Haziran ayında tüketici fiyatları neredeyse yerinde saydı. Bu ayda Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) enflasyonu sadece yüzde 0,03 oldu. Oysa geçen yılın haziran ayında tüketici enflasyonu yüzde 2,61'i bulmuştu.
DR. ORHAN KARACA
[email protected]
Son 12 aylık enflasyon hesabından bu yüzde 2,61'lik oran çıkıp yerine yüzde 0,03'lük oran girince haziran ayında yıllık tüketici enflasyonunda da büyük bir düşüş yaşandı. Mayıs ayında yüzde 18,71 düzeyinde bulunan yıllık tüketici enflasyonu haziran ayında yaklaşık 3 puanlık düşüşle yüzde 15,72'ye indi.
BAZ ETKİSİNİN ROLÜ
Enflasyonda haziran ayında yaşanan düşüşün altında yatan temel faktörü "baz etkisi" oluşturuyor. Geçen yıl haziran ayında enflasyonun yüzde 2,61'i bulması durduk yerde gerçekleşmemiş, döviz kurlarında yaşanan sıçramanın fiyatlara yansımasından kaynaklanmıştı.
Bu yıl benzer bir gelişme olmadığından haziran ayındaki enflasyonun yüzde 0,1 dolayındaki "mevsim normalleri"ne (son 10 yılın ortalaması) yakın çıkabileceği ve bunun da yıllık enflasyonda büyük bir düşüş getirebileceği belliydi.
Nitekim geçen ay bu sayfalarda mayıs ayı enflasyon verilerini değerlendirirken bu olasılığa dikkat çekmiş ve haziran ayında yıllık tüketici enflasyonunun yüzde 16'nın altına inebileceğini ifade etmiştik.
Bu sadece bizim değil pek çok uzmanın da beklenti-siydi. Nitekim gerçekleşme de aynen böyle oldu. Biz her yılın başında mevsim normallerine dayanarak yıllık tüketici enflasyonunun o yıl içinde nasıl bir seyir izleyebileceğine ilişkin hesaplar yapıyoruz. 2019 yılına başlarken de bunu yapmıştık.
Haziran ayı da geride kalınca 2019'un ilk yarısı tamamlanmış oldu. Yandaki grafikte de görebileceğiniz gibi, yıllık tüketici enflasyonu bu dönemi büyük ölçüde yılbaşında çizdiğimiz rotaya uygun geçirdi. Yani bu dönemde aylık enflasyon oranları mevsim normallerine yakın çıktı.
Eğer işler böyle devam ederse yıllık tüketici enflasyonunda bir büyük düşüş de eylül ayında göreceğiz. Hatta eylül ayındaki düşüş haziran ayındakinden de yüksek olacak. Çünkü geçen yıl eylül ayında yine bir kur sıçraması nedeniyle aylık tüketici enflasyonu yüzde 6,3'ü bulmuştu.
Bu yıl bunun yerine eylül ayının yüzde 1,2'lik mevsim normallerine yakın bir enflasyon oranı gelirse yıllık tüketici enflasyonu yüzde 8'in altına yani tek haneye düşebilecek. Fakat yılın son iki ayında baz etkisi olumsuza döneceği için 2019 yılı yüzde 10 dolayında enflasyonla kapanabilecek.
DÜŞÜŞ SÜRER Mİ?
Ancak maalesef enflasyonda işler yılın ikinci yarısında ilk yarıyıldaki gibi gitmeyecek gibi görünüyor. 23 Haziran'daki İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin ardından gelmeye başlayan zamlar enlasyondaki düşüşe temmuz ayında mola verdireceğe benziyor.
Bu zamlar temmuz ayında yıllık enflasyonun tekrar yükselmesine yol açabilir. Sonraki aylarda neler olacağı da bu zamların diğer ürünlerin fiyatlarına nasıl yansıyacağına bağlı. Eğer kurlarda yeni bir sıçrama olmazsa eylül ayında enflasyonda yine düşüş olabilir ama artık yıllık tüketici enflasyonu grafikteki rotayı izlemeyecek gibi görünüyor.
Esasında yılbaşında bu hesapları yaparken bu rotadan sapmanın, 31 Mart'taki yerel seçimler sonrasında gelecek zamlarla, nisan ayında gerçekleşmesini bekliyorduk. Ancak İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı seçiminin iptal edilip 23 Haziran'da tekrarlanması nedeniyle yerel seçim süreci yaklaşık üç ay uzayınca bu rotadan sapma olasılığı da üç ay sarkmış oldu.
