Orta Elam Uygarlığı’na ait olan ve M.Ö. 13. yüzyılda Elam Kralı Untaş-Napirişa tarafından inşa edilen beş katlı ziggurat, Elam tanrısı İnşuşinak’a adanmış kutsal şehir Dur-Untaş’ın merkezinde bulunuyordu. 1935 yılında Anglo-Iran Petrol Şirketi’nin petrol arama çalışmaları sırasında keşfedilen Çoğa Zanbil, bugün UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alıyor.
Çoğa Zanbil günümüz İran'ının Huzistan eyaletinde bulunan ve Antik Elam Krallığı'ndan günümüze ulaşan en etkileyici yapıdır.
MÖ 1250 civarında inşa edilen bu alan, Mezopotamya dışındaki en iyi korunmuş Ziggurat örneği olarak kabul edilir.
Çoğa Zanbil, Elam Kralı Untash-Napirisha tarafından inşa ettirilmiştir. Aslında burası sadece bir tapınak değil, Dur-Untash (Untash Şehri) adında yeni bir dini merkez olarak tasarlanmıştı.
Kralın amacı, Elam İmparatorluğu'nun farklı bölgelerindeki tanrıları tek bir kutsal şehirde birleştirerek siyasi ve dini birliği sağlamaktı.
Zigguratlar, gökyüzüne ulaşmayı simgeleyen basamaklı piramit benzeri yapılardır.
Çoğa Zanbil'in öne çıkan mimari özellikleri şunlardır:
Boyutlar: Orijinalinde 5 katlı ve yaklaşık 52 metre yüksekliğindeydi. Günümüzde ise sadece 2,5 katı ayaktadır ve yüksekliği 25 metre civarındadır.
Malzeme: Milyonlarca kerpiç ve pişmiş tuğladan yapılmıştır. Bazı tuğlaların üzerinde Elam çivi yazısıyla yazılmış, kralı ve tanrıları öven metinler bulunur.
Tasarım: Diğer Mezopotamya zigguratlarından farklı olarak, her kat bir öncekinin üzerine inşa edilmemiş; tüm katlar zemin seviyesinden itibaren iç içe geçecek şekilde yükseltilmiştir.
Tapınak, Susa şehrinin koruyucu tanrısı Inshushinak'a adanmıştır. En üst katta (günümüze ulaşamayan kısım) sadece rahiplerin ve kralın girebildiği, tanrının evi olduğuna inanılan küçük bir tapınak bulunuyordu.
UNESCO Mirası: 1979 yılında İran'ın UNESCO Dünya Miras Listesi'ne giren ilk alanı olmuştur.
Mühendislik Harikası: Şehir, o dönem için devrim niteliğinde olan, yaklaşık 45 km uzaklıktaki bir nehirden su getiren gelişmiş bir kanal sistemi ve su arıtma tesisine sahipti.
Korunmuşluk: Asur Kralı Asurbanipal tarafından MÖ 640'ta yıkılmış olsa da, kumlar altında kaldığı için yüzyıllarca korunmuş ve 1930'larda tesadüfen (petrol aramaları sırasında) yeniden keşfedilmiştir.
Çoğa Zanbil ismi yerel dilde "Sepet Tepesi" anlamına gelir; bu isim yapının keşfedilmeden önceki tepemsi görüntüsünden dolayı verilmiştir.
