Uluslararası enerji düşünce kuruluşu Ember'in yeni analizine göre, sıcaklıklarla yükselen klima kullanımı elektrik tüketiminde önemli artışa yol açıyor.
Bu kapsamda, Türkiye'de her bir derece sıcaklık artışı 0,77 gigavat ek elektrik üretim kapasitesi ihtiyacı doğuruyor.
Bir başka deyişle, sıcaklığın 22 dereceden 32 dereceye çıkması durumunda artacak elektrik talebini karşılamak için Atatürk Hidroelektrik Santrali'nin üretim kapasitesine eşdeğer en az 3 yeni santralin devreye alınması gerekiyor.
Geçen ayki rekor sıcaklıklar Türkiye'de klima kullanımının artmasıyla saatlik elektrik tüketiminin 59 gigavatsaatle tüm zamanların en yüksek seviyesine çıkmasına neden oldu. 28 Temmuz'da görülen bu saatlik rekor elektrik tüketiminin yüzde 18'i soğutmadan kaynaklandı.
Rapora göre, bu oran Türkiye'de yaz aylarında saat 12.00-18.00 arasında yüzde 10'un üzerinde seyrederken, bu durum soğutmanın artık "lüks bir tüketim değil, elektrik şebekesi üzerinde belirleyici ve temel bir yük unsuru" olarak değerlendirilmesi gerektiğini gösteriyor.
Özellikle kısa süreli talep sıçramaları, elektrik hatları ve trafo merkezleri gibi şebeke bileşenlerinde anlık yüklenmelere yol açarak arıza ve kesinti riskini de yükseltiyor.
Ember’in raporuna göre, şebeke üzerindeki yükü azaltarak riskleri en aza indirmenin yolu güneş enerjisinden geçiyor. Güneş enerjisi en yüksek üretim saatlerinin, günün en sıcak saatleriyle örtüşmesi sayesinde artan soğutma talebini karşılamada doğal bir çözüm olarak öne çıkıyor.
Güneş enerjisi 2024 yaz aylarında soğutma ihtiyacının en yüksek olduğu saatlerde elektrik talebinin yüzde 20'sinden fazlasını karşıladı.
Soğutma talebinde artışın sürmesi bekleniyor
Türkiye'de sadece alan soğutmasına bağlı elektrik tüketimi 2023-2024 döneminde yüzde 19 artışla 10 teravatsaate ulaştı.
Bu miktar, Türkiye'deki mevcut elektrikli araç sayısının 15 katına denk gelen yaklaşık 4 milyon otomobilin bir yıllık şarj ihtiyacına eşdeğer seviyede. Mevcut eğilimin devam etmesi halinde, Türkiye'de soğutma talebinin 2030'a kadar 2 katına, 2035'te ise 3,5 katına çıkması bekleniyor.
Sıcaklıklar, elektrik tüketim alışkanlıklarını değiştirdi
Küresel iklim değişikliğine bağlı olarak artan sıcaklıklar, Türkiye’nin elektrik talebi alışkanlıklarını da değiştirdi. Son 10 yılda elektrik talebinin zirveye çıktığı saatlerdeki tüketim 1,5 kat arttı.
Ülkede 2008'e kadar saatlik zirve elektrik talebi kış aylarında görülürken, 2008 sonrasında en yüksek talep soğutma ihtiyacının etkisiyle yaz aylarında kaydedilmeye başlandı. 2025’te yaz ve kış mevsimleri arasında görülen zirve elektrik talebi farkı, 2008’e kıyasla 12 kat arttı.
Ember Enerji Analisti Bahadır Sercan Gümüş, analize ilişkin değerlendirmesinde, soğutma ihtiyacı kaynaklı büyüyen bu talebi daha iyi anlayabilmek açısından ve olumsuz etkilerini azaltabilmek için klima kullanımına yönelik kapsamlı bir envanter çalışması yapılması, enerji verimliliği politikalarının güçlendirilmesi ve şebeke esneklik çözümlerinin yaygınlaştırılmasının gerektiğini belirtti.
Gümüş, Türkiye'nin güneş enerjisinin günün en sıcak saatlerinde sağladığı yüksek üretim sayesinde, artan soğutma talebini temiz ve sürdürülebilir bir şekilde karşılayarak şebeke üzerindeki baskıyı hafifletebileceğini kaydetti.
