İstanbul başta olmak üzere Türkiye genelinde konut metrekare satış fiyatları ve kira bedelleri zirve yıllarım yaşıyor. Bunda artan inşaat maliyetleri, konut arzının azalması, Kahramanmaraş merkezli depremlerde yıkılan konutlar nedeniyle oluşan talep, artan deprem korkusu sonrası artan yeni konut talebi, kentsel dönüşüm çalışmaları nedeniyle yıkılan binalardan kiraya çıkanların oluşturduğu talep gibi pek çok faktör etkili oluyor.
11 - 24 Haziran 2023 tarihli sayıdan
Endeksa.com'un Ekonomist Dergisi'ne özel yaptığı çalışmayla Türkiye'nin 81 ilindeki konut metrekare satış fiyatları ile kiralarının son üç yıllık değişimini mercek altına aldık. Ükemizde ve dünyada gayrimenkul piyasasında konut satış fiyatları ve kiralar zirve yıllarım yaşıyor.
Pandemi döneminde başlayan konut arzının talebin gerisinde kalma eğilimi artan inşaat maliyetleri ve ekonomideki daralma nedeniyle günümüzde de devam ediyor. Üstüne 6 Şubat'ta yaşanan Kahramanmaraş merkezli deprem felaketlerinde 11 ilimizdeki konut stokunun yok olması ülkemizdeki yıllık 800 binlik standart konut talebi kadar yeni bir talep artışına neden oldu.
Rusya-Ukrayna savaşı sonrası ülkemize yoğun talep gösteren Rus ve Ukraynalıların ve başka ülkelerden gelen mültecilerin talebi de eklenince gayrimenkul piyasasının dengeleri iyice bozuldu. Deprem korkusu nedeniyle insanların evlerinin kentsel dönüşüme girmesine yönelik girişimleri de yeni konut talebini artırıyor. Böyle bir dönemde konut satış fiyatlarında ve kira fiyatlarında kısa vadede bir düşüş beklenmiyor.
Dijital değerleme platformu Endeksa.com'un Ekonomist Dergisi'ne özel yaptığı Türkiye'nin 81 İlinde Konut Satış Fiyatları ve Kiralar konulu araştırmasıyla, Türkiye genelinde konut metrekare satış fiyatları ile kiraların son üç yıllık değişimini mercek altına aldık.
Yapay zekâ ve büyük veri analizi yöntemlerini kullanarak elde edilen Endeksa verilerine göre, Türkiye genelinde Nisan 2023 itibarıyla konut satış fiyatlarında yıllık değer artışı yüzde 132 seviyesinde gerçekleşti. Türkiye genelinde ortalama konut satış fiyatı 18 bin 140 TL /m2, ortalama konut fiyatı 2 milyon 358 bin 200 TL oldu. Satın alınan bir konut yatırımının ortalama geri dönüş süresi ise 16 yıl olarak ölçüldü.
AKDENİZ BÖLGESİ ZİRVEDE
Türkiye genelindeki satılık konut değer değişiminin son üç yıllık analizinde ise Akdeniz bölgesi zirveye oturdu. 2020-2023 döneminde en yüksek satılık konut değer artışı yüzde 859,3 ile Antalya'da görülüyor. Son bir yılda yüzde 140 oranında bir değer artışına sahip olan Antalya'da 2020'de konut satış fiyatı 2 bin 689 TL/ m2 olurken, bu rakam günümüzde 25 bin 796 TL/m2 seviyesine yükseldi.
Aydın son üç yıl içerisinde yüzde 742'lik artışla ikinci sırayı alırken, güncel konut satış fiyatı 22 bin 927 TL/m2 oldu. Üçüncü sırayı alan Mersin'de satılık konut değer değişimi son üç yılda yüzde 713,2, son bir yıllık değişim 121,3 olurken güncel birim fiyatı 15 bin 213 TL/m2'ye ulaştı. Ancak Aydın'ın son bir yıldaki artış oranı Antalya ve Mersin'den daha düşük, yüzde 87,5 oranında seyrediyor.
