Bist 100
9106,93
0,3%
Bist 100
Dolar/TL
32,3855
0,1512%
Dolar/TL
Euro/TL
35,0638
-0,1009%
Euro/TL
Euro/Dolar
1,0799
0,0751%
Euro/Dolar
Altın/Gram
2325,08
0,14%
Altın/Gram
Piyasaları
İncele
USD/TRY
Döviz Çevirici
TRY
USD
EUR
Hesapla

İşte Türkiye'nin en büyük 500 şirketi: Zirvenin sahibi değişmedi

13 Temmuz 2020 | 16:30
Son Güncellenme: 27 Ekim 2022 | 16:00
İşte Türkiye'nin en büyük 500 şirketi: Zirvenin sahibi değişmedi
Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu İstanbul Sanayi Odası tarafından açıklandı. İşte Türkiye'nin en büyük şirketleri listesi... 

İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) sanayi sektörünün en değerli verilerini oluşturan “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasına göre 2019 yılının zirvesinde 87 milyar 949 milyon lira üretimden satışlarıyla yine TÜPRAŞ yer aldı.

Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşunu görmek için görsellere tıklayın.









 



 

 

 

 

 

 

LİSTEYE GİREN İLK 10 FİRMA

Ford Otomotiv 37 milyar 71 milyon lira ile ikinciliğini, Toyota Otomotiv 25 milyar 851 milyon lira üçüncülüğünü korudu.

Listede Toyota'yı sırasıyla Oyak-Renault, Star Rafineri, Arçelik, Tofaş, İskenderun Demir ve Çelik takip etti. Dokuzuncu sıradaki şirket isminin açıklanmasını istemezken, Ereğli Demir ve Çelik onuncu basamakta yer aldı.

İSO 500’teki kuruluşların ihracatı yüzde 2,4 artarken, katma değerdeki yüksek teknoloji yoğunluklu payı yüzde 6,9’a yükseldi. İstihdam yüzde 1, Ar-Ge harcamaları da yüzde 150’nin üzerinde arttı. Ancak finansman giderleri karlılıkta belirleyici olmayı sürdürürken, kaynak yapısındaki bozulma da devam etti ve toplam borçların payı 1,4 puan yükseldi.



BAHÇIVAN: UMUT VEREN İKİ OLUMLU GELİŞME

Araştırma sonuçlarını açıklayan İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, 500 Büyük sanayi kuruluşunun 2019 yılında devrolan finansal kırılganlıkların yarattığı zorluklara karşı verdiği çetin mücadele ile büyüme patikasına geri dönüş çabasının sancılarını bir arada yaşadığını söyledi. İSO 500’ün büyüme performansındaki yavaşlamasında; dengeleme politikaları sonucu iç talep ve satışların yavaşlaması, enflasyondaki gerileme, dünya ticaretindeki daralma, emtia fiyatlarındaki düşüş eğilimi gibi faktörleri sıralayan Bahçıvan, diğer yandan gelecek adına umut veren iki olumlu gelişmeye dikkat çekti:

"Son üç yıldan beri istikrarlı bir şekilde gerek orta-yüksek gerekse yüksek teknoloji yoğunluklu sanayilerin yaratılan katma değer içindeki payı artış gösteriyor. 2019 yılında ilk kez orta-yüksek ve yüksek teknolojinin yaratılan katma değerdeki payı yüzde 30’u geçerek yüzde 30,4 oldu. Bu artışın özellikle son yıllarda büyük bir atılım gösteren savunma ve havacılık sanayi sektörlerinden kaynaklandığı düşünülüyor. Yine sanayimizin teknoloji yoğunluklu katma değer üretiminin önünü açacak Ar-Ge’ye harcamaları 2019 yılında 9,7 milyar TL oldu. Bu, bir önceki yıla göre yüzde 152 artışı ifade ediyor. Aynı dönemde Ar-Ge harcamalarının üretimden satışlara oranının da yaklaşık binde 5’ten yüzde 1’e yükseldi."

