DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com.tr
Geçen hafta da sanayi üretimi ve reel perakende satışlarda mart ayı verileri açıklandı ve dolayısıyla 2018'in ilk çeyreğine ilişkin veriler de belli oldu. Bunun üzerine bu hafta da bu verilerin ilk çeyrekteki büyüme için ne dediğini analiz ettik.
Tek cümleyle özetlersek, bu analizin sonuçları da ilk çeyrekte ekonomide hızlı büyüme yaşandığını ortaya koyuyor. Bu analizin ayrıntılarını ise şöyle sıralayabiliriz:
SANAYİ ÜRETİMİ
• Sanayi üretimi mart ayında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 6,8 artış gösterdi. Bu oran ocak ayında yüzde 12,9, şubat ayında yüzde 10,1 olmuştu. Dolayısıyla sanayi mart ayında vitesi biraz küçültmüş gibi görünüyor. Ancak mart ayındaki bu vites küçültmeye rağmen ilk iki aydaki çift haneli üretim artışı sayesinde ilk çeyrekteki artış da çok yüksek gerçekleşti. İlk çeyrekte sanayi üretimi geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 9,8 artmış bulunuyor.
• Yandaki grafikte gördüğünüz gibi, sanayi üretimindeki yıllık değişim ile reel gayri safi yurtiçi hasıladaki (GSYH) yıllık değişim yani ekonomik büyüme arasında önemli bir paralellik var. Sanayi üretimindeki artış hızlandığında ekonomik büyüme de hızlanıyor, sanayi üretimindeki artış yavaşladığında ekonomik büyüme de yavaşlıyor. 2011'in ilk çeyreğinden 2017'nin son çeyreğine kadar olan döneme baktığımızda, sanayi üretimindeki yıllık değişim ile ekonomik büyüme arasındaki korelasyon katsayısının 0,87'yi bulduğu görülüyor. Burada korelasyon katsayısının -1 ile +1 arasında değerler alan, -1'e yaklaştıkça kuvvetli negatif yönlü ilişkiye, +1'e yaklaştıkça kuvvetli pozitif yönlü ilişkiye ve sıfıra yaklaştıkça zayıf bir ilişkiye işaret eden istatistiksel bir ölçü olduğunu belirtelim. Dolayısıyla sanayi üretimindeki yıllık değişim ile ekonomik büyüme arasında kuvvetli pozitif yönlü ilişki bulunduğu anlaşılıyor. Bu da sanayi üretimindeki yıllık artışın oldukça yüksek olduğu ilk çeyrek dönemde ekonomik büyümenin de yüksek çıkacağını düşündürüyor.
PERAKENDE SATIŞLAR
• Mart ayında reel perakende satışlar ise geçen yılın aynı ayına göre yüzde 7 yükseldi. Perakende satışlarda da önceki iki aya göre biraz vites küçültme var. Reel perakende satışlar ocak ayında yüzde 11,6, şubat ayında yüzde 8,3 artmıştı. Ancak mart ayındaki hız kesmeye rağmen reel perakende satışlarda da ilk çeyrekteki yıllık artış epey yüksek ve yüzde 8,9 oldu.
• Yine aşağıdaki grafikte görebileceğiniz gibi, ekonomik büyüme ile reel perakende satışlardaki yıllık değişim arasında da önemli bir paralellik mevcut. 2011'in ilk çeyreğinden 2017'nin son çeyreğine kadar olan dönemde bu iki değişken arasındaki korelasyon katsayısı 0,85 olarak hesaplanıyor. Bu da reel perakende satışlardaki yıllık değişim ile ekonomik büyüme arasındaki kuvvetli bir pozitif yönlü ilişki bulunduğunu ifade ediyor. Bu ilişkiye dayanarak da reel perakende satışlardaki artışın epey yüksek olduğu ilk çeyrekte ekonomik büyümenin de yüksek çıkacağı sonucuna varabiliyoruz.
• 2017 nin son çeyrek döneminde sanayi üretimindeki yıllık artış yüzde 10,5 ve reel perakende satışlardaki yıllık artış yüzde 5,5 olurken ekonomik büyüme ise yüzde 7,3 olarak gerçekleşmişti. 2018'in ilk çeyreğinde sanayi üretimi geçen yılın son çeyreğindeki düzeyine yakın bir artış gösterirken reel perakende satışlardaki artışın ise hızlandığı dikkati çekiyor. Bu durum ilk çeyrekteki ekonomik büyümeye yurtiçi tüketimin biraz daha fazla katkı vermiş olabileceğini düşündürüyor. Sanayi üretimi ve reel perakende satışlara ilişkin verilere göre, ilk çeyrekte büyümenin yine yüzde 7-8 arasında çıkacakmış gibi göründüğünü de söyleyelim.
