DR. ORHAN KARACA
okaraca@ekonomist.com.tr
Şubat ayında enflasyon beklenenin altında kaldı. Piyasaların şubat ayı enflasyon beklentisi yüzde 0,7 dolayındaydı. "Mevsim normalleri" de buna yakın ve yüzde 0,6 dolayında enflasyona işaret ediyordu.
Beklentiler gerçekleşseydi, şubat ayında yıllık enflasyon biraz daha fazla yükselecek ve yüzde 12,8'e yakın olacaktı.
ULAŞTIRMA VE GIDA ETKİSİ
Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerinin ayrıntılarına bakıldığında, şubat ayında enflasyonun beklenenden düşük çıkmasında en önemli rolü ulaştırma grubunda fiyatların düşmesinin oynadığı görülüyor. Ulaştırma grubu yüzde 15,62 ile TÜFE'de en büyük ikinci paya sahip grubu oluşturuyor. Dolayısıyla bu gruptaki fiyat değişimlerinin enflasyon üzerinde önemli bir etkisi oluyor.
Şubat ayında ulaştırma grubundaki fiyatlar yüzde 0,38 düştü. Oysa geçen yılın aynı ayında bu grupta fiyatlar yüzde 0,71 artmıştı. Ulaştırma grubunda mevsim normalleri daha da yüksek ve yüzde 1,3 dolayında enflasyona işaret ediyor.
Şubat ayında ulaştırma grubunda fiyatların düşmesine en büyük katkı ise dünya petrol fiyatlarındaki gerilemeyle birlikte akaryakıt fiyatlarının aşağı çekilmesinden gelmişe benziyor.
Şubat ayında ulaştırma grubundaki fiyatlar düşerken, yüzde 22,77 ile TÜFE'de en büyük paya sahip olan gıda ve içecek grubundaki fiyatlar ise mevsim normallerinin de üzerinde artış gösterdi. Bu grupta mevsim normalleri yüzde 1,7 dolayında fiyat artışına işaret ederken gerçekleşme yüzde 2,33'ü buldu.
Geçen yılın aynı ayında gıda ve içecek grubundaki fiyat artışları mevsim normallerinin de altında ve yüzde 0,9 olmuştu. Bu nedenle gıda ve içecek grubundaki fiyat artışları şubat ayında enflasyonun daha düşük çıkmasını engellemiş oldu.
İşin kötü tarafı şu ki, ulaştırma grubundaki fiyat gelişmeleri daha çok zenginleri etkilerken gıda ve içecek fiyatlarındaki gelişmeler ise daha çok yoksulları
etkiliyor. Çünkü zenginlerin tüketim sepetinde ulaştırmanın payı daha fazla iken yoksulların tüketim sepetinde ise gıdanın payı daha fazla yer kaplıyor. Bu nedenle şubat ayında enflasyonda yaşanan gelişmeler yoksullara daha fazla zarar vermiş bulunuyor.
Nitekim bizim yaptığımız hesaplar şubat ayında zenginlerin enflasyonunun yüzde 0,23'de kaldığını, yoksulların enflasyonunun ise yüzde 0,61'i bulduğunu gösteriyor. Yani yoksulların enflasyonu zenginlerin enflasyonunu neredeyse üçe katlamış durumda.
Üstelik enflasyondaki gelişmeler bir süredir benzer şekilde geliştiğinden yoksulların yıllık enflasyonu da zenginlerin yıllık enflasyonundan yüksek. Şubat ayında zenginlerin yıllık enflasyonu yüzde 12,82 olurken yoksulların yıllık enflasyonu ise yüzde 13,48 olarak gerçekleşti.
Yıllık tüketici enflasyonunun ilk iki aydaki seyri 2020 yılına girerken mevsim normallerine dayalı olarak çizdiğimiz rotadan fazla bir sapma göstermedi. Bu rota yıl sonu için hala yüzde 10 dolayında enflasyona işaret ediyor.
Ancak temel harcama gruplarındaki fiyat hareketleri böyle gerçekleşmeye devam ederse, yoksul kesimler son iki yılda olduğu gibi bu yıl da genel enflasyonun gösterdiğinden daha fazla satın alma gücü kaybına uğrayabilir.