İSO 500 Büyük araştırmasında üzerinde düşünülmesi gereken veriler olduğunu da kaydeden Bahçıvan “2019 yılında yaşanan tüm olumsuzluklara karşın sanayi kuruluşlarımızın esas faaliyetlerinden elde ettikleri başarıları, yine finansman maliyetlerinin gölgesinde kaldı. 500 Büyük’ün finansman giderleri yüzde 33,4 düşüşle 63,8 milyar TL’ye inerken, finansman giderlerinin faaliyet karı içindeki payı yüzde 88,9’dan yüzde 69,3’e geriledi. Yine kaynak yapısındaki toplam borçların payındaki son beş yıldır dikkat çeken bozulma, 2019’da da devam etti. Toplam borçların payı 1,4 puan daha artarak yüzde 68,4’e yükselirken, öz kaynakların payı ise yüzde 31,6’ya geriledi. İSO 500’ün kaynak yapısındaki çarpıklığın en yüksek seviyelere ulaştığını hatırlatmakta ve bu oranların dünya ortalamalarının üstünde olduğunu vurgulamakta yarar var. Bu borç ve finansal yük altında sanayicinin bugün en büyük avantajı; faizlerin düşük seviyede seyretmesidir. İSO 500’ün temel göstergeleri de göstermektedir ki sanayici kazandıklarıyla borç kapatamıyor. Borçla yaşamak zorunda. Bu borcu çevirebilmek adına düşük faizlere ihtiyaç duyuyor. Bu nedenle yüksek faizle mücadeleyi hiç hafife almamalıyız” diye konuştu.

Sanayinin özellikle 3. çeyrekteki yüzde 6 civarındaki güçlü büyüme ile ekonominin pozitif büyüme patikasında kalmasında önemli rol oynadığını da vurgulayan Bahçıvan “Sanayimizdeki büyüme, bu önemli katkısıyla zor süreçlerin teminatı ve sigortası olduğunu bir kez daha ispatladı. Türkiye sanayisi, insanları içeriye kapatan, petrolden, sanayi ve tüketime kadar birçok alandaki talebi bıçak gibi kesen pandemiye rağmen toplumsal sorumluluğunu yerine getiriyor ve üretimin ne kadar önemli ve hayati olduğunu bu dönem bir kere daha ortaya koyuyor” dedi.

Bahçıvan, döviz kurlarındaki yüksek dalgalanmaya rağmen 2019 yılında sınırlı ihracat performansı olduğunu, bunun da ihracat artışının tek başına kura bağlı olmadığını gösterdiğine değinerek “Ticaret savaşları, korumacılık önlemleriyle de dış pazarlar zorlu bir hale geldi” dedi.

Faaliyet karı 2,8 puan geriledi

Araştırmaya göre sıralamanın ilk 50’sini oluşturan kuruluşların toplam üretimden satışlar içinden aldığı pay, yüzde 50’ler mertebesini korudu. Temel göstergelere göre, 2019 yılında İSO 500’ün faaliyet karı oranı 2,8 puan gerileyerek yüzde 10,9’dan yüzde 8,1’e indi. Toplam faaliyet karı büyüklüğü ise 2018 yılında 108 milyar TL iken, 2019’da yüzde 14,6 azalarak 92 milyar TL’ye düştü. Geçen yıl iç talebin daralması ve dış talep koşullarının zorlaşması nedeniyle sanayi kuruluşları, maliyet artışlarını satış fiyatlarına yeterince yansıtamadı, fiyatlarda indirime gitti. Bu nedenle faaliyet karında da önemli bir gerileme ortaya çıktı. Ölçülmeye başlandığı 2013 yılından itibaren sürekli artış gösteren FAVÖK (Faiz, Amortisman ve Vergi Öncesi Kar) büyüklüğü, ilk kez yüzde 8,1 düşüşle 140 milyar TL’den 129 milyar TL’ye düştü.

Finansman giderleri yüzde 33,4 düştü

İSO 500’ün diğer faaliyetlerden olağan gelir ve karları 154 milyar TL iken, gider ve zararları 117 milyar TL oldu. Böylece 37 milyar TL’lik üretim faaliyeti dışı net gelir elde edildi. Finansman giderleri yüzde 33,4 düşüşle 96 milyar liradan 64 milyar liraya inerken, finansman giderlerinin faaliyet karı içindeki payı da yüzde 88,9’dan yüzde 69,3’e geriledi. Sanayi kuruluşları 2018 yılında elde ettikleri karın neredeyse tamamını finansman giderlerine ayırmışken, 2019 yılında finansman giderlerinin faaliyet karı üzerindeki baskısı daha azaldı. Erdal Bahçıvan, “Finansman giderleri, İSO 500’ün karlılığında belirleyici olmayı 2019 yılında da sürdürdü. 2019 yılında finansal dalgalanmaların azalması, Türk lirasındaki değer kaybının yavaşlaması, enflasyondaki düşüş ve faiz oranlarındaki gerilemelerin sonucu olarak bir önceki yıla göre finansman maliyetleri önemli ölçüde azaldı. 2019’un özellikle ikinci yarısında, faiz oranlarındaki düşüşler ile Türk lirasındaki göreli istikrar, İSO 500 için 2018’e göre daha olumlu mali koşullar yarattı” dedi.