Endeksa CEO'su Görkem Öğüt, Türkiye genelinde son üç yıllık dönem satılık konut fiyatları analiz edildiğinde sırasıyla Antalya, Aydın ve Mersin'de en yüksek değer artışlarının yaşandığını vurguluyor.
Öğüt, geçtiğimiz yıl yaptığı değerlendirmelerde Akdeniz kıyı şeridinde 'nispeten ulaşılabilir' olarak ifade ettiği Mersin'i son dönemdeki artışlarla 'ulaşılması zor' hale geldiğini söylüyor.
ÜÇ BÜYÜK İLDE SON DURUM
Endeksa verilerine göre, Türkiye'nin üç büyük ili Ankara, İstanbul ve İzmir'deki konutların bir yıllık değer artışlarına baktığımızda, Ankara yüzde 138 artış ile birinci sırada yer alıyor. Ankara'da ortalama konut satış fiyatı 13 bin 622 TL/m2, ortalama konut fiyatı 1 milyon 770 bin 860 TL.
İstanbul'da konut satış fiyatlarında yıllık değer artışı yüzde 120, ortalama konut satış fiyatı 28 bin 57 TL/m2, ortalama konut fiyatı 3 milyon 252 bin 906 TL seviyesinde. Yıllık satılık değer artış oranında İstanbul'u geride bırakan İzmir'de ise yıllık değer artışı yüzde 127, ortalama konut satış fiyatı 23 bin 306 TL/m2, ortalama konut fiyatı 2 milyon 897 bin 750 TL oldu.
Konut satışlarının önemli bölümünün yabancılara yapıldığı Antalya'da geçtiğimiz yıl da görülen yüksek ilgi bu yıl da artarak devam ediyor. Güncel verilere göre, Antalya yabancıya satışta bin 24 konut ile birinci sırada.
Antalya'yı 792 konut satışı ile İstanbul, 186 konut satışı ile Mersin izliyor. Yabancıya satışların yanı sıra yaşanan deprem felaketi sonrası özellikle Mersin'e deprem bölgesinden yoğun bir akış oldu. Mersin'de yazlığı ya da ikinci evi olan vatandaşlar da bu dönemdeki ilgi sebebiyle konutlarını satma eğiliminde.
KİRALAR ARTIYOR
Öğüt, Türkiye genelindeki kiralık konut piyasasına bakıldığında ev sahiplerine kiracılarına yönelik getirilen yüzde 25'lik kira zammı üst sınırının gerçek piyasa değerlerine yansımadığına dikkat çekiyor. Öğüt, "Kira verilerini bölge bazlı incelemek daha sağlıklı olabilir.
Bu noktada deprem bölgesi ve diğer büyük şehirler gibi bir ayrım ile yaklaşabiliriz. Deprem ve depremden etkilenen bölgelerde kiralık konut stok oranının da düşmesinin etkisiyle kira değerleri kendi normallerinden yüksek seviyelerde gözleniyor" diyor.
Endeksa, değerleme yaparken geçmişteki emsalleri günümüze getirerek değerlemeye dahil ediyor, bölgedeki değer artışına göre eski emsaller günümüz fiyatlarına getirilerek değerleme yapılıyor.
Trend gibi güncel verilerin kullanıldığı bölümlerde ise var olan emsallere göre daha az emsalle işlem yapılıyor, gerekli filtreler uygulanarak tutarsız veriler eleniyor, Endeksa sonuca güvenmediği takdirde trendi göstermiyor. Kahramanmaraş merkezli depremlerde 11 kentte bazı bölgelerde stoklar azaldığı için sonuç üretiminde zorlanılan yerler var. Endeksa deprem sonrası bu bölgeler için özel bir değerleme yaptı.
Endeksa verilerine göre son bir yılda en çok kiralık değer artışı görülen ilk altı ilimiz sırası ile; yüzde 317 ile Malatya, yüzde 284 ile Hatay, yüzde 241 ile Adıyaman, yüzde 239 ile Erzincan, yüzde 236 ile Kırşehir ve son olarak yüzde 221 ile Kahramanmaraş oldu.
