Bulgaristan ve Hırvatistan'ın Euro'ya geçmesi için geri sayım başladı. Bu iki ülkenin Euro'ya geçmesinin Türkiye'yi olumlu etkilemesi bekleniyor. Özellikle Bulgaristan'da yatırımı olan Türk şirketlerinin AB pazarına erişimi ve vergi avantajları artacak.
ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Avrupa Birliği'nin (AB) ekonomik ve parasal birlik politikası çerçevesinde hayata geçirilen 'Euro' para birimi 20 yılını geride bırakırken, yakın dönemde iki ülke daha 'Eurozone' adı verilen sisteme dahil olmaya hazırlanıyor.
AB üyesi 19 ülkeden oluşan Euro Bölgesi, Bulgaristan ve Hırvatistan'ın başvurularının ardından gelecek dönemde biraz daha genişleyecek. Bu durumun, özellikle bölgede giderek büyüyen bir ekonomi olan Bulgaristan'da yatırım ve ticaret yapan Türk şirketlerine avantaj yaratması bekleniyor.
Gelir ve Kurumlar Vergisi'nin yüzde 10 olduğu bu ülkede yatırım yapan şirketler, düşük üretim maliyetleri ile AB pazarlarına gümrüksüz ihracat yapabilecek.
2,5 MİLYAR EURO YATIRIM
Türkiye ile yılda yaklaşık 3 milyar dolarlık dış ticareti bulunan Bulgaristan, Türk yatırımcılar için son yıllarda giderek cazip hale geliyor. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Türkiye-Bulgaristan İş Konseyi Başkanı Osman Ak, Türkiye ile Bulgaristan arasındaki ticaret hacminin dengeli bir seyir izlediğini ve neredeyse ihracat ve ithalatta yarı yarıya bir tablo olduğunu dile getiriyor.
Ak, "Bulgaristan'da yapılan doğrudan yatırımlarda da Türk şirketleri ilk üç içerisinde" diye konuşuyor. Türkiye'nin Sofya Büyükelçiliğinin verilerine göre, halihazırda Bulgaristan'da 65 büyük Türk yatırımı bulunuyor.
Türk şirketleri tarafından bu ülkede yapılan doğrudan yatırım tutarı 2,5 milyar Euro'ya, sağlanan toplam istihdam ise doğrudanve dolaylı olmak üzere 50 bine ulaşmış durumda.
Bulgaristan'da en büyük Türk sermayeli yatırım Şişecam olurken, alüminyum ve profil levha üreticisi Alkomed ise Bulgaristan borsasına kote olan ilk Türk firması konumunda. Ayrıca Akgün Seramik, Aktaş Holding, Şahinler Holding, Teklas Kauçuk, Sarten Ambalaj ve Sarkuysan'ın da Bulgaristan'da önemli yatırımları mevcut.
YATIRIMLAR SÜRÜYOR
Bulgaristan'daki önemli Türk yatırımcılarından biri olan Aktaş Holding'in Filibe (Plovdiv) şehrinde yatırımı bulunuyor. Şirketin patronu Şahap Aktaş, bulunduğu bölgede sekiz firmanın daha yatırım yapmasına ön ayak olmuş bir iş insanı. Aktaş, bugün gelinen noktada üretimlerinin yüzde 70'ini Euro Bölgesi'ne yaptıklarını söylüyor.
Şahap Aktaş, "Leva/Euro paritesi 1,97'ye sabitlenmiş durumda. Euro'ya geçiş yaptığımız işi daha da sadeleştirecek. Buradaki fabrikalarımız zaten ağırlıklı olarak Euro Bölgesi'ne satış yapıyor" diyor.
Yeni dönemde de Bulgaristan'a yatırımlar süreceğe benziyor. Örneğin Bayraktarlar Gru-bu'na ait Odelo Farba, merkezi Filibe kentinde bulunan Trakya Ekonomik Bölgesi'nde 40 milyon Euro yatırımla Mercedes marka araçlar için far üretimi yapmak üzere kolları sıvadı.
Toplam cirosu 120 milyon Euro'ya ulaşan Türk ıslak mendil üreticisi Sapro da bu yıl yaklaşık 3 milyon Euro yatırımla Bulgaristan'da fabrika kuracak.
CAZİBESİ ARTABİLİR
DEİK Türkiye-Bulgaristan İş Konseyi Başkanı Osman Ak, Bulgaristan'ın son yıllarda kendi parası Leva'nın değerini Euro'ya yaklaştırmak için bir dizi adım attığını ifade ediyor. Ak, "1 Euro şu anda 1,97 Leva değerinde. Yani yaklaşık olarak 2'ye 1 gibi bir oran oluştu. Bu durum yatırımcıların önlerini daha rahat görmelerini sağladı" diye konuşuyor.