Borçların payı yüzde 68,4’e çıktı

Borçlanma ile öz kaynakların dağılımını yansıtan kaynak yapısında, İSO 500’de 2015 yılıyla birlikte ilk kez yüzde 60’ların üstüne çıkan toplam borçların payı, takip eden yıllarda da artış eğilimini sürdürmüştü. 2019’da yılında da bir önceki seneye göre 1,4 puan daha artarak yüzde 68,4’e çıktı.

Mali borçlar ise yüzde 23,7 artış göstererek 329 milyar liradan 406 milyar liraya yükseldi. Mali borçlardaki artış hızı, geçen yıla göre yavaşlasa da reel olarak büyüme eğilimini sürdürdü. Ancak mali borçlardaki sevindirici gelişme, vade yapısındaki iyileşme oldu. 2017’de yüzde 41,9, 2018’de yüzde 45,3 olan kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı, 2019’da yüzde 41,4’e indi. Uzun vadeli mali borçların payı da yüzde 58,6’ya çıktı. Bu durum, geçen yıl gerçekleştirilen borç yapılandırmaları ile birçok kısa vadeli mali borcun uzun vadeli hale getirildiğini gösterdi.

Devreden KDV yükü yüzde 1,9 arttı

İSO 500’ün devreden KDV yükü, uzun yıllardır sürdürdüğü yüksek oranlı artışların ardından bu yıl sınırlı bir artış gösterdi. Devreden KDV yükü, bir önceki yıla göre yüzde 1,9 oranında artışla 10,8 milyar TL oldu.
Duran varlıkların toplam aktifler içindeki payı 2015 yılında yüzde 46,3’e yükseldikten sonra gerilemeye başlamış ve 2018 yılında yüzde 38,8’e kadar inmişti. Duran varlıkların payı 2019 yılında ise küçük bir oranda artarak yüzde 39,1’e yükseldi.

İSO 500’de kar eden kuruluş sayısı 381’den 411’e yükseldi. Faiz, amortisman ve vergi öncesi kar elde eden kuruluş sayısı 2019 yılında beş adet azalarak 483 olarak gerçekleşti.

Katma değerde yüksek teknoloji yoğunluklu payı yükselişte

Teknoloji yoğunluklarına göre yaratılan katma değer dağılımında, 2019 yılında yaratılan katma değer itibarıyla en yüksek payı yüzde 40 ile düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin aldı. Orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı ise 2019 yılında 5,4 puan azalarak yüzde 29,6 oldu. Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı 2018 yılında yüzde 22,2 iken 2019’da yüzde 23,5’e yükseldi. Yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise 2018 yılında yüzde 5,3 iken 2019’da yüzde 6,9 oldu.

Ar-Ge harcaması yapan kuruluşlar azaldı ama harcamalar arttı

İSO 500’de Ar-Ge harcaması yapan kuruluş sayısı, 2018’de 276 ile bu verinin ölçülmeye başlandığı 2013 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaşmıştı. 2019’da ise bu sayı 14 azalarak 262’ye geriledi. Ar-Ge harcamaları ise önemli bir artış yaşadı. 2019 yılında İSO 500’ün Ar-Ge harcamaları yüzde 150’yi aşan bir oranla artarak 3,8 milyar liradan 9,7 milyar liraya çıktı.

İstihdam yüzde 1 arttı, halka açık kuruluş sayısı 66 oldu

İSO 500’ün geçen yıl istihdamı yaklaşık yüzde 1 arttı. Ödenen maaş ve ücretlerdeki artış da yüzde 20,5 olarak gerçekleşti. Bu da İSO 500’ün istihdama katkı yapmaya devam ettiğini gösterdi. İSO 500’de yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısı, 2019’da bir önceki yıla göre değişmeyerek 117 olarak gerçekleşti. Halka açık kuruluş sayısı 2017’de 69, 2018’de 67 iken, 2019’da 66 oldu.