Kiralık konut piyasasında beş büyük ilimizi incelendiğinde, başkent Ankara'da son bir yıldaki kira artış oranı yüzde 215, son üç yılda yüzde 641 olarak ölçüldü. Güncel kira birim değeri 88,33 TL/m2 olan Ankara'yı; Bursa yüzde 185, İzmir yüzde 128, İstanbul yüzde 124 ve Antalya yüzde 77 seviyelerindeki yıllık kira artış değeri ile takip etti.
FİYAT ARTIŞLARI SÜRECEK
Türkiye gayrimenkul piyasasında kiralık ve satılık konutlarda değer artışının devam ettiğine dikkat çeken Öğüt, "Burada yakın dönemdeki artışın da sebebi olan baş aktör; inşaat maliyetlerinin artmasıyla oluşan arz eksikliği, yani konut üretiminin yetersiz kalması. Ek olarak enflasyon sebepli alım gücü düşüşünün etkileri de belirgin olarak görülmeye devam ediyor" diyor.
Öğüt'e göre, konut piyasasındaki arz talep dengesini sağlayabilmek ve fiyatların seyrinin normalde dönebilmesi için atılması gereken ek adımlar şöyle:
"Düzenlemelerle gayrimenkul bir yatırım aracı olmaktan çıkarılmalı. Kredi sınırı ile ikinci, üçüncü, dördüncü konutta daha yüksek tapu vergileri gibi uygulamalar yapılabilir. Dünya'da da birçok örneğinin görüldüğü bu uygulama yatırımcıların farklı alanlara yönelmesini sağlayacaktır.
Örneğin 2019 başından bugüne İstanbul'da gayrimenkul fiyatları yaklaşık yüzde 585'e yakın arttı. Ancak dövizde bu rakam yüzde 262. Yine İstanbul'da son bir yıldaki satılık konut değerlerindeki artış oranı yüzde 120. Rakamlar da artık insanların dövizden ziyade gayri-menkule yöneldiğini gösteriyor. Bu yatırım dalgası da gayrimenkul fiyatlarını artırıyor."
DEPREM SATIŞLARI ETKİLEDİ
Konut satışlarında bir durgunluk söz konusu. Satılıklara ulaşamayan vatandaşların kiralıklara yönelmesi bir etken. Bu da fiyatları yukarı doğru çeken parametrelerden biri. Bu durumu fırsatçılığa çeviren, faiz, enflasyon, döviz artış oranıyla kirayı aydan aya artıran ev sahipleri de burada etkin.
Yüzde 25'lik artışı korumak isteyen kiracılar da evlerden çıkmak istemiyor, bundan dolayı da kiralık konut bulmak zorlaşıyor ve kira değerleri de yükseliyor. İlk konutun ardından alınacak diğer konutlar için kredi alımını zorlaştırılması öneriliyor.
Kahramanmaraş merkezli yaşanan deprem felaketi 11 ilimizde yıkıma ve can kayıplarına neden olurken tüm Türkiye'yi yasa boğdu. Ülke çapında seferberlik ilan edildi, güneydoğudan kuzeye, batıya kadar ülkenin çeşitli kentlerine doğru göç yaşandı.
Depremin ve sonrasında gerçekleşen göçün uzun dönemli etkileri yaşanarak öğrenileceğine dikkat çeken Eva Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı, Türkiye genelinde deprem sonrasındaki bir ayda kiralık konut stokunun yüzde 30 eridiğini, bir ayda yaklaşık 30 bin konut kiralandığını söylüyor.
Yazıcı, "Normalde kiralıkta kış dönemi konut stoku erimez az da olsa bir miktar artardı, ayrıca deprem öncesindeki altı ayda kiralama hızı fiyatlar nedeni ile durağanlaşmıştı. 6 Şubat'ta yaşadığımız felaketten sonra büyük göç dalgası bu konudaki dinamikleri değiştirdi. Göçün en fazla hareketlendirdiği iller ise; Ankara, Antalya, Mersin olurken, sonraki aşamada Elazığ, Kayseri ve Muğla oldu" diyor.
