Gözde Yeniova
    • Levent Gökmen
    • M. Fatih Köprü
    • Özlem Bay Yılmaz
    • Servet Topaloğlu
    • Sibel Atik
    • Talip Yılmaz

© 2016-2020 Ekonomist Dergisi. Bütün hakları gizlidir.