 

En büyük 100 sanayi kuruluşu

































































































































































































































































































































































































































































































































































































































20192018KuruluşlarÜretimden satışlar (Net) (TL)
11TÜPRAŞ-Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.87.949.306.283
22Ford Otomotiv Sanayi A.Ş.37.070.563.066
33Toyota Otomotiv Sanayi Türkiye A.Ş.25.850.659.907
44Oyak-Renault Otomobil Fabrikaları A.Ş.24.635.365.339
5-Star Rafineri A.Ş.20.831.490.442
66Arçelik A.Ş.18.618.318.252
75TOFAŞ Türk Otomobil Fabrikası A.Ş.17.214.311.459
87İskenderun Demir ve Çelik A.Ş.16.391.885.570
9---
108Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.14.146.073.159
1115Aselsan Elektronik San. ve Tic. A.Ş.12.591.587.725
1210Hyundai Assan Otomotiv San. ve Tic. A.Ş.10.903.560.018
1311Çolakoğlu Metalurji A.Ş.10.338.694.378
1412Mercedes-Benz Türk A.Ş.9.943.691.164
15---
169İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım Sanayi A.Ş.9.803.127.248
1713PETKİM Petrokimya Holding A.Ş.9.233.405.399
1822TUSAŞ-Türk Havacılık ve Uzay Sanayii A.Ş.8.677.894.242
1933EÜAŞ Elektrik Üretim A.Ş. Genel Müdürlüğü8.515.825.488
2017BSH Ev Aletleri San. ve Tic. A.Ş.8.359.211.422
2114Vestel Elektronik San. ve Tic. A.Ş.7.834.471.752
2218Aygaz A.Ş.7.096.871.977
2321Vestel Beyaz Eşya San. ve Tic. A.Ş.6.973.646.070
2420Tosçelik Profil ve Sac Endüstrisi A.Ş.6.821.596.719
2525Unilever San. ve Tic. T.A.Ş.6.450.827.343
2623KARDEMİR Karabük Demir Çelik San. ve Tic. A.Ş.5.947.670.908
2719Borçelik Çelik San. Tic. A.Ş.5.833.302.956
2824Er-Bakır Elektrolitik Bakır Mamulleri A.Ş.5.590.822.991
2926Sarkuysan Elektrolitik Bakır San. ve Tic. A.Ş.5.280.678.279
3045Yıldız Entegre Ağaç San. ve Tic. A.Ş.5.240.529.005
3128Bosch San. ve Tic. A.Ş.5.235.877.230
3229Eren Enerji Elektrik Üretim A.Ş.5.142.855.672
3337Eti Gıda San. ve Tic. A.Ş.5.064.201.391
3439Enerjisa Enerji Üretim A.Ş.4.788.222.730
3532Assan Alüminyum San. ve Tic. A.Ş.4.735.845.003
3627Eti Maden İşletmeleri Genel Müdürlüğü4.599.424.093
3742Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı4.440.145.122
38-Eti Bakır A.Ş.4.403.956.126
3947Hayat Kimya Sanayi A.Ş.4.218.086.172
4031Milangaz LPG Dağıtım Tic. ve San. A.Ş.4.183.924.272
4130Kroman Çelik Sanayii A.Ş.4.011.288.457
4235Yücel Boru ve Profil Endüstrisi A.Ş.3.965.914.426
4365Nadir Metal Rafineri San. ve Tic. A.Ş.3.883.238.111
4446Kastamonu Entegre Ağaç San. ve Tic. A.Ş.3.828.375.148
4550Coca-Cola İçecek A.Ş.3.790.697.383
4641AKSA Akrilik Kimya Sanayii A.Ş.3.722.101.899
4734Baştuğ Metalurji Sanayi A.Ş.3.707.832.143
4853Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu3.651.639.428
4944Konya Şeker San. ve Tic. A.Ş.3.544.617.111