GÜVENLİK ENDİŞESİ
Deprem sonrası insanlar oturduğu binaların güvenliğinden ciddi şekilde endişe ediyor. Ancak yüksek kiralar nedeniyle eylemde bulunamayan yüzbinler var. Acilen önlemler alınması gerekli. Kira artışlarına sınırlama getirildi ancak uyan yok, taciz usulü artış kavgaları devam ediyor.
Kiracılar bu sınırlamalara rağmen evlerinden çıkmaya mecbur bırakılırken, ev sahibi kiracı ilişkilerinde gerginlikler hatta ağır şiddete varan gelişmeler yaşanıyor. Sektör temsilcileri, artık bu sorunların hızla çözümlenmesi gerektiğini belirtirken, gayrimenkul ihtisas mahkemelerinin kurulması ve kira davalarının çözümleme sürelerinin acilen 2-3 aya çekilmesi gerektiğini vurguluyorlar.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, 2022'de yabancılara yapılan konut satışlarında ilk sırayı 24 bin 953 konut satışı ile İstanbul aldı. İstanbul'u sırasıyla 21 bin 860 konut satışı ile Antalya, 4 bin 316 konut satışıyla Mersin izledi. En çok satış Rusya vatandaşlarına yapıldı.
YABANCIYA SINIR
Yabancıya konut satışının toplam satış içindeki payı 2018'de yüzde 2,88 iken günümüzde yüzde 5'e yaklaştı. Yılda 67 bin adet yabancı satışı var ve bu rakamın artış hızının artık azalması gerektiğine vurgu yapılıyor. Körfez bölgelerinden gelen aileler ortalama 5 kişiden oluşuyor.
400 bin dolara mülk alan 5 nüfuslu bir aileye kişi başı ortalama 80 bin dolara Türk vatandaşlığı verilebiliyor. Yabancı alımları piyasa fiyatlarını yükseltirken, piyasa fiyatına ilave edilen komisyon bedeli ile fiyatların daha da yukarı çekildiği ve bu rakamların çevre mülklere emsal olduğu ifade ediliyor.
Yabancıya satışta tekrar 1 milyon dolar sınırının getirilmesi gerektiğini vurgulayan Cansel Turgut Yazıcı, "Gelmek isteyen ve parası olanlar gelir ve yine toplam rakama az kişi ile toplanır ama nüfus içindeki sayıları bu kadar artmaz.
Yabancılara yapılan satışlar nedeniyle gayrimenkul ve kira fiyatlarının olması gerekenin üstünde ivmelendiğini görüyoruz, bu sonuç asla göz ardı edilmemeli" uyarısında bulunuyor.
Öte yandan kentsel dönüşüm sürecinden bina yıkılmadan ruhsat prosedürü başlayamıyor ve bu da 8-9 ay sürüyor. Bu sürede ev sahipleri bina yıkılsın diye kiraya taşınmış oluyor.
Prosedürler iyileştirilip bina yıkılır yıkılmaz inşaatın başlanmasını sağlayacak bir metot geliştirilmesi gerektiğini kaydeden Yazıcı, "Böylece kiralık ev ihtiyacında biraz rahatlık sağlanıp kira yardım desteği ve yükü azaltılabilir" diyor.
EZBERLER BOZULDU
Dünyadaki ve ülkemizdeki gelişmeler gayrimenkulde ezberleri bozdu. Önce Suriye'de daha sonra Ukrayna'da yaşanan savaş göç dalgasını başlattı, deprem felaketi ise ülke içinde ayrı bir göç hareketliliğine sebep oldu.
Fiyatlar bazı bölgelerde astronomik derecede artarken bazılarında düşüşe geçti, kiracı ev sahibi anlaşmazlıkları zirve yaptı, arsalara yönelik talepler arttı, yatırım amaçlı gayrimenkul alımları farklı yatırım araçlarına yöneldi.
