Her yıl olduğu gibi bu yıl da gelecek yılın ekonomide neler getirebileceğini CEO Club üyelerine sorduk. Anketimize katılan 88 CEO'dan 10 kritik mesaj aldık. CEO'lar 2019'da ekonomiyi en çok ekonomik küçülmenin etkileyeceğini söylüyor.
Gündemin ilk sırasında da ekonomik küçülmenin olması bekleniyor. Yabancı ortaklardan da en çok "Ekonomide küçülme uzun sürer mi?" sorusunun duyulduğu ifade ediliyor. CEO'ların yarısından fazlası 2019'da büyümenin yüzde 0-2 arasında kalacağını öngörüyor.
CEO'ların neredeyse tamamı, ekonomideki sıkıntıların aşılması için bir istikrar programının gerekli olduğunu söylüyor. Yüzde 42'si bu istikrar programı için IMF'nin desteğinin alınmasının da şart olduğunu belirtirken, yüzde 55,7'si ise "IMF'nin desteği olmasa da olur" diyor.
1- EKONOMİYİ EN ÇOK KÜÇÜLME ETKİLER
Türkiye ekonomisi 2018'in üçüncü çeyreğinde iyice yavaşladı. Dördüncü çeyrekte ise küçülme çıkacak gibi görünüyor. CEO'lar da 2019'da ekonomiyi en çok ekonomik küçülmenin etkileyeceğini düşünüyor.
Anketimize katılan CEO'ların "2019'da ekonomiyi en çok nelerin etkileyeceğini düşünüyorsunuz?" sorusuna verdiği yanıtların yüzde 24,1'i "ekonomik küçülme" şıkkına işaret ediyor. CEO'lara göre 2019'da ekonomiyi en çok etkileyecek ikinci faktör ise döviz kurlarında yeni bir yükseliş yaşanması olacak.
2-GÜNDEMDE KÜÇÜLME OLACAK
2019'da ekonomiyi en çok küçülmenin etkileyeceğini düşünen CEO'lar, bununla uyumlu olarak gündemin ilk sırasında da ekonomik küçülmenin olmasını bekliyor.
CEO'ların yüzde 35,2'si 2019'da Türkiye gündeminin ilk sırasında ekonomik küçülmenin olacağını ifade ediyor.
Ekonomide küçülmeyle alakalı bir konu olan konkordato ve şirket iflaslarının gündemin ilk sırasında olacağını düşünenlerin oranı da yüzde 19,3'ü buluyor.
CEO'ların yine yüzde 19,3'lük önemli bir bölümü de 2019'da gündemin ilk sırasında yerel seçimlerin olacağını düşünüyor.
3- EKONOMİ YÜZDE 0-2 ARASINDA BÜYÜR
2017 yılında yüzde 7,4 gibi hızlı bir büyüme oranı tutturan Türkiye ekonomisi 2018’de ise sert bir şekilde frene bastı. Üçüncü çeyrekteki yavaşlama ve dördüncü çeyrekteki olası küçülme nedeniyle 2018’in tamamındaki büyüme yüzde 2-3 arasında çıkacağa benziyor. İşin kötüsü, 2019 yılına yönelik beklentiler de iyi değil.
Nitekim CEO’lar da 2019’da ekonomide çok düşük bir büyüme bekliyor. Anketimize katılan CEO’ların yüzde 56,3 gibi çok büyük bir bölümü, 2019’da ekonomik büyümenin yüzde 0-2 arasında olacağını tahmin ediyor. CEO’ların yüzde 23’ü ise 2019’da ekonomik büyümenin yüzde 2-3 arasında olacağını düşünüyor. CEO’lar arasında, 2019’da büyümenin sıfırın altında kalacağını yani ekonominin küçüleceğini tahmin eden yüzde 14,9’luk önemli bir kitle de bulunuyor.
