M. FATİH KÖPRÜ / EY DİREKTÖR
fatih.kopru@tr.ey.com
www.vergidegundem.com
Henüz 2018 yılında çıkan yasa (7143 sayılı) kapsamında yapılandırılan borçların taksitleri bitmeden yeni bir yapılandırma düzenlemesi daha geliyor. 16 Ekim günü Meclis Başkanlığı'na vergi mevzuatında da birçok değişiklik içeren yasa teklifi sunulmuştu.
Bu teklifte aslında borç yapılandırmasına ilişkin herhangi bir hüküm yoktu. Daha sonra Plan ve Bütçe Komisyonu'ndaki görüşmeler sırasında verilen önergeyle borç yapılandırmasına ilişkin hükümler teklif metnine eklendi. 23 Ekim gecesi teklif bu haliyle komisyonda kabul edildi.
Bundan sonra ne olacak? Komisyon raporu Meclis Genel Kurulu'nda görüşülecek, kabul edilirse Cumhurbaşkanı'nın onayına sunulacak. Eğer Cumhurbaşkanı da onaylarsa Resmî Gazete'de yayımlanıp yürürlüğe girecek.
Şu haliyle teklif, başta vergi borçları olmak üzere kamuya olan kesinleşmiş borçların yapılandırılması ve artık neredeyse devamlı hale gelmiş varlık barışına ilişkin düzenlemeleri içeriyor. Dava safhasında olan alacaklar ile halen devam eden vergi incelemeleri kapsamında tarh edilecek vergiler, matrah ve vergi artırımı ya da stok ve kasa affı gibi konular teklifte yer almıyor.
Tabii ki bu olmayacağı anlamına gelmiyor. Genel Kurul'daki görüşmeler sırasında bunların bir kısmının veya hepsinin metne eklenmesi mümkün. Bu hafta, komisyondan geçmiş teklifin mükelleflerin kesinleşmiş vergi borçlarının yapılandırılmasıyla ilgili düzenlemeleri üzerinde duracağız.
KAPSAMA GİREN BORÇLAR
Yasanın kapsamı açısından 31 Ağustos 2020 tarihi önemli. Genel olarak, bu tarihten önceki dönemlere ilişkin olan vergi borçları ile yine bu tarihe kadar verilmiş olan beyannamelerdeki vergilerin yapılandırma kapsamına girdiğini söyleyebiliriz.
Örneğin, Temmuz 2020 ve önceki dönemlere ilişkin aylık KDV, muhtasar, ÖTV, damga vergisi beyannameleri, 2019 ve daha önceki dönemlere ilişkin gelir vergisi beyannameleri üzerinden tahakkuk eden ve vadesi geçtiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz gelmemiş olan vergiler bu yasa kapsamında yapılandırılabilecek.
Sadece yukarıdaki vergiler değil, bunlara bağlı vergi cezaları ile gecikme faizleri, gecikme zamları da yasa kapsamında. Aynı tarihten önce yapılan tespitlere ilişkin olarak kesilen vergi, aslına bağlı olmayan vergi cezaları (usulsüzlük ve özel usulsüzlük gibi) da yapılandırma kapsamına giriyor.
Belediyelere bağlı tahsil dairelerince takip edilen alacaklar da yapılandırma kapsamında bulunuyor. Buna göre yukarıda kapsamı belirtilen vergilerin yanında başta emlak vergisi olmak üzere belediyeler tarafından tahsil edilen su, atık su ve katı atık ücretleri de yeniden yapılandırma kapsamına giriyor.
FAİZİN BİR KISMI SİLİNİYOR
Yasanın yayımlandığı tarih itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş veya ödeme süresi henüz geçmemiş olan vergiler ve bunlara bağlı vergi cezaları ile gecikme faizi ve gecikme zamları yasanın kapsamına giriyor. Bu borçlardan vergi aslı için herhangi bir indirim uygulaması söz konusu değil. Yapılandırma talep eden mükellefler vergi aslının tamamını her halükarda ödemek zorunda.
Vergi aslına bağlı olarak kesilmiş olan vergi cezaları (vergi ziyaı cezası gibi) ise tamamen siliniyor. Gecikme faizi ve gecikme zammı gibi borçlar da siliniyor ancak bunlar yerine vergi aslı üzerinden kanunun yayımlandığı tarihe kadar yurt içi üretici fiyat endeksi (Yİ-ÜFE) aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanan bir tutarın ödenmesi gerekiyor.
Hesaplanan bu ÜFE farkına kısaca enflasyon farkı diyebiliriz. Özetlersek, yapılandırma sonrası ödenecek tutar; vergi aslı ile bu tutar üzerinden hesaplanan enflasyon farkı toplamıdır.
USULSÜZLÜK CEZASININ YARISI
Yasanın yayım tarihi itibarıyla vadesi geldiği halde ödenmemiş ya da ödeme süresi henüz geçmemiş olan ve bir vergi aslına bağlı olmaksızın kesilen vergi cezalarının (usulsüzlük ve özel usulsüzlük gibi) ise yarısı siliniyor.
