Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), 2019 yılının son toplantısını geçen hafta yaptı. Önceki üç toplantıdan olduğu gibi bu toplantıdan da para politikası faizinde büyük bir indirim kararı çıktı.
DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com.tr
PPK, uzun süredir yüzde 24 düzeyinde sabit tuttuğu para politikası faizini 25 Temmuz'da 425, 12 Eylül'de 325 ve 24 Ekim'de 250 baz puan indirerek yüzde 14'e çekmişti. 12 Aralık'taki toplantısında ise 200 baz puanlık daha indirim yaparak para politikası faizini yüzde 12'ye düşürdü. Böylece para politikası faizi altı ayda yarıya indirilmiş de oldu.
ENFLASYONA ÇOK YAKLAŞTI
Para politikası faizinde son altı ayda yaşanan bu büyük indirim aynı dönemde enflasyonda da büyük bir düşüş yaşanması sayesinde mümkün oldu. Daha bahar aylarında yüzde 20'ye yakın olan yıllık tüketici enflasyonu ekim ayında yüzde 8,6'ya kadar inmişti.
Ancak bu düşüş olumlu "baz etkisi"nin ürünüydü ve artık sona erdi. Hatta baz etkisinin tersine dönmesiyle kasım ayında 2 puanlık sıçrama yaşandı ve yıllık tüketici enflasyonu yüzde 10,6'ya çıktı.
Bunun böyle olacağını bildiğimiz için 24 Ekim'deki PPK toplantısı sonrasında bu sayfalarda yer alan değerlendirme yazımıza "Faizde tehlikeli sulara yaklaştık" başlığını atmıştık (bkz. Ekonomist, Sayı 2019/43, 27 Ekim 2019).
Bu yazımızın başlığı ise tehlikeli suların dibine kadar geldiğimizi ifade ediyor. Çünkü 25 Ekim'deki indirimle o sırada mevcut enflasyona 4,7 puan yaklaşan para politikası faizi son indirimle ise mevcut enflasyonun 1,4 puan yakınına kadar gelmiş bulunuyor.
Yıllık tüketici enflasyonu 2019 yılını beklediğimiz gibi yüzde 11,5 dolayında kapatırsa aradaki fark 0,5 puana kadar inecek. Bu da finansal piyasaları huzursuz etmeden para politikası faizini daha fazla indirecek yer kalmadığı anlamına geliyor.
Tabii bu söylediklerimiz TCMB'nin finansal piyasaları huzursuz etmek istemeyeceği varsayımına dayanıyor.
Eğer "bankaların bankası"nın böyle bir endişesi yoksa para politikası faizini mevcut enflasyonun da altına çekebilir. Ancak böyle bir adım tehlikeli suların iyice içine dalmak olur ve vahim sonuçlara yol açabilir.
Son 10 yılda sık sık karşılaştığımız gibi, böyle bir durumda ortaya çıkabilecek bir dış şok döviz kurlarında sıçrama getirerek bu kez faizlerde yüksek bir artış yapmayı gerektirebilir. Bu da ekonomiye yeni bir resesyon ve işsizlikte daha fazla yükseliş şeklinde ağır bir fatura çıkarabilir.
2020'DE NE OLUR?
Merkez Bankası, kendi başına kalsa muhtemelen böyle bir riski göze almak istemez. Ancak geçen hafta bir kez daha açıkladığı gibi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, faizlerin tek haneye inmesini istiyor.
Bu nedenle Merkez Bankası 2020 yılında da mümkün olduğunca faiz indirimlerine devam edeceğe benziyor. Ancak artık mevcut enflasyon ile para politikası faizi arasında fazla marj kalmadığı için muhtemelen bu indirimler daha düşük boyutlu olacak.
2020'de PPK toplantı sayısının sekizden 12'ye çıkarılması ve her aya bir toplantı konulması da bu amaca yönelik gibi görünüyor. Fakat bu halde bile TCMB'nin indirimlere devam edebilmesi piyasaları enflasyonun 2020 sonunda tek haneye düşeceğine inandırabilmesine bağlı gibi görünüyor.
Çünkü mevcut gidişat 2020'nin ilk yarısında yıllık tüketici enflasyonunun yüzde 11-12 arasında seyredeceğine işaret ediyor. Eğer TCMB yılın ikinci yarısında enflasyonun yönünü
yeniden aşağıya döneceğine ekonomik kamuoyunu ikna edemezse, bu dönemde faiz indirimlerini sürdürmesi piyasaları iyice gerginleştirebilir. Bu da ekonomideki riskleri daha da büyütebilir.
Elbette bu konuda bu şekilde düşünen tek kişi biz değiliz. Dergimizin "Haber-Söyleşi" sayfalarındaki "2020'de faizin seyrini enflasyon belirleyecek" başlıklı haberimizde okuyabileceğiniz gibi, piyasalardaki uzmanlar da aşağı yukarı böyle düşünüyor.
