Merkezi yönetim bütçesinden ocak-eylül döneminde, 10 trilyon 222 milyar 202 milyon lira harcama yapıldı, bütçe gelirleri 9 trilyon 4 milyar 924 milyon liraya yükseldi.
Buna göre, merkezi yönetim bütçe giderleri eylül 2024'te 932 milyar 68 milyon lira iken, bu yılın eylül ayında yüzde 42,8 artışla 1 trilyon 331 milyar 1 milyon liraya çıktı. Böylece, 2025'te merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 14 trilyon 731 milyar 14 milyon lira ödeneğin, yüzde 9'u kullanılmış oldu.
Geçen yıl eylülde, 48 milyar 213 milyon lira faiz dışı fazla verilirken, bu yılın aynı ayında 73 milyar 22 milyon lira faiz dışı açık oluştu.
Faiz hariç bütçe giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 39,7 artarak, 1 trilyon 94 milyar 380 milyon liraya yükseldi. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı ise 2024'ün aynı ayında yüzde 8 iken, geçen ay yüzde 8,6 olarak hesaplandı.
Eylülde personel giderleri, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 49,2 artarak 365 milyar 857 milyon lira olurken, personel giderleri için bütçede öngörülen 3 trilyon 475 milyar 521 milyon lira ödeneğin, yüzde 10,5'i kullanıldı.
Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, eylülde geçen yılın aynı dönemine göre, yüzde 62,2 artışla 49 milyar 398 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 434 milyar 991 milyon lira ödeneğin, yüzde 11,4'ü kullanılmış oldu.
Söz konusu dönemde, mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 1 trilyon 23 milyar 745 milyon lira ödeneğin, yüzde 8,2'si harcandı. Eylülde, yüzde 23,5 artışla 84 milyar 296 milyon lira mal ve hizmet alım gideri gerçekleşti.
Cari transferler, eylülde geçen yılın aynı ayına göre yüzde 37,4 artarak, 457 milyar 9 milyon lira oldu. Bütçede öngörülen 5 trilyon 813 milyar 438 milyon lira ödeneğin, yüzde 7,9'u kullanıldı.
Eylülde 102 milyar 845 milyon lira sermaye gideri yapılırken, sermaye transferi 9 milyar 903 milyon lira olarak gerçekleşti. Borç verme giderleri de 25 milyar 73 milyon lira oldu. Faiz giderleri geçen yılın aynı ayına göre, yüzde 59,2 artışla 236 milyar 621 milyon lira olarak kayıtlara geçti.
- Bütçe gelirleri
Merkezi yönetim bütçe gelirleri, geçen yılın eylül ayında 831 milyar 603 milyon lira iken, bu yılın aynı ayında yüzde 22,8 artarak 1 trilyon 21 milyar 358 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin eylül ayı gerçekleşme oranı 2024'te yüzde 9,9 iken, geçen ay yüzde 8 oldu.
Vergi gelirleri tahsilatı, geçen ay Eylül 2024'e göre yüzde 20,4 artarak, 881 milyar 810 milyon liraya çıktı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı, 2024'te yüzde 9,9 iken, geçen ay yüzde 7,9 olarak tespit edildi.
Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri, yüzde 34,5 artarak, 112 milyar 426 milyon liraya çıktı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 22 milyar 806 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 4 milyar 316 milyon lira olarak hesaplandı.
Vergi türleri itibarıyla eylülde geçen yılın aynı ayına göre gelir vergisi yüzde 81,2, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 53,2, özel tüketim vergisi yüzde 41,9, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 46,3, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 38, damga vergisi yüzde 39,7, harçlar yüzde 70,3, diğer vergiler tahsilatı yüzde 50,2 artarken, kurumlar vergisi yüzde 90,5 azaldı.
