Asgari ücret, bir işçi için aylık brüt 13 bin 414 lira 50 kuruş, vergiler ve kesintiler düştüğünde net 11 bin 402 lira 32 kuruş olarak uygulanıyor. 2024'te geçerli olacak asgari ücret görüşmeleri için geri sayım başladı. Milyonlarca çalışanı ilgilendiren süreçle ilgili merak edilen sorular ve yanıtları şöyle...
1- Asgari ücret nedir?
Asgari ücret işçilere normal bir çalışma günü karşılığı ödenen ve işçinin gıda, konut, giyim, sağlık, ulaşım ve kültür gibi zorunlu ihtiyaçlarını günün fiyatları üzerinden asgari düzeyde karşılamaya yetecek ücrettir.
Asgari ücret, ilk kez 1890'da Avustralya ve Yeni Zelanda'da uygulanmaya başlandı. 1900'lü yılların başından itibaren Avrupa'ya da yayıldı. Sonraki dönemde tüm dünyada emeği koruyan bir standarda dönüştü.
Türkiye'de ise asgari ücret 1936 tarihli İş Kanunu ile mevzuata girmesine rağmen 1951'e kadar uygulanmadı. 1951-1967 yılları arasında mahalli komisyonlarca belirlendi. Bugün geçerli olan Asgari Ücret Tespit Komisyonu uygulamasına ise 1967 yılından sonra geçildi.
Bu dönemde bölgesel asgari ücret tespiti 1969, 1972 ve 1973 yıllarında yapıldı. 1974 yılından itibaren sanayi ve tarım sektörü olarak ulusal düzeyde asgari ücret, Komisyon aracığıyla belirlendi. 1989 yılından itibaren ise tarım-sanayi ayırımı da kaldırılarak tek asgari ücret uygulanmaya başlandı.
2- Mevcut asgari ücret ne kadar ve kimleri ilgilendiriyor?
Mevcut asgari ücret, bir işçi için aylık brüt 13 bin 414 lira 50 kuruş, vergiler ve kesintiler düştüğünde net 11 bin 402 lira 32 kuruş olarak uygulanıyor. İşverene aylık maliyeti ise 15 bin 762 lira 4 kuruş.
7 milyondan fazla çalışanı ilgilendiren asgari ücret, bu ücretle geçinen çalışanları doğrudan etkilemesinin yanında, yasal mevzuattaki birçok düzenlemede ölçü olarak kabul edilmesi bakımından da toplumun büyük bölümünü ilgilendiriyor.
3- Asgari ücret hangi kalemleri etkileyecek?
Asgari ücret rakamı; işsizlik maaşı, kıdem tazminatı, GSS primleri, askerlik ve doğum borçlanması, isteğe bağlı sigorta primleri, staj ücretleri, asgari ücretlilerin rapor ücretlerinin de aralarında olduğu birçok kalemi etkiliyor.
4- Asgari ücret nasıl belirleniyor?
Asgari ücreti, yasa gereği işçi, işveren ve hükümetten beşer temsilci olmak üzere 15 kişiden oluşan Asgari Ücret Tespit Komisyonu belirliyor. Komisyon, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı tarafından toplantıya çağrılıyor ve yeni asgari ücreti belirleme çalışmaları kapsamında teamül üzerine aralık ayında dört kez toplanıyor.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının belirlediği üyelerden birinin başkanlık ettiği komisyon, en az 10 üyenin katılımıyla toplanıp oy çokluğuyla karar veriyor. Oyların eşitliği halinde Komisyon başkanın bulunduğu tarafın çoğunluğu sağladığı kabul ediliyor.
5- Asgari Ücret Komisyonu ne zaman toplanacak?
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, Asgari Ücret Tespit Komisyonunun ne zaman toplanacağına ilişkin soruya, "2024'te geçerli olacak asgari ücretin belirlenmesi için Asgari Ücret Tespit Komisyonunun ilk toplantısını 11 Aralık Pazartesi günü saat 14.00'te yapmaya karar verdik. Allah utandırmazsa da inşallah aralık ayında bu toplantımızı gerçekleştireceğiz. Aralık ayının sonunda bitirmek zorundayız. Hayırlı olur inşallah." yanıtını verdi.
6- Kim, ne dedi?
Bakan Işıkhan 'tek zam olacak' dedi, TÜRK-İŞ Başkanı'ndan itiraz geldi
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan, asgari ücrete 2024 yılında tek zam yapılacağını açıkladı.
Işıkhan, "Geçen temmuz ekstraydı. O da Sayın Cumhurbaşkanımızın öngörüsüyle ihtiyaç duyulduktan sonra oldu. Ama ihtiyaç hasıl olursa bir araya gelinebilir. Gelecek yıl inşallah enflasyonda gerileme olacak. Temmuzda ikinci bir toplantı yapmayacağız, ikinci zamma gerek olmayacak diye düşünüyoruz. Tüm parametreler iyi gidiyor çünkü." dedi.
