Turizmde yenilenme borç krizine takıldı

İÇİNDEKİLER

13 BİN TESİS
RENOVASYON GEREKLİ
YEDİ YILDA BİR YENİLENİYOR
GEÇİŞ SÜRECİ
DÜZENLEME ŞART
HANGİ BÖLGENİN YENİLENME İHTİYACI VAR?

Levent Gökmen Demirciler lgokmen@ekonomist.com.tr

Türkiye’de her yedi yılda bir tesisin durumuna göre yenilenme yapılıyor. Yaklaşık 13 bin tesiste 1,7 milyon yatağın yenilenme dönemi geldi. Ancak krizlerden kurtulamayan turizmciler, borç yükü nedeniyle yenilenmeyi gündemine alamıyor.

17 – 30 Nisan 2022 tarihli sayıdan

Turizmde Akdeniz Çanağı’nın en hızlı büyüyen ülkesi olan Türkiye, gelecek 7-8 yılda en az 100 milyon turist ve 100 milyar dolar döviz hedefliyor. Ancak bu hedefe ulaşmak için doğru pazarlama stratejilerinin yanı sıra sunulan ürün ve hizmetlerin kalitesi de önem taşıyor.

Bunun için de düzenli olarak tesislerin renovasyona girmesi ve kendini yenilemesi gerekiyor. Türkiye’de konaklama sektörü 1980’lerin başlarından itibaren gelişmeye başladı ve 1990’lardan sonra kitle turizmine yönelik şekillendi.

Perdeden seramiğe, havludan yorgana kadar yüzlerce ürünün kullanıldığı konaklama sektörü, milyarlarca dolarlık alımıyla 54 yan sektörü besliyor. Konaklama tesislerinin şimdi de bu alımları yapıp renovasyon sürecine girmesi bekleniyor. Ancak beklentiler karşılanacak gibi gözükmüyor.

13 BİN TESİS

Türkiye genelinde yaklaşık 13 bin konaklama tesisinde, 746 bin oda ve 1 milyon 700 bin yatak kapasitesi bulunuyor. Türkiye’de en fazla oda ve yatak sayısına sahip olan Antalya’da Kültür ve Turizm Bakanlığı verilerine göre, bakanlık ve belediye belgeli toplam bin 990 tesis, 291 bin 839 adet oda bulunuyor.

İkinci sırada yer alan İstanbul’da 2 bin 999 tesiste, 143 bin 881 oda, üçüncü sırada yer alan Muğla’da ise bin 546 tesis, 92 bin 83 oda kapasitesi bulunuyor.

RENOVASYON GEREKLİ

Turizm Yatırımcıları Derneği (TYD) Başkanı Oya Narin, Türkiye’deki 1 milyon 700 binlik mevcut yatak kapasitesinin önümüzdeki yedi yıl içinde renovasyona girmesi gerektiğini söylüyor. Her yıl 200 bin yatağın yenilenmesi gerektiğine dikkat çeken Narin, bunların üzerine ilave yeni yatakların gelmesi gerektiğini de vurguluyor.

Turizm yatırımlarının geri dönüşlerinin 16 yılı bulduğu bir ortamda yatırımcıların büyük bir kısmının yenileme yapamayacağına dikkat çeken Narin, sektörün küçük bir kısmının bu yenilemeleri yapabilecek finans gücüne sahip olduğuna işaret ediyor. Narin, “Yenilemeleri piramidin üstündeki tesisler yapabilir.

Türkiye’de binlerce tesis var. Biz sadece piramidin üstündeki tesisleri konuşup, piramidin üstündeki tur operatörlerinin ihtiyaçlarını karşılarsak turizmi bir yerlere taşıyamayız” diyor.

YEDİ YILDA BİR YENİLENİYOR

Türkiye’de her yedi yılda bir tesisin durumuna göre yenilenme yapılıyor. 12 ay boyunca açık kalan şehir otellerinde bu süre tesisin yenilenme ihtiyacına göre, 4-5 yıla kadar iniyor. Turizmin başkenti Antalya’da Kemer, Side’deki tesisler en eskileri olurken Belek’te bile 15 yılını dolduran tesisler var.

