Bundan birkaç yıl önce az sayıdaki tezgah ve ziyaretçi ile sınırlı olan organik pazarlar, bugün binlerce üreticiye ve müşteriye ulaştı. Pazarların İstanbul dışına taşınarak Anadolu kentlerinde de sayılarının artması hedefleniyor.
BURCU TUVAY
btuvay@ekonomist.com.tr
Bu potansiyeli gören belediyeler de doğal ürünler satışı yapan pazarlar kuruyor. Ziyaretçi sayısını artan bu pazarlarda da genişleme çalışmaları başlayacak. Organik ürünlere ilgi ve talep tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de artıyor. Bu talebe yetişmek için, artan sayıda çiftçi organik üretime geçiyor.
Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı verilerine göre 2002’de çiftçi sayısı 12 bin 428 iken bugün 70 bini aşmış durumda. Bu da Türkiye genelindeki organik pazarların sayısının artmasına katkı sağlıyor. Doğal ürünlerin satıldığı pazarlar da eklenince her geçen gün büyüyen bir ekosistemin olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği tarafından 2006’da İstanbul’da, Şişli – Feriköy ile başlatılan % 100 Ekolojik Pazarlar projesi, ekolojik tarım ve ürünlerinin tanınmasında bir anlamda öncü oldu. Bugün 3’ü mevsimsel olarak açılıp kapanan, toplam 16 organik pazardan 7’si, %100 Ekolojik Pazar markası altında yürütülüyor.
İstanbul’da Şişli, Küçükçek-mece, Bakırköy, Beylikdüzü, Kartal; Kayseri’de Kocasinan ve Talas % 100 Ekolojik Pazarlar olarak ifade ediliyor. Bunların dışında İzmir Bostanlı ve Balçova, Ankara’da Ayrancı ve Çay-yolu, Eskişehir’de Tepebaşı, Bursa da Nilüfer, İstanbul’da Zeytinburnu ve Kadıköy bulunuyor. Ayrıca Seferihisar Sığacık Pazarı gibi pazarlar ‘doğal ürünler’ pazarı olarak anılıyor.
Organik pazarlarla birlikte iç pazara yönelik üretim, çeşit, miktar ve kalite de arttı. Türkiye’nin ilk organik pazarı olan Şişli %100 Ekolojik Pazar 48 tezgah ile başladı. Bugün kahvaltı ve yemek sunan tezgâhlar hariç, organik gıda ve ürün satan 71 tezgâh sahibiyle Türkiye’nin en büyük ekolojik pazarı konumunda. İlk bir yıl 3-5 ton civarında olan haftalık taze sebze-meyve satışları bugün, haftalık ortalama 14 tona ulaştı.
KAYSERİ ÖNCÜ OLDU
Kayseri, sezonluk olarak açılan iki organik pazar ile ilk öncü il olma misyonunu sürdürüyor. Kayseri Talas ve Kocasinan Belediyeleri, Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği, Kapadokya Organik Tarım Üreticileri Birliği Derneği ve Kayseri Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı II Müdürlüğü işbirliği ile bir yıl ara ile açılan iki % 100 Ekolojik Pazar’da satışlar iki yılda yaklaşık yüzde 27 oranında artış gösterdi.
Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği Eş Genel Müdürü Batur Şehirlioğlu yeni projelerinin olduğunu söyleyerek, “İzmit Belediyesi, Kocaeli Ekolojik Yaşam Derneği ve 41 Burda AVM ile İzmit %100 Ekolojik Pazar, Adana’da Çukurova Belediyesi ve Çukurova Organik Tarım Derneği ile Adana Çukurova %100 Ekolojik Pazarı projelerimiz bulunuyor” diyor.
ÇEŞİTLİLİK ARTIRACAK
2010 yılından bu yana faaliyet gösteren Kadıköy Organik Pazarı, Ekolojik Üreticiler Derneği ve Kadıköy Belediyesi’nin işbirliği ile pazar ve çarşamba günleri açılıyor. 2010 yılından bu yana üretici sayısının ve satış hacminin iki katına çıktığını söyleyen Kadıköy Belediye Başkanı Aykurt Nu-hoğlu, ziyaretçi sayısının da ortalama 300 ile 500 arasında değiştiğini belirtiyor.
Pazara farklı illerden 25 katılımcı olduğunu ifade eden Nuhoğlu, “Gelecek dönemlerde pazarı büyüterek daha fazla üreticiye yer vermeyi, ürünlerde yöresel çeşitliliği artırmayı planlıyoruz” diye konuşuyor.