Kalan yarısı ile bu tutara gecikme zammı yerine yasanın yayımlandığı tarihe kadar Yİ-ÜFE aylık değişim oranları esas alınarak hesaplanacak tutar ödenmek suretiyle bu borçtan kurtulmak mümkün olacak. İştirak nedeniyle kesilmiş olan vergi cezaları için de aynı durum geçerli.
BAŞVURU VE ÖDEME ZAMANI
Teklifte, borçlarını yapılandırmak isteyen mükelleflerin 31 Aralık 2020 tarihine kadar (bu tarih dâhil) ilgili idareye başvurmaları gerektiği belirtiliyor. Yapılandırılan tutara ilişkin ilk taksit 31 Ocak 2021 tarihine kadar (bu tarih dâhil) ödenecek. Diğer taksitlerin ise her ay yerine iki ayda bir ödenmesi söz konusu.
Bu imkândan yararlanmak isteyen borçluların ayrıca dava açmamaları, açılmış davalardan vazgeçmeleri ve kanun yollarına başvurmamaları da gerekiyor. Yukarıdaki başvuru ve ilk taksit ödeme sürelerinin Cumhurbaşkanı tarafından bir aya kadar uzatılabileceğini de hatırlatmakta fayda var.
PEŞİN ÖDEME AVANTAJLI
Yapılandırılan tutar, ilk taksit ya da ikinci taksit ödeme süresi içinde peşin olarak ödenirse bazı ek avantajlar da oluyor. Tamamı 31 Ocak 2021 tarihine kadar (ilk taksit süresi) peşin olarak ödenirse, vergi tutarı üzerinden gecikme faizi ve gecikme zammı yerine hesaplanan enflasyon farkından yüzde 90'lık bir indirim daha yapılıyor.
Örneğin, 10 bin TL anapara, 10 bin TL vergi ziyaı cezası ve 7 bin TL gecikme faizi ve gecikme zammı borcu olmak üzere toplam 27 bin TL kesinleşmiş borcu olan bir mükellef olduğunu varsayalım.
Yapılandırma talebinde bulunuyor ve vergi ziyaı cezası ile gecikme zammı ve faizleri silinerek örneğin 2 bin TL enflasyon farkı hesaplanıyor. Böylelikle yapılandırılan borç toplamda 12 bin TL (10.000 + 2.000) oluyor.
Yapılandırılan borcun tamamının ilk taksit ödeme süresinde ödenmesi durumunda ayrıca 2 bin TL'lik enflasyon farkı üzerinden yüzde 90 oranında bir indirim daha yapılarak 10 bin 200 TL ödenmek şartıyla en baştaki toplam 27 bin TL'lik borç kapatılmış oluyor.
Yapılandırılan tutarın tamamının ikinci taksit ödeme süresinde (31 Mart'a kadar) peşin olarak ödenmesi durumunda ise yukarıdaki yüzde 90'lık indirim oranı yüzde 50'ye düşüyor.
TAKSİTLE DE ÖDENEBİLİYOR
Yeniden yapılandırılan borç tutarının taksitle ödenme olanağı da var. Bunun için başvuru sırasında 6, 9, 12 veya 18 eşit taksitte ödeme seçeneklerinden birinin tercih edilmesi gerekiyor. Bu durumda ödenmesi gereken tutar;
• 6 eşit taksit için (1,045),
• 9 eşit taksit için (1,083),
• 12 eşit taksit için (1,105),
• 18 eşit taksit için (1,15),
katsayısı ile çarpılıyor ve bulunan tutar taksit sayısına bölünmek suretiyle ödenecek taksit tutarı hesaplanıyor. Yukarıdaki örneklerdeki gibi yapılandırılan tutarın, 10 bin TL ana para ve 2 bin TL enflasyon farkı olmak üzere 12 bin TL olduğunu varsayalım.
Mükellefin bu tutarı 18 taksitte ödemek istemesi durumunda ödeyeceği toplam tutar (12.000 * 1,15) 13 bin 800 TL olarak hesaplanıyor. İlk taksiti 31 Ocak'ta olmak üzere iki ayda bir 767 TL (13.800 / 18) ödeyerek toplam 36 ayda borcunu kapatmış oluyor.
TAKSİTLERİ AKSATMAYIN
Taksitle ödeme seçilmesi durumunda özellikle ilk iki taksitin zamanında ödenmesi çok önemli. Bunlar zamanında ödenmezse veya kalan taksitlerden; bir takvim yılında en az üç taksit, süresinde ödenmez veya eksik ödenirse yeniden yapılandırma hakkı kaybediliyor.
İlk iki taksit zamanında ödenmek şartıyla, diğer taksitlerin bir takvim yılında iki veya daha az aksatılması durumunda ise ödenmeyen veya eksik ödenen taksitlerin gecikme zammı oranında (aylık yüzde 1,6) hesaplanan geç ödeme faizi ile birlikte son taksiti izleyen ayın sonuna kadar ödenmesi durumunda yapılandırma hakkı kaybedilmiyor.