Osman Ak, Bulgaristan'ın Euro Bölgesi'ne girmesiyle beraber Türk yatırımcılar için daha da cazip bir pazar haline geleceğini vurguluyor. Bulgaristan'da üretim yapan şirketlerin AB pazarlarına herhangi bir gümrük işlemi uygulamadan satış yapabildiğini de belirtiyor.
Ak, "Ayrıca Türkiye'den AB pazarına yapılan ihracatta Bulgaristan kapısı zaman zaman sorunlu olabiliyor. Bu nedenle Bulgaristan'da kurulan lojistik depolar büyük önem taşıyor. Türkiye'nin de bu alanda çıkardığı yeni teşviklerden şirketler faydalanmalı" diye konuşuyor.
HIRVATİSTAN DA CAZİP Mİ?
Hırvatistan'da Türk yatırımları ve Türkiye'nin bu ülkeye ihracatı Bulgaristan'da olduğu kadar yüksek değil. Fakat yine de Euro süreciyle birlikte bu pazarda da yeni fırsatların yakalanabileceği tahmin ediliyor.
Türk-Hırvatistan İş Konseyi'nden aldığımız bilgilere göre, geçen yıl 600 milyon dolar olan karşılıklı ticaret hacminin iki yıl içinde 1 milyar dolara çıkarılması hedefleniyor.
Hırvatistan Merkez Bankası'nın verilerine göre, bu ülkedeki Türk yatırımları ise 217,9 milyon Euro'ya ulaşmış bulunuyor. Bunların yanı sıra Türk müteahhitlerince Hırvatistan'da üstlenilen projelerin değerinin de 610 milyon dolara ulaştığı ifade ediliyor.
Hırvatistan'da turizm ve otelcilik alanında Doğuş Grubu, Saran Holding, Rixos ve Merit International'ın yatırımları bulunuyor. Bankacılık alanında, Süzer Holding bünyesindeki Kentbank'ın 15 şubesi var. Enerji alanında MB Holding ve Unit Invest'in, sağlık alanında ise Alvimedica ile Alarko Holding'in yatırımı mevcut.
NASIL BİR ETKİSİ OLUR?
DEİK Türkiye-Hırvatistan İş Konseyi Başkanı Saadettin Saran, Hırvatistan'ın Euro'ya geçişten nasıl etkileneceğinin ülkede atılacak adımlara bağlı olduğunu söylüyor. Saran, Euro'ya geçişle işgücü maliyetlerinin artabileceğini ve bunun da Türk yatırımcılarını olumsuz etkileyebileceğini ifade ediyor.
Saran, "Ancak Hırvatistan yapısal reformlara devam edip rekabet gücünü artırırsa işgücü maliyetlerinin artmasından kaynaklanacak dezavantajları bertaraf edebilir.
Bu durumda ülke Euro'ya geçişten önemli derece fayda sağlayabilir" diye konuşuyor. Sadettin Saran, ayrıca Türk şirketlerinin kazançlarının Euro üzerinden olmasının da önemli bir avantaj yaratacağını dile getiriyor.
EURO SİSTEMİ NASILİŞLİYOR?
- Üye ülke para birimleri arasındaki döviz kurlarının istikrarını sağlamak için gerekli yasal çerçeve oluşturuluyor.
- Eu ro kullanmayan AB üyesi ülkelerin para birimleri Euro karşısında sabitlenirken, sadece belirlenmiş limitler dahilinde dalgalanmasına izin veriliyor.
- Söz konusu döviz kurunun belirlenen dalgalanma oranı yüzde 15 olarak uygulanırken, sistemin içerisinde iki yılın tamamlanmasının ardından Euro Bölgesi üyeleri ülkenin katılıp katılmamasına karar veriyor.
- Eu ro Bölgesi'ne dahil olan ülkelerin para politikası, Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve üye ülkelerin merkez bankalarından oluşan Euro Sistemi tarafından yürütülüyor.
- Frankfurt merkezli ECB'nin görevi, para birimi olarak Euro kullanan AB üyesi ülkelerden oluşan Euro Bölgesi'nde fiyat istikrarını sağlamak olarak tanımlanıyor. ECB, Euro Bölgesi'nde kağıt para basımına izin verme konusunda tek yetkili merci konumunda bulunuyor.
