Geçtiğimiz hafta açıklanan 2022 son çeyrek büyüme verisi, Türkiye'de enflasyon altında ezilen ücretli çalışanların büyümeden aldığı payın da her yıl daha da azaldığını ortaya koyuyor.
Önce TÜİK tarafından açıklanan büyüme verilerine bakalım: Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış GSYH bir önceki çeyrekte yüzde 0,1 daralırken, 2022 son çeyrekte yüzde 0,9 büyüme gerçekleşti.
Üretim yöntemine göre dört dönem toplamıyla elde edilen yıllık GSYH, zincirlenmiş hacim endeksi olarak 2022 yılında bir önceki yıla göre yüzde 5,6, bir önceki yılın son çeyreğine göre de yüzde 3,5 artmış oldu.
Büyümeye katkı veren alanlara baktığımızda, ilk sırayı yüzde 12,1 ile özel tüketimin aldığını görüyoruz. Onu sırasıyla kamu harcamaları, yatırımlar ve ihracat takip etti.
Geçtiğimiz yılın ilk çeyreğinde 2,9 puan, ikinci çeyreğinde 2,7 puan ve üçüncü çeyrekte 0,6 puan ile büyümeye pozitif katkı veren net ihracat ise son çeyrekte 0,8 puan ile yedi çeyrek sonra büyümeyi aşağıya çekti.
Bu dönemde stok değişimi ise 5,6 puanlık düşüşle büyümeyi aşağıya çeken bir diğer faktör oldu.
BÜYÜME REFAH GETİRMİYOR
Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2022'de bir önceki yıla göre yüzde 107 artarak 15 trilyon 6 milyar 574 milyon TL olarak gerçekleşti.
GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde, 2022 yılında bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma değeri yüzde 21,8, hizmet faaliyetleri yüzde 11,7, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 9,9, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 8,7, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 5,8, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 4,8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 4,3, sanayi yüzde 3,3 ve tarım sektörü yüzde 0,6 arttı. Söz konusu dönemde inşaat sektörü ise yüzde 8,4 azaldı.
Bu dönemde kişi başına GSYH değeri, 2022'de cari fiyatlarla 176 bin 589 TL (10 bin 655 dolar) olarak hesaplandı. İş gücü ödemeleri ise yüksek enflasyonun etkisiyle 2022'de bir önceki yıla göre yüzde 82,7, net işletme artığı/karma gelir yüzde 115,2 yükseldi.
İş gücü ödemeleri geçen yılın dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 103,3, net işletme artığı/karma gelir yüzde 104,9 artış kaydetti.
Ancak bu ücret artışları çalışanların refahında anlamlı bir iyileşme sağlamazken, büyümeden iş gücüne düşen pay ise azalmaya devam etti.
İş gücü ödemelerinin cari fiyatlarla gayrisafi katma değer içindeki payı 2021'in aynı çeyreğinde yüzde 25,7 iken bu oran geçen yılın dördüncü çeyreğinde yüzde 25,2 oldu. Net işletme artığı/ karma gelirin payı ise yüzde 57,5'ten yüzde 56,7'ye geriledi.