4- ENFLASYON YÜKSEKLERDE KALACAK
Yıllardır yüzde 5'lik hedefin çok üzerinde seyreden enflasyon sonunda 2018'de kontrolden kaçtı ve yüzde 20'yi aştı. Ekim ayında yüzde 25,2'ye kadar çıkan enflasyon, büyük ölçüde vergi indirimleri sayesinde, kasım ayında ise biraz gerileyip yüzde 21,6'ya indi.
2018 yılının yüzde 20 dolayında enflasyonla kapanması bekleniyor. Merkez Bankası, 2019'da ise enflasyonu yüzde 15,2 dolayına çekmeyi planlıyor. Beklentiler de genelde buna yakın bir enflasyona işaret ediyor. Anketimizin sonuçlarına bakılırsa, CEO'ların çoğu da böyle düşünüyor.
Anketimize katılan CEO'ların yüzde 61,4 gibi çok büyük bir bölümü, 2019'da enflasyonun yüzde 15-20 arasında olacağını tahmin ediyor. Ancak 2019'da enflasyonun yüzde 20-25 arasında olmasını bekleyen yüzde 22,7'lik önemli bir kitle de var. Kısacası, CEO'lar 2019'da enflasyonun yükseklerde kalmaya devam edeceğini öngörüyor.
5- DOLAR KURU 6 TL'Yİ ASACAK
2018 yılında döviz piyasası çok dalgalı geçti. Zaten başımıza ne geldiyse bundan geldi. 2017 sonunda 3,80 TL olan dolar kuru, ağustos ayında bir ara 7 TL'nin üzerine kadar çıktı.
Neyse ki daha sonra geriledi ve 2018'i 5,30 TL dolayında kapatacak gibi görünüyor. Ancak bu da yüzde 40'a yakın bir artış anlamına geliyor. Anketimize katılan CEO'lar, 2019'da döviz kurlarının yeniden yükseleceğini tahmin ediyor.
CEO'ların yüzde 35,6'sı, 2019 yılı hesaplarını 6,0-6,50 TL arasında bir dolar kuruna göre yaptıklarını söylüyor. CEO'ların 2019 yılı hesaplarını yaptıklarını belirttikleri dolar kuru tahminlerinin ağırlıklı ortalaması 6,12 TL olarak hesaplanıyor. Buna göre CEO'lar 2019'da dolar kurunun 6 TL'yi aşmasını bekliyor.
6- PLANLARIN DEĞİŞME İHTİMALİ VAR
Şirketler her yılın son aylarında gelecek yılın planlarını yapar. Ancak Türkiye'de son yıllarda istikrarsızlık arttığı için bu planları sağlıklı bir şekilde yapmak iyice zorlaştı.
Bu nedenle şirketler gelecek yıla ilişkin planlarını her an değiştirebilecek şekilde yapıyor. Şirketler 2019 yılına da planlarını yenileme ihtimaliyle giriyor.
Her ne kadar CEO'ların yüzde 38,6'sı son gelişmelerden sonra 2019 yılı bütçesini yenileme ihtiyacı duymadıklarını söylese de, bu konudaki soruya "evet" yanıtını verenlerin oranı da yüzde 30,7'yi buluyor. Ayrıca CEO'ların yüzde 30,7'lik bir bölümü de "beklemedeyiz" diyor.
7- İSTİHDAMDA ARTIŞ OLMAYACAK
2018'in ikinci yarısında ekonomi yavaşlamaya başlayınca hemen işsizlikte de yükseliş başladı.
Ekonominin bir resesyonun içinde giriş yaptığı tahmin edilen 2019 yılında da işsizlikteki yükselişin devam etmesi bekleniyor. Maalesef bizim anketimizin sonuçlarında da iş arayanlar için iyi bir haber yok.
Anketimize katılan CEO'ların yüzde 56,3 gibi ağırlıklı bölümü 2019 yılında şirketlerinde mevcut istihdamı koruyacaklarını söylüyor.