"Cambaz olsanız 11 bin 402 lirayla geçinemezsiniz"
TÜRK-İŞ Genel Başkanı Ergün Atalay, asgari ücret görüşmelerinin aralık ayında başlayacağını anımsatarak asgari ücretin başta asgari ücret olmak üzere birçok ücret ve kalemi yakından ilgilendirdiğini söyledi.
Asgari ücrete yapılan artışların yapılan zamlarla ve enflasyonla erdiğini ifade eden Atalay şunları kaydetti:
"Bu ücret başlangıç ücreti ama ülkemizde öyle bir noktaya geldi ki geçim ücreti oldu. Şimdi 11 bin 402 lira. Bakan Bey 'Bu sene bir kere artış olacak.' dedi. Hiç olmasın. Enflasyon da olmasın zam da yapmayın. Parayı ver, zam yap, neye yarıyor? Bu yıl Asgari Ücret Tespit Komisyonunun işçi heyetinde bir sağlık işçisi, bir kasiyer, bir enerji işçisi, bir de karayollarında kar temizleyen taşeron işçi yer alacak. Bu paraya nasıl geçinemediklerini anlatacaklar. Cambaz olsanız 11 bin 402 lirayla bir hafta geçinemezsiniz." dedi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan tek zam sinyali
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise, asgari ücretle ilgili Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan'ın çalışmalarını yaptığını ve bu çalışmalarını olgunlaştırdıktan sonra nihai tabloyu önlerine koyacağını belirterek, "Çünkü burada işçi, işveren temsilcileri ile görüşmelerini bitirdikten sonra bize neticeyi getirecek. Biz de kendisini dinleyeceğiz. Ondan sonra en uygun asgari ücret neyse bunun kararını vereceğiz. Bütün mesele tarafları mağdur etmeden bir neticeye varabilmek. Asgari ücret artışı zaten biliyorsunuz yıl içinde bir kezdir. Bir kez verilecek zamla bu iş biter. Bunun da sorumlusu birinci derecede Çalışma Bakanımız Vedat Işıkhan'dır. Biz vatandaşımızı bugüne kadar enflasyona ezdirmedik ve ezdirmeyiz. Ekonomi yönetimimiz bir yandan da enflasyonu dizginleyici adımlar attı, bunlar da sürüyor. İşaretler olumlu, yakında enflasyonun kalıcı bir şekilde dizginleneceğini göreceğiz. Enflasyon sorununu da tarihe karıştıracağız." diye konuştu.
DİSK yılda 4 zam istedi
DİSK, 2024 yılı asgari ücret talebini açıkladı. "Asgari ücret en düşük kamu işçisi ücreti ve en düşük memur maaşı dikkate alınarak hesaplanmalıdır” diyen DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu, asgari ücretin enflasyonist ortamlarda yılda dört kez belirlenmesi gerektiğini belirtti.
Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) 2024 yılı için asgari ücret taleplerini açıkladı. DİSK Başkanı Arzu Çerkezoğlu, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
"Asgari ücret yüksek enflasyon koşullarında yılda dört kez belirlenmeli.
Asgari ücret artışında resmi enflasyon/hedeflenen enflasyon değil, kişi başına GSYH artışı esas alınmalı. Asgari ücret baskılanmış ve güdümlü resmi enflasyona göre değil geçim şartlarına ve ekonomik büyümeye göre saptanmalıdır.
Asgari ücret artışında dar gelirlilerin gıda enflasyonu ile kişi başına ekonomik büyüme esas alınmalı.
Asgari ücret yüksek enflasyon koşullarında yıl dört kez belirlenmeli.
Asgari ücret sonrası ilk vergi dilimine uygulanacak oran yüzde 10’a düşürülmeli. Asgari ücret vergi istisnası, vergiden değil, matrahtan indirim yoluyla uygulanmalı.
2008 yılından beri işverenlere verilen 5 puanlık SGK prim desteği işçilere de verilmeli. Damga vergisi kaldırılmalı.
İYİ Parti asgari ücret teklifini açıkladı
İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener de, asgari ücretin ocak ve temmuz aylarında zamlanması konusunda ısrarcı olduklarını belirterek asgari ücret tespit edilirken mevcut asgari ücretin değil Türk-İş’in açlık sınırının baz alınması gerektiğini düşündüklerini aktardı.
Ücret zamları belirlenirken manşet enflasyonu değil gıda enflasyonunun baz alınması gerektiğini belirten Akşener, "İktidarın yüzde 36’lık enflasyon hedefiyle uyumlu gıda enflasyon tahmini açlık sınırı tahminimiz ve yüzde 4’lük asgari bir refah artışını esas aldığımızda İYİ Parti olarak hem çalışanlarımızı hem de işverenlerimizi gözeten makul asgari ücret talebimiz 2024 yılı Ocak ayı için 17 bin lira Temmuz ayı için ise 20 bin 500 liradır. Refah kaybı da temmuz ayında öngörülen asgari ücret miktarına mutlaka ilave edilmelidir." dedi.