Emart Gayrimenkul Kurucusu Arzu Turan, "Gay-rimenkulde özellikle deprem sonrası öyle hızlı bir değişim ve dönüşüm yaşıyoruz ki artık sektörün tek bir doğrusu yok" görüşünü dile getiriyor.
Turan'a göre kiracılarla yaşanan problemler, bankaların faiz oranları, döviz kuru ve hatta aidatlardaki artışlar bile gayrimenkul sahiplerinin ve bu alandaki yatırımcıların alışkanlıklarını değiştirdi.
Eskiden konut alıp kira geliri elde etmeyi düşünenlerin şimdilerde arsaya yöneldiğini ifade eden Turan, "Bazı bölgelerde yüksek katlı binalarda fiyatlar düşüyor, bazılarında artıyor.
Boş evi olan kiraya vermezken, evini kiraya vermek isteyen kiracı bulamayabiliyor. Ev sahipleri kiracılardan, kiracılar ev sahiplerinden dert yanıyor" diye konuşuyor.
TSKB GAYRİMENKUL DEGERLEME GM. MAKBULE YÖNEL MAYA “FİYAT ARTIŞ HIZI DÜŞECEK”
“Önümüzdeki dönemde satis ve kira rakamlarinda artis hizinin düsmesini bekliyorum. Her ne kadar yeni konut üretiminde önemli miktarda azalma görsek de konut satis rakamlarinin geldigi seviye itibariyla ortalama hane halki gelirinin de artmadigi bir ortamda konuta erisilebilirlik zorlasacaktir. Kiralamada ise yüzde 25’lik kira sinirinin devam etmesi özelikle yatirim amaçli konut alimlarinda yavaslatici etki yapacaktir.”
ANT YAPI YKB. MEHMET OKAY “KONUTA ULAŞIM KOLAYLAŞTIRILMALI”
“Pandemide baslayan süreç ve sonrasindaki ekonomik gelismeler nedeniyle insanlarin tasarruflari azaldi ve satin alma güçleri zayifladi. Konut tarafinda da yükselen konut üretim maliyetleri, yüksek arsa fiyatlari gibi çesitli nedenlerle arzin azalmasiyla konut fiyatlari yükselise geçti. Piyasada arz-talep dengesi bozuldu. Insanlarin alim gücü azalmasi nedeniyle su anda lüks konutlar satiliyor.
Devlet ve belediyelerin eli olmayinca, müteahhitlerin ürettigi konutlar ne yazik ki orta ve dar gelir grubuna ulasamiyor. Arsa sübvansesi, insaat maliyetlerinin enflasyonla düsürülmesi ve uzun vadeli düsük faizli kredi sunulmasi ve gelirinin artmasiyla konuta ulasim kolaylasacaktir. Kentsel dönüsüm konusunda devletin açikladigi yarisi bizden dönüsüm kampanyasi da önemli bir ihtiyaca yanit verecek bir uygulama olacak.”
TAHİNCİOĞLU GAYRİMENKUL YKB. ÖZCAN TAHİNCİOĞLU “ARZ VE TALEP DENGELENMELİ”
“Türkiye’de son yillarda konut fiyatlarinda hizli bir artis gözlemliyoruz. Türkiye genelinde konut piyasasinda önümüzdeki dönemde kiralik/satilik fiyatlarinda yükselisin sürmesi beklenebilir. Ancak talep ve kredi kullanim rahatliginin kaybedilmesi nedeniyle, konut fiyatlardaki artis hizi yavasladi. Burada alti çizilecek husus ise fiyatlarin düsmedigi, sadece artisin/büyümenin yavasladigidir.
Gayrimenkul piyasasinin dengelenmesi için arz talep dengesinin yerine oturmasi ve ekonomik istikrarin saglanmasi gerekir. Gayrimenkul piyasasini etkileyen faktörlerin olumlu yönde gelismesini saglayacak regülasyonlar ve devletin açikladigi sosyal konut projeler, konut arzini artirarak konut piyasasina bir dengeleme süreci yasatabilir.”
