Anadolu’nun En Büyük 500 Şirketi sıralamasında zirve bu yıl da değişmedi. Önceki üç yılın birincisi Tosçelik, 2019 yılı araştırmasında da yerini korudu. 2013’te de zirvede olan Tosçelik, Anadolu 500’ün 11 yıllık tarihinde beşinci birinciliğini alarak en çok birinci olan şirket olmayı sürdürdü.
Bundan önceki iki yılın ikincisi olan Kardemir de 2019 araştırmasında yerini korumayı başardı. 2017 araştırmamızın üçüncüsü olan Sarkuysan, 2018 yılında üçüncülüğü Erbakır şirketine kaptırmıştı. Sarkuysan, 2019 araştırmamızda ise tekrar üçüncülük koltuğuna oturdu.
2018’in son çeyreğinde resesyona giren ekonomide, 2019 yılında toparlanma eğilimi gözlendi. Bu toparlanmanın Anadolu 500 şirketlerinin cirolarını yukarı taşıdığını gördük. 2018 yılı araştırmasında Anadolu 500’ün toplam cirosu 324,9 milyar TL iken, 2019 araştırmamızın sonuçlarına göre toplam ciro 402,8 milyar TL seviyesine yükseldi.
İhracat tarafında ise düşüş gözlendi. İhracat, 2018’deki 16 milyar dolardan, 2019’da 15,4 milyar dolar seviyesine indi. Ekonomist’in Türk Ekonomi Bankası’nın (TEB) katkılarıyla her yıl gerçekleştirdiği “Anadolu’nun En Büyük 500 Şirketi” araştırmasının bu yılki sonuçları belli oldu.
Merkezleri İstanbul, Ankara ve İzmir dışındaki kentlerde bulunan şirketlerin 2019 yılı verileriyle hazırlanan listede, Hatay’da faaliyet gösteren Tosçelik, zirvedeki yerini yine korudu. İkinci sırayı da yine Karabük’te faaliyet gösteren Kardemir aldı. Bu yıl üçüncü sırada ise Erbakır’dan koltuğu devralan Sarkuysan yer aldı.
Anadolu 500’de ilk kez 2013 yılında birinci sırayı alan Tosçelik, daha sonra 2016 ve 2017 ve 2018’de de zirvede yer almıştı. Şirket, 2019 yılı araştırmamızda da ilk sıradaki yerini korumayı başardı.
Tosçelik böylece hem dört yıl üst üste birinci oldu hem de toplamda beşinci birinciliğine ulaştı. Tosçelik, bu sayede Anadolu 500’ün 11 yıllık tarihinde en çok birincilik elde eden şirket unvanını da devam ettirdi.
Anadolu 500’de, Tosçelik dışında, Kroman’ın üç, Tiryaki Agro’nun iki ve Erbakır’ın da bir birinciliği bulunuyor. Bu yıl ikinci sırada yer alan Kardemir, böylece son üç yılda ikinciliğini korudu. 2018’de dördüncü sırada yer alan Sarkuysan, 2019 araştırmamızda üçüncülüğe yükseldi. 2018’in üçüncüsü Erbakır ile yer değiştirdi.
CİRO ARTTI, İHRACAT DÜŞTÜ
Anadolu 500’deki şirketlerin toplam cirosu 2018 yılında 324,9 milyar TL olmuştu. 2019 yılında ise bu rakam 402,8 milyar TL seviyesinde gerçekleşti. Enflasyondan arındırılmamış cirosal büyüme yüzde 24 seviyesinde gerçekleşti.
2018 son çeyrekte yüzde 2,8, 2019 bir ve ikinci çeyrekte -2,3 ve -1,6 küçülen Türkiye ekonomisi, yılın ikinci yarısından itibaren yaralarını hızla sarmaya başladı. Özellikle 2019 son çeyrekte yüzde 6’lık büyüme yaşandı. Bu büyümenin etkilerini de cirosal anlamda görmeye başladık.
Burada dikkat çekmek gereken bir diğer konu da Anadolu 500’e girme barajının 200 milyon TL sınırına dayanmış olması. 2018’deki çalışmada 500’üncü sıradaki şirketin cirosu 158 milyon TL iken, 2019 araştırmamızda 500’üncü şirketin cirosu 199 milyon TL seviyesinde.
Cirosal taraftaki atağı ihracat tarafında ise göremedik. Anadolu 500’ün 2018 ihracat rakamı 16 milyar dolar seviyesindeyken, 2019 yılında bu rakam 15,4 milyar dolar seviyesine indi. 2014 yılında 18,7 milyar dolarlık ihracat rekoru kırılmıştı.
KÂRDA TOPARLANMA VAR
2018 yılının son çeyreğinde resesyona giren ve üç çeyrek küçüldükten sonra toparlanma eğilimine giren Türkiye ekonomisinin Anadolu 500 üzerindeki cirosal etkisini yukarıda ifade etmiştik. Benzer toparlanma vergi öncesi kâr rakamlarına da yansıdı.
Anadolu 500 şirketlerinin toplam kârlılığı; 2018 yılında 4,1 milyar TL seviyesine kadar inmişken, 2019 yılında 6,7 milyar TL seviyesine çıktı. 2017 yılında bu rakamın 7,5 milyar TL ile rekor seviyesine çıktığını da ifade edelim. Ciro ve kâr rakamlarındaki artışa rağmen, istihdam tarafında toparlanmadan söz etmek ise çok mümkün görünmüyor.
2018’de istihdam rakamları bir önceki yıla göre yüzde 8,5’lik bir küçülme ile 278 bin olmuştu. 2019 yılında ise çalışan sayısı yaklaşık 282 bin seviyesinde gerçekleşti. İstihdam rakamı 2017’de 304 bin ile rekor kırmıştı.
ARAŞTIRMA NASIL YAPILIYOR?
“Anadolu’nun En Büyük 500 Şirketi” araştırması, Ekonomist’e önceki yıla ilişkin verilerini gönderen Anadolu şirketlerinin net satışlarına göre sıralanmasıyla yapılıyor.
Araştırmada, üç büyük ilin (İstanbul, Ankara, İzmir) dışında faaliyet gösteren, büyük holdinglere bağlı olmayan ve yabancı sermaye payı yüzde 50’nin altında olan şirketler, Anadolu şirketi olarak kabul ediliyor.
Araştırma 2004 yılında 250 şirketle başladı. Altı yıl bu şekilde süren araştırmadaki şirket sayısı, Anadolu ekonomisindeki gelişme ve artan katılım nedeniyle 2010 yılında 500’e çıkarıldı. En başından ele alırsak, araştırma 17 yılını doldurmuş bulunuyor.
Araştırma Anadolu 500 formatıyla ise bu yıl 11’inci yılını doldurmuş durumda. Ekonomist, Anadolu’nun en büyük şirketleri araştırmasına 2004 yılında Dışbank’ın katkılarıyla başlamıştı. Daha sonra Fortis Bank ve son olarak da TEB bu araştırmada Ekonomist’in partneri oldu. Hatırlanacağı üzere, Dışbank’ı Fortis, Fortis’i ise TEB satın almıştı.
