TÜİK verilerine göre Türkiye'de 2024 yılında toplam 1 milyon 444 bin 26 adet trafik kazası meydana geldi. Bu kazaların 1 milyon 177 bin 172 adedi maddi hasarlı, 266 bin 854 adedi ise ölümlü yaralanmalı trafik kazası olarak gerçekleşti. Yıl içinde meydana gelen ölümlü yaralanmalı trafik kazalarının %85,5'i yerleşim yeri içinde %14,5'i ise yerleşim yeri dışında meydana geldi.
İLK SIRADA SÜRÜCÜ HATASI VAR
Verilere göre ölümlü yaralanmalı trafik kazasına neden olan toplam 318 bin 926 kusura bakıldığında kusurların %90,1'inin sürücü, %8,2'sinin yaya, %0,8'inin taşıt, %0,5'inin yolcu ve %0,3'ünün yol kaynaklı olduğu görüldü. Kusurlar alt başlıklara göre incelendiğinde "Araç hızını yol, hava ve trafiğin gerektirdiği şartlara uydurmamak" kusuru toplam 318 bin 926 kusurun 105 bin 802 adedini oluşturdu ve en sık görülen kusur oldu. "Kavşaklarda geçiş önceliğine uymamak" ikinci, "Manevraları düzenleyen genel şartlara uymamak" en sık görülen üçüncü kusur oldu.
- Ölümlü yaralanmalı kazaların %65,3'ü gündüz meydana geldi
- 2024 yılında meydana gelen 266 bin 854 ölümlü yaralanmalı kazanın %65,3'ü gündüz, %32,6'sı gece ve %2,1'i alacakaranlıkta oldu.
En fazla Ağustos, en az Ocak;
En fazla Cuma, en az Pazar
Türkiye'de geçen yıl meydana gelen 266 bin 854 ölümlü yaralanmalı kazanın aylara göre dağılımına bakıldığında Ağustos ayı %10,0 pay ile en fazla kazanın meydana geldiği ay oldu. Ocak ayı %6,1 pay ile en az kazanın meydana geldiği ay. Haftanın günlerine göre bakıldığında ise ölümlü yaralanmalı kazalar %15,2 pay ile en fazla Cuma günleri ve %13,7 pay ile en az Pazar günleri gerçekleşti.
UZUN YOL ÖNCESİ UYKUYA DİKKAT
Bu bilgiler ışığında şimdi de uzun yola çıkmak için en riskli saatleri bulmaya çalışalım. Bu konuda karşımıza 'uyku' konusu çıkıyor. Çünkü UCLA Health'e göre uykulu sürüş sadece ABD'de her yıl en az 100.000 trafik kazasına neden oluyor. Çünkü, uykulu sürüş, alkol etkisi altındaymış gibi tepki süresini yavaşlatıyor, karar verme yetisini bozuyor ve koordinasyonu azaltıyor.
NEDEN UYKU BASTIRABİLİR?
- Vücudun biyolojik saati, zaten aslında gece (özellikle 00:00–08:00) ve öğle saatlerinde (13:00–15:00) doğal olarak uykulu hissetmenize neden olur.
- Yeterli uyku alınmadığında dikkat azalır, refleksler yavaşlar ve karar verme yetisi zayıflar. Uykulu sürücüler genellikle ne kadar yorgun olduklarının farkında değildirler. Uykulu sürüş kazalarının çoğu, yalnız seyahat eden sürücülerle ilgilidir ve genellikle fren izleri veya kaçınma manevraları görülmez.
- Uykulu sürüş kazaları genellikle gece yarısı ile sabah 8 arasında ve öğle saatlerinde meydana gelir. ABD verilerine göre uykulu sürüş kazalarının %82'si yalnız seyahat eden sürücülerle ilgilidir.
MİKRO UYKU RİSKİ
Sleep Foundation'a göre 'Mikro uykular', bir kişinin sadece birkaç saniyeliğine uykuya dalması anlamına gelir. Uyku, özellikle ön beyin ve dikkat kontrol merkezlerinin toparlanması için gereklidir. Yeterli uyku alınmadığında, beyin bazı bölgelerini geçici olarak "kapatır". Bu da mikrouykulardır. Mikrouykular genellikle 0.5 ila 15 saniye sürer. Kişi bu sırada gözlerini açabilir, ancak beynin bazı bölgeleri uyanıklığını kaybetmiştir. Özellikle uzun süre uyanık kalan kişilerde beyin uyarıcı sinyalleri baskılayamaz, ve "zorla" dinlenme moduna geçer.
Sürüş sırasındaki mikro uyku yaşanırsa aracın yoldan çıkması veya başka bir araçla çarpışması kolaydır. Bu kazaların verdiği hasar, yüksek hızlarda meydana geldiklerinde artar. Uykulu araç kullanmak, kişi gerçekten uykuya dalmamış olsa bile tehlikelidir. Araştırmalar, uyku eksikliğinin sarhoşluğa benzer zihinsel bozukluğa yol açtığını göstermektedir. Bir araştırmaya göre 24 saatlik uyku eksikliğinin kandaki alkol oranının (BAC) yaklaşık %0,10'a eşit olduğu görülmüştür. Bu bozukluk, kişinin çevresine karşı daha az dikkatli olmasına ve daha kolay dikkatinin dağılmasına neden olur. Tepki süresini yavaşlatır ve yoldaki tehlikelerden kaçınmasını zorlaştırır. Yetersiz uyku ayrıca kötüleşen karar vermeyle de bağlantılıdır.
DİRENEMEZSİNİZ
Uzmanlara göre uyku ihtiyacı direnilmeyecek kadar güçlü bir dürtüdür. UCLA Healt bu konuda "Herkesin hayatta kalmak için yiyeceğe, suya ve uykuya ihtiyacı vardır. Vücudunuzun uyumaya o kadar güçlü bir ihtiyacı vardır ki bir noktada beyniniz bunu yapmanızı sağlar. Ne kadar direndiğinizin bir önemi yoktur. O anda ne yaptığınızın bile bir önemi yoktur. Uyumalısınız" diyor.
EN RİSKLİ SAATLER: 00.00 İLE 06.00 ARASI ve ÖĞLEDEN SONRA
Sleep Foundation, "Vücudunuzun iç saati genellikle gece yarısı ile sabah 06.00 arasında ve öğleden sonra sizi daha uykulu yapar, bu yüzden bu saatlerde araba kullanma ihtiyacınızı azaltmaya çalışın" diyor. Makaleye göre uykulu sürüşten kaynaklanan trafik kazaları en sık gece yarısı ile sabah 06.00 arasında veya ikindi vaktinde meydana gelir; bu uyku halinin en yüksek olduğu zamanlardır".
BU BELİRTİLERE DİKKAT
Sleep Foundation aşağıdaki uykulu sürüş belirtilerinden herhangi birini fark ederseniz, bir an önce uygun bir yerde durup dinlenmeniz gerektiğini söylüyor:
- Sık sık esneme
- Uyumaya başlıyormuş gibi hissetme
- Yorgun gözler, göz kapaklarının düşmesi veya artan göz kırpma
- Şeritten çıkma ya da yol kenarındaki "uyarı şeritlerine" çarpma
- Son birkaç kilometreyi hatırlayamama
- Bir yol tabelasını ya da çıkışı kaçırma
- Öndeki araçlara çok yakın takip
- Hızınızı sabit tutmakta zorlanma