EVA GAYRİMENKUL DEGERLEME GM. CANSEL TURGUT YAZICI “HIZLI ÇÖZÜM BİLE YILLAR SÜRECEK”
“Kira degerleri barinma sorunu büyüdükçe daha da artiyor. Barinma artarak devam eden bir sorun olurken, en hizli çözümlerin bile gerçeklestirilmesi 2-3 yil sürecek. Ev sahipleri de haksiz degil. Birçogu kira geliri ile geçiniyor, her iki taraf için de denge unsuru olusturulmali.
Gayrimenkul Piyasalari Kurulu kurulmali, bu kurul tüm düzenlemeleri organize etmeli, yakin orta ve uzun vadeli sektörel planlamalar yaparak ilgili kurumlarla direkt koordinasyon saglamali. Örnegin; Adalet Bakanligi ile gayrimenkul davalarini çözerken, bankalarla kredilendirme sistemini, Maliye Bakanligi ile kira iratlarin alinacak vergilendirme sistemini gelistirmeli. Yabancilara satis ve kiralamada gelismeleri yöneterek, kiralanan her mülkün kime ne kadar süre ile kiralandigi kayit altinda olmali ve sebepsiz artislarin önüne geçilmeli.”
PASİFİK GYO YKB. FATİH ERDOĞAN “BEKLEME DÖNEMI BİTTİ”
“Piyasada denge bozuklugunun artik dengeye oturdugunu düsünüyorum. Satis tarafinda bekleme dönemi bitti. Piyasada önümüzdeki dönemde dalgalanmalar olsa da piyasa bu seviyelerde devam edecektir. Tüketici deprem felaketi sonrasinda zemini saglam bölgelerde güvenilir firmalarin yaptigi projelere yöneliyor.
Etiler girisindeki Next Level Istanbul, Kemerburgaz bölgesindeki Next Level Kemer ve Next Level Country projelerimiz zemini saglam bölgelerde olmalari nedeniyle tercih ediliyor. Tüm projelerimizde beton kalitesine çok dikkat ediyoruz. Deprem sonrasi sektör tarafindan beton ve demir kalitesi daha yukarilara çekilmis durumda.”
KENTSEL DÖNÜŞÜM UZMANI MİMAR DR. NİHAT SEN “GÜVEN ORTAMI OLUŞMALI”
“Türkiye’de piyasa sartlarindan, insaat maliyetlerini yükselmesi ve arzin talebi karsilayamamasi nedeniyle konut fiyatlarinda sagliksiz bir ortam söz konusu. Konut fiyatlarinin yükselebilecegini düsünüyorum. Kiralik konutta da arz talebi karsilamiyor.
Bu nedenle Türkiye’de özellikle gayrimenkul sektöründe yeni bir is anlayisinin ve modelinin hayata geçirilmesi lazim. Kira fiyatlarinin ve gayrimenkul fiyatlarinin düsmesi için gayrimenkul üretimi yapan firmalara tesvikler, muafiyetler getirilmeli. Uzun vadeli kiralama yapabilecek insaat modellerine yönelik tesvikler olabilir. Böylece bir süre sonra fiyatlar dengeye oturacaktir. Ama her seyden önce güven verici bir ortam olusmali.”
AE MİMARLIK YKB. AHMET ERKURTOĞLU “KİRA BEDELLERİNDE DÜŞÜŞ BEKLEMEYİN”
“Fahis bir sekilde artan konut kiralarinin en büyük nedenlerinden biri kentsel dönüsüme giren binalardaki mal sahiplerinin yeni binalara tasinmasi ve vatandaslik için ülkemizden konut satin alan yabancilarin konutlarini kiraya vermesi. Özellikle Istanbul’da kentsel dönüsüm devam ettigi sürece konutlarda kira bedelleri su anki noktadan geriye dönmeyecektir.
