'Gezegenin gördüğü en karmaşık sistem': Çin gizlice yapıyor

CNN'in makalesine göre Himalayalar’daki uzak bir nehir bugüne kadarki en iddialı ve en tartışmalı altyapı projelerinden birinin merkezine dönüşüyor. Çin'in burada inşa etmeyi planladığı 168 milyar dolarlık hidroelektrik sistem, dünyada tek başına en fazla elektrik üreten tesis olmayı hedefliyor. 

Elektrikli araçların otoyollara hâkim olduğu, yüksek enerji tüketen yapay zekâ modellerinin küresel rakipleri geride bırakmak için yarıştığı bir geleceğe hızla ilerleyen Çin için bu proje büyük bir kazanım anlamına geliyor.

CNN'nin görüşlerine başvurduğu uzmanlara göre, Tibet’te Yarlung Tsangpo Nehri’nin alt kesimlerinde inşa edilecek bu hidroelektrik sistem, bugüne kadar üstlenilmiş en sıra dışı mühendislik projelerinden biri olacak. Dağların içinden tüneller açılarak yaklaşık 2.000 metrelik bir yükseklik farkından yararlanılması planlanıyor. Bu sayede Çin, “Asya’nın su kulesi” olarak bilinen bir bölgede büyük bir nehri kontrol altına almış olacak. 

Makaleye göre proje nadir ve el değmemiş bir ekosistemi ve yerli halkların atalarından kalma yaşam alanlarını da tehdit edebilir.

Ayrıca nehirden aşağıda, Hindistan ve Bangladeş’te yaşayan on milyonlarca insan bu suya bağımlı durumda. Uzmanlar, balıkçılık ve tarım da dâhil olmak üzere ekosistem üzerindeki olası etkilerin henüz yeterince incelenmediğini söylüyor.

Hindistan basınında proje potansiyel bir “su bombası” olarak adlandırılıyor. Tartışmalı Çin-Hindistan sınırına yakınlığı ise projeyi, iki nükleer güç arasında uzun süredir devam eden bir toprak anlaşmazlığında yeni bir gerilim noktası hâline getirebilir.

Tüm bu risklere rağmen proje hâlâ büyük ölçüde gizlilikle yürütülüyor. Bu durum, Çin’in temiz enerjiye olan güçlü teknik kapasitesini ve kararlılığını ortaya koyarken, aynı zamanda şeffaflık eksikliğine dair soru işaretlerini de artırıyor.

Washington merkezli Stimson Center’dan Brian Eyler CNN'e "Gezegenin bugüne kadar gördüğü en sofistike ve yenilikçi baraj sistemi. Aynı zamanda en risklisi ve potansiyel olarak en tehlikelisi" demiş.

Çin Dışişleri Bakanlığı ise on yıllar süren araştırmalar yapıldığını, mühendislik güvenliği ve ekolojik koruma için kapsamlı önlemler alındığını ve aşağı havza ülkelerine zarar verilmeyeceğini savunmuş.