Üstelik yüzde 12,6'lık bir kesim de 2019'da çalışan mevcudunu azaltacaklarını ifade ediyor. Hal böyle olunca 2019'da istihdamda artış yaşanması çok zor görünüyor.
8- YABANCI ORTAKLAR KÜÇÜLMEDEN ENDİŞELİ
Anketimizin sonuçlarına göre, Türkiye'deki şirketlerin yabancı ortakları 2019'da en çok ekonomideki küçülmenin uzun sürmesinden endişe ediyor.
Anketimize yanıt veren CEO'ların yüzde 69,1 gibi çok ağırlıklı bir bölümü yani üçte ikisinden fazlası, son dönemde yabancı ortaklarından en çok "Ekonomide küçülme uzun sürer mi?" sorusunu
duyduğunu söylüyor. Yabancı ortakların merak ettiği diğer iki önemli konuyu ise enflasyon ve yerel seçim sonuçları oluşturuyor.
9- İHRACATTA AB HEDEFTE
İhracatta iki yıllık düşüşten sonra 2017'de toparlanma yaşanmıştı. Bu toparlanma 2018'de de devam etti. İç talepteki daralma yüzünden şirketler 2019 yılında da ihracata yüklenmeyi planlıyor.
Anketimizin sonuçlarına göre, ihracatta ön plana çıkacak bölgenin ise yine geleneksel pazarımız Avrupa olması bekleniyor. Anketimize yanıt veren CEO'ların yüzde 67,8 gibi çok büyük bir bölümü, 2019 yılında ihracatta en çok öne çıkacak bölge olarak AB'yi gösteriyor.
10-İSTİKRAR PROGRAMI ŞART
2018'de ekonominin krize girmesi, istikrar programı beklentilerini gündeme getirdi.
Anketimize yanıt veren CEO'ların yüzde 97,7'si yani neredeyse tamamı istikrar programının gerekli olduğunu söylüyor.
Ancak CEO'lar IMF desteği konusunda ikiye bölünmüş durumda. CEO'ların yüzde 42si istikrar programına IMF'nin desteğinin şart olduğunu belirtirken, yüzde 55,7'si ise "IMF desteği olmasa da olur" diyor.
Gündemin ilk sırasında da ekonomik küçülmenin olması bekleniyor. Yabancı ortaklardan da en çok "Ekonomide küçülme uzun sürer mi?" sorusunun duyulduğu ifade ediliyor. CEO'ların yarısından fazlası 2019'da büyümenin yüzde 0-2 arasında kalacağını öngörüyor.
CEO'ların neredeyse tamamı, ekonomideki sıkıntıların aşılması için bir istikrar programının gerekli olduğunu söylüyor. Yüzde 42'si bu istikrar programı için IMF'nin desteğinin alınmasının da şart olduğunu belirtirken, yüzde 55,7'si ise "IMF'nin desteği olmasa da olur" diyor.
Türkiye ekonomisi 2018'in üçüncü çeyreğinde iyice yavaşladı. Dördüncü çeyrekte ise küçülme çıkacak gibi görünüyor. CEO'lar da 2019'da ekonomiyi en çok ekonomik küçülmenin etkileyeceğini düşünüyor.
Anketimize katılan CEO'ların "2019'da ekonomiyi en çok nelerin etkileyeceğini düşünüyorsunuz?" sorusuna verdiği yanıtların yüzde 24,1'i "ekonomik küçülme" şıkkına işaret ediyor. CEO'lara göre 2019'da ekonomiyi en çok etkileyecek ikinci faktör ise döviz kurlarında yeni bir yükseliş yaşanması olacak.
2-GÜNDEMDE KÜÇÜLME OLACAK2019'da ekonomiyi en çok küçülmenin etkileyeceğini düşünen CEO'lar, bununla uyumlu olarak gündemin ilk sırasında da ekonomik küçülmenin olmasını bekliyor.