Ekonomimiz düzelirse konut fiyatlari su anki konumunu korur ancak semtlere göre bir rayiç oturdugundan kira bedellerinin düsmesini beklemek bir hayal olur. Insaat maliyetleri genellikle dövize endeksli oldugundan dolayi ekonomimiz düzelir ve döviz sabit durursa konut fiyatlarinda yükselme olmayabilir ancak fiyat düsüsü beklenmemeli.”
VESEN YKB. MUHİTTİN PALAZOĞLU “FİYATLAR YÜZDE 40 ARTACAK”
“Yüksek faizler nedeniyle bir durgunluk olsa da artan kiralar ve düzenlenen kampanyalardan dolayi satislar artacaktir. Artan malzeme ve isçilik maliyetlerden dolayi fiyatlarda ortalama yüzde 40 seviyelerinde bir artis öngörüyoruz. Konut ihtiyacinin sürmesi sebebiyle seçimin ardindan bir ivmelenme yasanacaktir.
Ertelenmis satin alma talepleri artacak. Yatirimlarini dolar ve altinda degerlendirenler gayrimenkul alacaktir. Seçim sonrasinda, okullarin kapanis dönemi, sezon olarak yaz dönemine giris olmasi nedeniyle, satis sezonu anlaminda ilk aylarda bu yükselisi hizli ivmeyle göstermeyecektir. Yilin devaminda olusturulacak banka seçenekleri, ödeme plani kampanyalari vs. bu süreci belirleyecektir.”
PROJEKSPERT GAYRİMENKUL KURUCUSU EMEL AKBAŞ “EKSPERTİZ RAPORU ZORUNLU OLMALI”
“Konut fiyatlarinin dengelenmesi için öncelikle arz talep dengesi yakalanmali. Arzdaki azalma nedeniyle mevcut gayrimenkullerin fiyatlari -her ne kadar son 3 ayda resesyon yasansa da- hizla artmaya devam ediyor. Fiyati dengelemek için arza hiz verip gayrimenkul ediniminde kredilendirmenin önü açilmali. Fiyatlari dengelemenin bir diger yolu denetim.
Yabancilarda oldugu gibi Türk vatandaslarinin satislarinda da ekspertiz raporunun zorunlu tutulmasi ve satis fiyatlarinin eksperiz raporuna göre +- %20-25 bandina göre sinirlanmasi da fiyat balonunun önüne geçecektir. 2023’ün ikinci yarisinda fiyatlardaki artisin TL bazinda devam edecegini, döviz bazinda geri gelecegini düsünüyorum.”
ENDEKSA CEO’SU GÖRKEM ÖGÜT YÜZDE 25 SARTI PİYASAYA YANSIMADI”
“Türkiye genelindeki kiralik konut piyasasina genel bir bakis attigimizda, ev sahiplerine kiracilarina yönelik getirilen yüzde 25 oranindaki kira zammi üst sinirinin gerçek piyasa degerlerine yansimadigini görüyoruz. Deprem ve depremden etkilenen bölgelerde kiralik konut stok oraninin da düsmesinin etkisi ile kira degerleri kendi normallerinden yüksek seviyelerde gözleniyor.
Endeksa verilerine göre, son bir yilda en çok kiralik deger artisi görülen ilk üç ilimiz sirasiyla Malatya yüzde 317 Hatay yüzde 284, Adiyaman yüzde 241 oldu. Kiralik konut piyasasinda Ankara hem bir yillik hem de üç yillik kiralik deger artis oranlarinda birinci olarak göze çarpiyor.
Yakin dönemde Türkiye konut piyasasi için hazirladigimiz Endeksa Konut Satin Alinabilirlik Endeksi çalismamizi da sundugumuzda daha detayli olarak bu seviyelerdeki degisimi gözlemleyebilecegiz. Yine de bu etkenlerden bagimsiz olarak konut piyasasindaki arz talep dengesini saglayabilmek ve fiyatlarin seyrinin normale dönebilmesi için atilacak ek adimlarin oldugunu düsünüyorum.”
Ögüt, geçtigimiz yil yaptigi degerlendirmelerde