- Ocak-eylül dönemi gerçekleşmeleri
Merkezi yönetim bütçe giderleri, Ocak-Eylül 2024 döneminde 7 trilyon 158 milyar 637 milyon lira iken, bu yılın aynı döneminde yüzde 42,8 artışla 10 trilyon 222 milyar 202 milyon liraya yükseldi. Böylelikle, 2025'te merkezi yönetim bütçe giderleri için öngörülen 14 trilyon 731 milyar 14 milyon lira ödeneğin, yüzde 69,4'ü kullanılmış oldu.
Faiz hariç bütçe giderleri, ocak-eylül döneminde, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 37 artarak, 8 trilyon 559 milyar 822 milyon liraya çıktı. Faiz hariç giderlerin bütçe ödeneklerine göre gerçekleşme oranı, yüzde 67 olarak hesaplandı.
Personel giderleri, söz konusu dönemde, yüzde 36,5 artışla 2 trilyon 738 milyar 816 milyon lira olurken, personel giderleri için bütçede öngörülen 3 trilyon 475 milyar 521 milyon lira ödeneğin, yüzde 78,8'i kullanıldı.
Sosyal güvenlik kurumlarına devlet primi giderleri, bu dönemde geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 36,2 artarak, 335 milyar 901 milyon liraya yükseldi ve bütçede öngörülen 434 milyar 991 milyon lira ödeneğin, yüzde 77,2'si kullanılmış oldu.
Ocak-eylül döneminde, mal ve hizmet alım giderleri için bütçede öngörülen 1 trilyon 23 milyar 745 milyon lira ödeneğin, yüzde 64,6'sı harcandı. Bu dönemde, yüzde 45,4 yükselişle 660 milyar 904 milyon lira mal ve hizmet alımı gideri gerçekleşti.
Cari transferler, yüzde 39 artarak, 3 trilyon 807 milyar 703 milyon liraya çıktı. Bütçede öngörülen 5 trilyon 813 milyar 438 milyon lira ödeneğin, yüzde 65,5'i kullanıldı. Söz konusu dönemde, 762 milyar 669 milyon lira sermaye gideri, 83 milyar 562 milyon lira sermaye transferi yapıldı. Borç verme giderleri de 170 milyar 267 milyon lira olarak hesaplandı. Faiz giderleri, yüzde 82,1 artarak 1 trilyon 662 milyar 380 milyon lira olarak belirlendi.
Merkezi yönetim bütçe gelirleri ise geçen yılın ocak-eylül döneminde, 6 trilyon 84 milyar 619 milyon lira iken, bu yılın aynı döneminde yüzde 48 artışla 9 trilyon 4 milyar 924 milyon liraya çıktı. Bütçe tahminine göre, bütçe gelirlerinin ocak-eylül dönemi gerçekleşme oranı 2024'te yüzde 72,1 iken, bu yılın aynı döneminde yüzde 70,3'e geriledi.
Vergi gelirleri tahsilatı, söz konusu dönemde, geçen yılın ocak-eylül dönemine göre yüzde 51 artarak, 7 trilyon 753 milyar 506 milyon liraya ulaştı. Vergi gelirlerinin bütçe tahminine göre gerçekleşme oranı ise yüzde 69,6 olarak kayıtlara geçti.
Genel bütçe vergi dışı diğer gelirleri de yüzde 26,9 artarak, 1 trilyon 7 milyar 198 milyon liraya çıktı. Özel bütçeli idarelerin öz gelirleri 191 milyar 788 milyon lira, düzenleyici ve denetleyici kurumların gelirleri 52 milyar 433 milyon lira olarak belirlendi.
Vergi türleri itibarıyla ocak-eylül döneminde geçen yılın aynı dönemine göre gelir vergisi yüzde 91,6, kurumlar vergisi yüzde 28, dahilde alınan katma değer vergisi yüzde 59,2, özel tüketim vergisi yüzde 39,6, banka ve sigorta muameleleri vergisi yüzde 65,4, ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 26,2, damga vergisi yüzde 52,8, harçlar yüzde 65,5 ve diğer vergi gelirleri yüzde 46,2 artış gösterdi.