CEO'ların yüzde 35,2'si 2019'da Türkiye gündeminin ilk sırasında ekonomik küçülmenin olacağını ifade ediyor.
Ekonomide küçülmeyle alakalı bir konu olan konkordato ve şirket iflaslarının gündemin ilk sırasında olacağını düşünenlerin oranı da yüzde 19,3'ü buluyor.
CEO'ların yine yüzde 19,3'lük önemli bir bölümü de 2019'da gündemin ilk sırasında yerel seçimlerin olacağını düşünüyor.
3- EKONOMİ YÜZDE 0-2 ARASINDA BÜYÜR2017 yılında yüzde 7,4 gibi hızlı bir büyüme oranı tutturan Türkiye ekonomisi 2018’de ise sert bir şekilde frene bastı. Üçüncü çeyrekteki yavaşlama ve dördüncü çeyrekteki olası küçülme nedeniyle 2018’in tamamındaki büyüme yüzde 2-3 arasında çıkacağa benziyor. İşin kötüsü, 2019 yılına yönelik beklentiler de iyi değil.
Nitekim CEO’lar da 2019’da ekonomide çok düşük bir büyüme bekliyor. Anketimize katılan CEO’ların yüzde 56,3 gibi çok büyük bir bölümü, 2019’da ekonomik büyümenin yüzde 0-2 arasında olacağını tahmin ediyor. CEO’ların yüzde 23’ü ise 2019’da ekonomik büyümenin yüzde 2-3 arasında olacağını düşünüyor. CEO’lar arasında, 2019’da büyümenin sıfırın altında kalacağını yani ekonominin küçüleceğini tahmin eden yüzde 14,9’luk önemli bir kitle de bulunuyor.
4- ENFLASYON YÜKSEKLERDE KALACAKYıllardır yüzde 5'lik hedefin çok üzerinde seyreden enflasyon sonunda 2018'de kontrolden kaçtı ve yüzde 20'yi aştı. Ekim ayında yüzde 25,2'ye kadar çıkan enflasyon, büyük ölçüde vergi indirimleri sayesinde, kasım ayında ise biraz gerileyip yüzde 21,6'ya indi.
2018 yılının yüzde 20 dolayında enflasyonla kapanması bekleniyor. Merkez Bankası, 2019'da ise enflasyonu yüzde 15,2 dolayına çekmeyi planlıyor. Beklentiler de genelde buna yakın bir enflasyona işaret ediyor. Anketimizin sonuçlarına bakılırsa, CEO'ların çoğu da böyle düşünüyor.
Anketimize katılan CEO'ların yüzde 61,4 gibi çok büyük bir bölümü, 2019'da enflasyonun yüzde 15-20 arasında olacağını tahmin ediyor. Ancak 2019'da enflasyonun yüzde 20-25 arasında olmasını bekleyen yüzde 22,7'lik önemli bir kitle de var. Kısacası, CEO'lar 2019'da enflasyonun yükseklerde kalmaya devam edeceğini öngörüyor.
5- DOLAR KURU 6 TL'Yİ ASACAK2018 yılında döviz piyasası çok dalgalı geçti. Zaten başımıza ne geldiyse bundan geldi. 2017 sonunda 3,80 TL olan dolar kuru, ağustos ayında bir ara 7 TL'nin üzerine kadar çıktı.
Neyse ki daha sonra geriledi ve 2018'i 5,30 TL dolayında kapatacak gibi görünüyor. Ancak bu da yüzde 40'a yakın bir artış anlamına geliyor. Anketimize katılan CEO'lar, 2019'da döviz kurlarının yeniden yükseleceğini tahmin ediyor.
CEO'ların yüzde 35,6'sı, 2019 yılı hesaplarını 6,0-6,50 TL arasında bir dolar kuruna göre yaptıklarını söylüyor. CEO'ların 2019 yılı hesaplarını yaptıklarını belirttikleri dolar kuru tahminlerinin ağırlıklı ortalaması 6,12 TL olarak hesaplanıyor. Buna göre CEO'lar 2019'da dolar kurunun 6 TL'yi aşmasını bekliyor.