ESNAFA DESTEK
Yine İstanbul’da Zeytinburnu Belediyesi ve Ekolojik Üreticiler Derneği işbirliği ile kurulan Merkezefendi Organik Halk Pazarı, altı yıldır hizmet veriyor. Her hafta cumartesi günleri kurulan Merkezefendi Organik Halk Pazarı, haftalık yaklaşık 8 ile 10 bin TL arasında değişen satış hacmine ulaştı.
Haftalık ortalama bin ziyaretçinin geldiği pazarda 3 bin ürün çeşidi bulunuyor. Zeytinburnu Belediye Başkanı Murat Aydın, şu an pazarda beş üretici esnafın olduğunu belirterek, esnaf sayısının arttırılması amacıyla çalışmalar başlattıklarını kaydediyor.
Kurulduğu tarihten itibaren her yıl yaklaşık yüzde 15 büyüyen Kartal % 100 Ekolojik Pazar’da da haftalık 5 bin kilogram ürün satışı gerçekleştiriliyor. Pazardaki tezgah sayısı da 200 adete ulaşmış bulunuyor.
Kartal Belediye Başkanı Op. Dr. Altınok Öz, standartlara uygun şekilde üretim yapan üreticiler için pazarın girişim fırsatları sunduğunu söyleyerek, “Çünkü Kartal’da doğal ve sağlıklı gıdalar tüketme konusundaki bilinç, yaptığımız çalışmalarla her geçen gün giderek artıyor. Kartal Organik Pazar, gözleme ve meyve suyu tezgahları, Saman Ka-fe, çocuk oyun atölyesi ve pazarda yaptığımız diğer etkinliklerle şenlikli bir alana dönüşüyor” diyor.
EDİRNE’DE KADINLARIN PROJESİ
Organik pazarlar kadar doğal ürünler pazarına da rağbet artıyor. TOBB Kadın Girişimciler Kurulu Edirne İcra Komitesi’nin, Kırsalın Doğal Pazarı ve Girişimci Kadınlar Projesi kapsamında Edirne’ye bağlı 28 köyde yaşayan kadınla birlikte 2015 yılında Edirne Doğal Ürünler Pazarı kuruldu. Her pazar hizmet veriyor. Pazara yerli halkın yanı sıra, Yunanistan ve Bulgaristan’dan Edirne’ye gelen turistler de geliyor.
Pazarın haftalık bin 500 ile 3 bin arasında ziyaretçisi olduğunu vurgulayan TOBB Edime Kadın Girişimciler Kumlu Başkanı Elmas Aslan, 25 üretici köylü kadınla başladıkları bu projenin bir yılda 92’ye ulaştığına dikkat çekiyor. 130 üretici kadından da başvuru aldıklarını belirten Aslan, şunları ekliyor: “ Üretici kadınlarımız her hafta üç yüz lira civarında ev ekonomilerine katkıda bulunuyorlar.”
Doğal pazarlar arasında geçtiğimiz yıl katılan Şile Yeryüzü Pazarı (Earth Market) ise Şile Kaymakamlığı, Şile Belediye Başkanlığı, Şile Turizm Kültür ve Tanıtma Derneği, Ovacık Köyü Kadın Tohum Derneği ve Şile Slow Food Palamut Birliği işbirliği ile faaliyete geçti. Pazarın bir yıl içinde aylık 60-70 bin TL gibi bir satış hacmine ulaştığına dikkat çeken Şile Belediye Başkanı Can Tabakoğlu, pazarı haftada 2 bin kişinin ziyaret ettiğini vurguluyor.
Pazarda 43 üretici bulunuyor. En çok ekmek, karpuz, domates, biber, fasulye, kestane ve kestane balı satılıyor. Bölge toprağında, farklı hangi ürünlerin yetişebileceğini araştırdıklarını aktaran Tabakoğlu, şöyle devam ediyor: “Ayrıca yöresel yemeklerin tanıtımıyla ilgili çalışmalar gündemde.
Pazar alanında bir mutfak kurarak orada üreticilerimizin emekleri ile etkinlikler ve workshop’lar düzenlemek istiyoruz. Şifalı otlar ve lezzet atölyesi çalışmaları da bu etkinliklerin bir parçası. Şile’deki üreticilerin ellerindeki ata tohumları ile bir tohum bankası oluşturmayı hedefliyoruz.”
