Havacılık sektörü açısından Covid-19 salgınının küresel bazdaki en büyük kriz olduğu görüşü ağırlık kazanıyor. Ocak ve şubat aylarında 185.000 ile 2018’den bu yana en yüksek seviyelerini gören BIST Ulaştırma Endeksi, 23 Mart’ta yüzde 54 kayıpla 86.000’lere kadar geri çekildi.
CEREN ORAL BALABAN
coral@ekonomist.com.tr
Aynı dönemde BİST-100’deki değer kaybı yüzde 32 oldu. Mayıs ayı itibarıyla ise ulaştırma endeksi 125.000-130.000’lerde seyrediyor ve zirvesinden hala çok uzakta bulunuyor.
DİBİ 23 MART’TA GÖRDÜ
Biz de havacılıktaki son verileri, hisseleri ve beklentileri analiz ettik. Türkiye’de uçuş kısıtlamaları ocak ayı sonunda başlamış, 23 Mart’ta alınan kararla 27 Mart itibarıyla tüm uçuşlar durdurulmuştu. Bu nedenle tablomuzda Türk Hava Yolları (THY), Pegasus, TAV, Çelebi ve DO&CO’nun performanslarını 2020 yılbaşından bu yana inceledik.
Bu hisselerin 2020 yılı içinde gördüğü zirve ve dip seviyeler arasındaki kayıpları da tablomuza ekledik. Yıla iyi başlayan ve zirvelerini ocak ayının ilk günlerinde test eden havacılık hisseleri, ocak ayı ortasında hissedilmeye başlayan Covid-19 riski ve askıya alınmaya başlanan uçuşlarla beraber hızla geriledi.
Beş hisse, dip seviyelerini ise tüm uçuşların durdurulacağının duyurulduğu 23 Mart’ta gördü. Bu dönemde hisseler BİST-100’den daha çok kaybettirdi.
BÜYÜK KAYIP!
Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin (DHMİ) verilerine göre, mart ayında Türkiye’deki hava-limanlarını kullanan yolcu sayısı yıllık yüzde 49 azalarak 7,35 milyon oldu. Yatırım Finansman Araştırma Müdür Yardımcısı Evren Gezer, ilk çeyrekte yolcu trafiğinin yıllık yüzde 19 gerilediğini söylüyor. Gezer, ilk iki aydaki düşüşün sadece yüzde 2,2 olduğu bilgisini paylaşıyor.
DHMİ’nin verileri, nisan ayında yolcu sayısının yıllık yüzde 100’e yakın düşüşle 83 bin 500’e gerilediğini, ilk dört aydaki yolcu düşüşünün ise yüzde 41 olduğunu gösteriyor. Evren Gezer, ticari havayolu işletmeciliğinin nisan ayının neredeyse tamamında yasak olduğunu, sadece sınırlı sayıda kurtarma uçuşu yapılabildiğini kaydediyor.
TAV’ın yurtiçi ve yurtdışı havalimanlarını kullanan yolcu sayısının nisan ayında 33 bin 900’de kaldığını söyleyen Gezer, Nisan 2019’da bu sayının 6,3 milyon olduğunu aktarıyor.
BULANIK GÖRÜNÜM
Ak Yatırım Analisti Selim Kunter, yasaklar nedeniyle mayıs ayında da nisan ayına benzer yolcu trafiği verisi görüleceğini tahmin ediyor. Kunter, mayıs ve haziran aylarında toparlanmanın Covid-19 için alınan önlemlerin etkisine ve önlemlerin gevşeme hızına bağlı olacağı görüşünde.
Tera Yatırım Ekonomisti Enver Erkan, havacılıkta bu yıl bilançoların olumsuz geleceğini ve kısıtlı uçuş ve az yolcu etkisinin birim gelirlerin sınırlı kalmasına neden olacağını kaydediyor.
Erkan, “İptal edilen uçuşlar nedeniyle operasyonel gelirlerdeki olumsuzluk, şirketlerin likit durumları ve borç profilleri de hesaba katıldığında, olumsuz kaldıraç etkisine neden oluyor” diyor.
Enver Erkan, petrol fiyatlarındaki düşüş maliyet etkisi açısından iyi olsa da havacılıkta görünüşün bulanık olduğunu, toparlanmanın zaman alacağını sözlerine ekliyor.