6- PLANLARIN DEĞİŞME İHTİMALİ VARŞirketler her yılın son aylarında gelecek yılın planlarını yapar. Ancak Türkiye'de son yıllarda istikrarsızlık arttığı için bu planları sağlıklı bir şekilde yapmak iyice zorlaştı.
Bu nedenle şirketler gelecek yıla ilişkin planlarını her an değiştirebilecek şekilde yapıyor. Şirketler 2019 yılına da planlarını yenileme ihtimaliyle giriyor.
Her ne kadar CEO'ların yüzde 38,6'sı son gelişmelerden sonra 2019 yılı bütçesini yenileme ihtiyacı duymadıklarını söylese de, bu konudaki soruya "evet" yanıtını verenlerin oranı da yüzde 30,7'yi buluyor. Ayrıca CEO'ların yüzde 30,7'lik bir bölümü de "beklemedeyiz" diyor.
7- İSTİHDAMDA ARTIŞ OLMAYACAK2018'in ikinci yarısında ekonomi yavaşlamaya başlayınca hemen işsizlikte de yükseliş başladı.
Ekonominin bir resesyonun içinde giriş yaptığı tahmin edilen 2019 yılında da işsizlikteki yükselişin devam etmesi bekleniyor. Maalesef bizim anketimizin sonuçlarında da iş arayanlar için iyi bir haber yok.
Anketimize katılan CEO'ların yüzde 56,3 gibi ağırlıklı bölümü 2019 yılında şirketlerinde mevcut istihdamı koruyacaklarını söylüyor.
Üstelik yüzde 12,6'lık bir kesim de 2019'da çalışan mevcudunu azaltacaklarını ifade ediyor. Hal böyle olunca 2019'da istihdamda artış yaşanması çok zor görünüyor.
8- YABANCI ORTAKLAR KÜÇÜLMEDEN ENDİŞELİAnketimizin sonuçlarına göre, Türkiye'deki şirketlerin yabancı ortakları 2019'da en çok ekonomideki küçülmenin uzun sürmesinden endişe ediyor.
Anketimize yanıt veren CEO'ların yüzde 69,1 gibi çok ağırlıklı bir bölümü yani üçte ikisinden fazlası, son dönemde yabancı ortaklarından en çok "Ekonomide küçülme uzun sürer mi?" sorusunu
duyduğunu söylüyor. Yabancı ortakların merak ettiği diğer iki önemli konuyu ise enflasyon ve yerel seçim sonuçları oluşturuyor.
9- İHRACATTA AB HEDEFTEİhracatta iki yıllık düşüşten sonra 2017'de toparlanma yaşanmıştı. Bu toparlanma 2018'de de devam etti. İç talepteki daralma yüzünden şirketler 2019 yılında da ihracata yüklenmeyi planlıyor.
Anketimizin sonuçlarına göre, ihracatta ön plana çıkacak bölgenin ise yine geleneksel pazarımız Avrupa olması bekleniyor. Anketimize yanıt veren CEO'ların yüzde 67,8 gibi çok büyük bir bölümü, 2019 yılında ihracatta en çok öne çıkacak bölge olarak AB'yi gösteriyor.
10-İSTİKRAR PROGRAMI ŞART2018'de ekonominin krize girmesi, istikrar programı beklentilerini gündeme getirdi.
Anketimize yanıt veren CEO'ların yüzde 97,7'si yani neredeyse tamamı istikrar programının gerekli olduğunu söylüyor.
Ancak CEO'lar IMF desteği konusunda ikiye bölünmüş durumda. CEO'ların yüzde 42si istikrar programına IMF'nin desteğinin şart olduğunu belirtirken, yüzde 55,7'si ise "IMF desteği olmasa da olur" diyor.