5040Philsa Philip Morris Sabancı Sigara ve Tütüncülük San. ve Tic. A.Ş.3.426.968.235
5161BMC Otomotiv San. ve Tic. A.Ş.3.396.379.700
5270Toros Tarım San. ve Tic. A.Ş.3.386.939.367
5351İpragaz A.Ş.3.360.533.727
5456BRİSA Bridgestone Sabancı Lastik San. ve Tic. A.Ş.3.355.657.610
5536İzmir Demir Çelik Sanayi A.Ş.3.307.473.850
5648Türk Traktör ve Ziraat Makineleri A.Ş.3.294.932.820
5758SÜTAŞ Süt Ürünleri A.Ş.3.241.113.611
5859Banvit Bandırma Vitaminli Yem Sanayi A.Ş.3.235.759.055
5938Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş.3.152.360.314
6069MAN Türkiye A.Ş.3.118.994.638
6143Diler Demir Çelik Endüstri ve Ticaret A.Ş.3.000.674.477
6255MMK Metalurji San. Tic. ve Liman İşletmeciliği A.Ş.2.953.852.140
6360İçdaş Elektrik Enerjisi Üretim ve Yatırım A.Ş.2.952.193.096
6484Kazan Soda Elektrik Üretim A.Ş.2.923.368.100
6562ASAŞ Alüminyum San. ve Tic. A.Ş.2.908.037.114
6686Şenpiliç Gıda Sanayi A.Ş.2.894.895.278
6771Soda Sanayii A.Ş.2.790.339.777
6877Sasa Polyester Sanayi A.Ş.2.758.588.277
6967Erdemir Çelik Servis Merkezi San. ve Tic. A.Ş.2.707.591.115
70122Trakya Cam Sanayii A.Ş.2.683.580.577
7154Kaptan Demir Çelik Endüstrisi ve Ticaret A.Ş.2.667.090.370
7264Yazıcı Demir Çelik Sanayi ve Turizm Ticaret A.Ş.2.655.120.810
7372Tosyalı Toyo Çelik A.Ş.2.636.427.236
7481Tatmetal Çelik San. ve Tic. A.Ş.2.573.533.611
7582JTI Tütün Ürünleri Sanayi A.Ş.2.539.723.345
7657Modern Karton San. ve Tic. A.Ş.2.534.389.060
7785ROKETSAN Roket San. ve Tic. A.Ş.2.527.326.947
7891Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü2.513.343.408
7973Bosch Termoteknik Isıtma ve Klima San. Tic. A.Ş.2.495.028.779
8052Borusan Mannesmann Boru San. ve Tic. A.Ş.2.488.733.974
8188Atakaş Çelik San. ve Tic. A.Ş.2.483.990.268
8280Gülsan Sentetik Dokuma San. ve Tic. A.Ş.2.454.739.502
8374Posco Assan TST Çelik Sanayi A.Ş.2.424.295.327
84---
85102Anadolu Cam Sanayii A.Ş.2.340.298.608
86100Kipaş Mensucat İşletmeleri A.Ş.2.329.540.170
8792Bunge Gıda San. ve Tic. A.Ş.2.308.164.629
8890Atlas Enerji Üretim A.Ş.2.283.175.406
8976Namet Gıda San. ve Tic. A.Ş.2.258.116.827
90133Makina ve Kimya Endüstrisi Kurumu (M.K.E.K.) Genel Müdürlüğü2.219.654.630
9193Abalıoğlu Yem-Soya ve Tekstil Sanayi A.Ş.2.186.330.736
9249Otokar Otomotiv ve Savunma Sanayi A.Ş.2.182.370.896
93---
94115Tusaş Motor Sanayii A.Ş.2.174.890.126
9598Petlas Lastik San. ve Tic. A.Ş.2.172.402.158
9696Sanko Tekstil İşletmeleri San. ve Tic. A.Ş.2.146.184.392
9797Abdi İbrahim İlaç San. ve Tic. A.Ş.2.141.053.054
9887Goodyear Lastikleri T.A.Ş.2.101.064.225
9999Autoliv Cankor Otomotiv Emniyet Sistemleri San. ve Tic. A.Ş.2.098.945.656
100-BEYPİ Beypazarı Tarımsal Üretim Pazarlama San. ve Tic. A.Ş.2.077.503.219
Etiketler
Tüpraş Toyota
0

  • ALTIN GRAM - TL 2325,08 0,14%
  • ALTIN ONS 2233,04 1,74%
  • BIST 100 9106,93 0,3%
  • DOLAR/JAPON YENI 151,208 -0,112%
  • DOLAR/KANADA DOLARI 1,35385 -0,01366%
  • DOLAR/RUS RUBLESI 92,4075 -0,347%
  • DOLAR/TURK LIRASI 32,3855 0,1512%
  • EURO/DOLAR 1,0799 0,0751%
  • EURO/TURK LIRASI 35,0638 -0,1009%
  • STERLIN/DOLAR 1,2634 0,08357%
Günün En Çok Okunanları
EKONOMİST YENİ SAYI
Ekonomist Dergisini takip etmek için abone olun.
ABONE OL