Ülke genelinde süt üretiminin talepten daha fazla artması, arz fazlası oluşmasına neden oldu. Son dönemde birçok bölgede üreticiler sütünü pazarlayamaz duruma düştü. 1,15 TL olarak belirlenen çiğ süt referans fiyatına rağmen, piyasada bu rakam 80 kuruşa kadar geriledi.
Süt fiyatlarındaki gerileme ile ilgili olarak geçen hafta Türkiye Ziraat Odaları Birliği’nden de (TZOB) önemli bir çıkış geldi. Çiğ süt fiyatlarının Ulusal Süt Konseyi’nin tavsiye fiyatı olan 1 lira 15 kuruşun çok altına gerilediğini söyleyen TZOB Başkanı Şemsi Bayraktar, “TZOB ve tüm ziraat odaları birliği olarak Ulusal Süt Konseyi’nden çekiliyoruz, yönetiminden de ayrılıyoruz” açıklamasını yaptı.
Ancak üreticilerin süt ineklerini kesme noktasına geldiği bu sıkıntılı süreçten etkilenmeyenler de var. İzmir'de Tire Süt Kooperatifi'nin 2 bini aşkın ortağı, İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin desteğiyle sağlanan güçlü örgütlenme modeli ve oluşturulan marka değeri sayesinde, krize rağmen ayakta kalmayı başardı. Süt fiyatlan bazı bölgelerde 80 kuruşa kadar düşmesine rağmen, Büyükşehir Belediyesi ile alım sözleşmesi imzalayan Tire Süt Kooperatifi, ortaklarına sütün litresi için 1,15 TL ödüyor.
100 MİLYON TL’LİK GİRDİ
İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin 2007 yılından bu yana ‘okul sütü’ ve ardından okul öncesi çocuklara yönelik ‘süt kuzusu’ projeleri çerçevesinde sözleşmeli alım yaptığı kooperatif, üreticilerin can simidi oldu. Her gün 210 tonu aşkın süt toplayan Tire Süt Kooperatifi, üyelerine litre başına 1,15 TL ve kalite primi ödüyor.
Aileleriyle birlikte yaklaşık 10 bin kişiye gelir ve ilçeye 100 milyon TL ekonomik girdi sağlayan süt tarımı, İzmir Büyükşehir Belediyesi ve Tire Süt Kooperatifi'nin örnek iş birliğiyle sağlam temellere oturdu. Kooperatif Başkanı Mahmut Eskiyörük, İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Aziz Kocaoğ-lu'nun başlattığı ‘yerelde kalkınma’ hamlesinin ve Tire Süt örneğinin Türk tarımı için de en doğru kurtuluş reçetesi olduğunu söylüyor.
2008’DE DE YAŞANDI
Bugün Türkiye'de oluşan süt krizinin benzeri 2008 yılında da yaşandı. Süt ineklerinin kesilmesi söz konusu oldu. O dönemin ardından da Türkiye, ithalat yapmak zorunda kaldı. Bu nedenle ekonominin 3 milyar dolar zarara uğradığına dikkat çeken Mahmut Eskiyörük, “O esnada İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin bölgemizin üreticilerini desteklemek amacıyla bir süt alımı başlatması, bizim bölgemizde bir iyileştirme sağladı. Keşke bütün Türkiye'de bu uygulansaydı, o kriz yaşanmazdı” diyor.
Ardından devletin okul sütünü genele yayması ve İzmir Büyükşehir Belediyesi'nin ‘süt kuzusu’ adı altında okul öncesi çocuğu olan ailelere süt dağıtarak bir sosyal sorumluluk projesini yaşama geçirmesi, bu durumlarda ne yapılması gerektiği konusunda bir örnek oldu.
Ancak kriz Anadolu’da sürüyor. Sadece İzmir'in projesiyle Türkiye'deki üreticinin kurtarılması mümkün olmadığına vurgu yapan Mahmut Eskiyörük, şunları anlatıyor: “Şu an piyasanın 15-20 kuruş üzerinde süt alıyoruz. Belediye ile birlikte 120 bin eve kapı kapı süt dağıtıyoruz.
Benim ortağım diğer bölgelerdeki gibi mağdur değil. Onları koruyacak gücü elde ettik. Bu uygulamayı tüm belediye başkanlarımızdan bekliyorum. Burdur Belediyesi'nin bu çağrımızın ardından peynir dağıtmaya başlaması ilk olumlu örnek oldu."
ÜRETİCİLER MEMNUN
Tireli süt üreticisi, kooperatifleri ile İzmir Büyükşehir Belediyesi arasında yapılan alım sözleşmeleri sayesinde krizlerden etkilenmiyor, sütlerini pazarlama sorunu yaşamıyor. Projeden memnun olduklarını dile getiren kooperatif üyelerinden Metin Nayman, “Kooperatif üyesi olarak yemimizi, mazotumuzu, gübremizi, alıyoruz. Paramızı alıyoruz.
Pazarımız var. Hiçbir sıkıntımız yok. Birçok şehre gittik oraları da gördük. Hiçbir yerde bizdeki gibi bir durum yok” diyor. Sistemin çok güzel işlediğini söyleyen diğer bir üye Halil Çalışkan ise, “Kooperatifimiz her türlü ihtiyacımızı paramız olmasa da karşılıyor. Ödemelerde zaten hiçbir zaman sıkıntı yaşanmıyor. Başka yerlerde yaşanan sıkıntılar bizi etkilemiyor” diye konuşuyor.