İKİ SENARYO
Ahlatcı Yatırım Araştırma Uzmanı Hüseyin Emre Tavacı, salgının etkisini kaybettiği iyi senaryoda havacılık faaliyetlerinin de normalleşmeye başlamasıyla havacılık hisselerinde baz etkisiyle hızlı toparlanma bekliyor. Tavacı, ikinci bir salgın dal-
gasıyla normalleşme sürecinin yeniden askıya alınabileceği kötü senaryoda ise reel ekonomilerin ve havacılığın çok olumsuz bir sürece girebileceğini söylüyor.
Hüseyin Emre Tavacı, virüs riskinin azalması ve aşı çalışmalarıyla ilgili olumlu haberlere bağlı olarak havacılık hisselerindeki olası geri çekilmelerin orta ve uzun vadede alım fırsatı oluşturabileceğini belirtiyor. Tavacı, “Yatırımcılar, alımlarda olası geri çekilmeleri de düşünerek hareket etmeli, ‘zarar durdur’ seviyeleri belirlemeli ya da olası çekilmelerde kademeli alım yaparak maliyetlerini düşürmeli” diyor.
Tera Yatırım’dan Enver Erkan ise en kötüsünü fiyatlamış havacılık hisselerinin toparlanmaya ve denge bulmaya çalıştığını söylüyor. Erkan, uluslararası uçuşların açılmasıyla hisselerde olumlu tepkiler gelebileceğini kaydediyor.
TALEP ARTAR MI?
Haziran ayı itibarıyla uçuşların kademeli de olsa başlayabileceği ifade ediliyor. Gedik Yatırım Araştırma Direktörü Ali Kerim Akkoyunlu, mevsimsel olarak en fazla yolcu trafiğinin ikinci ve üçüncü çeyreklerde oluştuğunu, bu dönemlerin havayolu şirketlerinin en fazla gelir yarattığı çeyrekler olduğunu aktarıyor.
Akkoyunlu, “Sektör verimlilik üzerine kurulu şekilde, yüksek olmayan marjlarla faaliyet gösteriyor” diyor. Ali Kerim Akkoyunlu, sosyal mesafe kurallarına uyulmasının gerektiği bir ortamda, havayolu trafiği haziranda kademeli olarak başlasa da yaz döneminde bile yolcu talebinin, verimliliğin ve kâr marjlarının çok düşük gerçekleşeceğini tahmin ediyor. Akkoyunlu’ya göre, havayolu şirketlerini zor bir üçüncü çeyrek bekliyor.
Hüseyin Emre Tavacı, uçaklarda eskisine göre, en azından virüs etkisinden kurtulana kadar, daha az sayıda kişinin seyahat etmesi olasılığının yüksek olduğuna işaret ediyor. Tavacı, bu durumun bilet fiyatlarının yükselmesine yol açabileceğine, buna bağlı olarak düşen talebin de gelir ve kârlarda azalışa neden olabileceğine değiniyor.
5 HAVACILIK HİSSESİNİN ÖZEL ANALİZİ
ÇELEBİ HAVA SERVİSİ
2019’da 1,9 milyar TL ciro, 295 milyon TL esas faaliyet kârı elde etti, Türkiye’de hizmet sunduğu uçuş sayısı 113 bin 653 oldu. Ancak uçuş yasaklarıyla 2020’de ciroda ciddi azalış beklentisi ağırlık kazanıyor.
DO&CO
Uçuş sayılarındaki ciddi azalma, yolcu trafiğindeki sert düşüş, organizasyon ve restoran işletmelerine getirilen kısıtlamalar, satış gelirlerini ve kârlılığı baskılayacak. Sabit giderlerin toplam giderler içindeki payının düşük olmasının cirodaki sert düşüşlere karşı koruma sağladığı kaydediliyor.
PEGASUS
2020’ye olumlu başlasa da salgının olumsuz etkisiyle finansal performansının gölgeleneceği öngörülüyor. Trafikteki zayıflama nedeniyle gelirlerde ve kârlılıkta azalma olasılığı yüksek.
TAV HAVALİMANLARI
Yolcu trafiğindeki keskin daralmanın faaliyet kâr marjını aşağıya çekmesi, uçuş kısıtlamalarının operasyonel sonuçları ve nakit akımını olumsuz etkilemesi bekleniyor. Pay geri alımları ve havalimanları portföyünü genişletmek üzere atılan adımlar ise hisseyi destekleyebilir.
THY
Kapasite kesintileri nedeniyle katlanmak zorunda olduğu sabit giderler sonucunda, özellikle ikinci çeyrekte ciddi zarar kaydedebileceği öngörülüyor. Salgının yıllık FVAÖK’te yüzde 45-50 paya sahip üçüncü çeyrekte de kontrol altına alınamaması olasılığı, yakın zamandaki en büyük risk unsuru olarak görülüyor.