Bu tesislerin rekabetin iyice arttığı ve turizm pastasının küçüldüğü dünyada rekabet gücünü koruyabilmesi için yenilenmesi gerekiyor.

Cornelia Diamond Genel Müdürü Zafer Alkaya, Antalya otellerinin yüzde 80’inin renovasyon beklediğini vurguluyor. Alkaya, “Turizmci para kazanmalı ki renovasyona bütçe ayırabilsin. Biz de Cornelia olarak düzenli olarak renovasyon yapıp tesislerimizi yeniliyoruz.

Ama daha radikal çalışmalar için turizmin istikrar kazanması gerekiyor” diye konuşuyor. Trendler anlamında Türkiye’nin rakiplerinin önünde olduğuna işaret eden Alkaya, şunları söylüyor: “İspanya 30-40 yıllık tesislerle, Yunanistan 30 yıllık tesislerle hizmet veriyor.

Türkiye bu anlamda hala iyi yerde. Antalya’nın 5 yıldızlı otel sayısı Ispanya’nın tamamından daha fazla. Bu kadar beş yıldızlı tesisin diğer ekonomik tesisler gibi talep görmesi lazım ki turist başı gelir artsın. Antalya öncelikle alt segment turist alıyor. Gelen turistin yarısından fazlası alt segment turistten oluşurken, orta ve üst segment turist sayısı ise oldukça az.”

GEÇİŞ SÜRECİ

Rusya ve Ukrayna arasındaki savaşın parlak geçmesi beklenen turizm sezonunda planları aksatması, işletmelerde hayal kırıklığına neden oldu.

Krizler ve pandemi nedeniyle dip seviyeleri gören turizm sektörü, bankalara olan borçlarını ödeyip tesislerini yenileme ve daha rekabetçi olma hedefine odaklanmışken çıkan savaşla birlikte planlar askıya alındı.

Profesyonel Otel Yöneticileri Derneği (POYD) Başkanı Ülkay Atmaca, bu yıl iyi bir sezon geçirip borçları ödeyip daha sonra eskiden olduğu gibi tesislerimize yatırım yapmayı planlayan turizmcilerin Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle planlarını ertelemek zorunda kaldığını söylüyor.

Belediye belgeli tüm tesislerin Turizm Bakan-lığı’na bağlanıp bakanlık kriterlerine uygun hale getirileceğini hatırlatan Atmaca, bu kriterler uygulanırken de bahsedilen tesis yatırımları yapılacağını vurguluyor.

DÜZENLEME ŞART

Türkiye’nin bacasız sanayii olarak anılan turizm sektörünün sürdürülebilir bir biçimde büyümesi ve gelecek yıllar için konulan hedeflere ulaşabilmesi için düzenlemelere ihtiyaç duyuluyor. Sektörün meslek yasasının çıkarılması, borç yükü altında ezilen tesislerin kredilerinin düzenlenmesi gibi çalışmaların ivedilikle yapılması gerekiyor.

Turizm Otel Yöneticileri Derneği (TUROYD) Başkanı Ali Can Aksu, Türkiye’nin turizm işletme ve belediye belgeli otellerin toplam yatak kapasitesi 1,5 milyonun üzerine çıktığını ve bunların düzenli olarak yenilenmesi gerektiğini söylüyor.

Konaklama sektörünün 54 yan sektörü beslediğini, yaklaşık 1,5 milyonluk istihdam yarattığını belirten Aksu, sektörün tedarik firmalarına yılda ortalama 7,3 milyar dolar kaynak aktardığını vurguluyor.

Konaklama sektörünün Türk turizm ekonomisine katkısının yüzde 70’in üzerinde olduğunu belirten Aksu, “Sektörde arz/talep dengesi bozuldu. Buna bağlı fiyat dengeleri de bozuldu. Bu devasa sektör ciddi bir meslek yasası ile revizyona uğramadığı takdirde betonarme yığını olarak ekonomimize ciddi zararlar verecektir” diyor.