Fikri olan girişimcilerin ilk fonlama ihtiyaçlarım karşılayabilecekleri alternatif platformlar içinde kitlesel fonlama denilen 'crowdfunding' yönteminin payı artıyor. Sistemin dünyadaki hacmi 35 milyar dolara ulaştı. Türkiye’deki rakam ise şu anda küçük meblağlarda.
GÖZDE YENİOVA
[email protected]
Hazine Müsteşarlığı’nın bu alanda mevzuat oluşturması ve vergi avantajı getirecek olmasının sistemi büyütmesi bekleniyor. Fikri olup şirket kurmak isteyen ya da yeni bir ürün geliştiren girişimciler için sermaye ihtiyacı en önemli adım.
Bunun için çeşitli sermaye olanakları olsa da yeni açılımlarla fon süreci genişlemeye başlıyor. ‘Kitlesel fonlama’ olarak tanımlanan 'crowdfunding' yöntemiyle elinde projesi olan ancak yeterli sermayeyi elde edemeyen girişimciler, ihtiyaçları olan fonu internet platfomıu üzerinden toplayabiliyor.
Crowdfunding sisteminin dünyadaki hacmi 35 milyar dolara ulaştı. Araştırmalara göre, 2025’te bu rakam 100 milyar dolara ulaşacak. Türkiye’de ise bu rakam milyon TL düzeyinde. Ancak sistem henüz emekleme döneminde olsa da Türkiye’de de 10 civarında kitlesel fonlama platformu var. Bu alana olan ilgi de her geçen gün artıyor.
Bu ilgiyi destekleyen bir unsur da Hazine Müsteşarlığı’nın bu alanda mevzuat oluşturma çalışması yürütmeye başlaması ve melek yatırımcılık sistemine verdiği vergi avantajını kitlesel fonlamaya da yapacak olması. Bu sistem sayesinde teknoloji yatırımları bir ağ oluşturan melek yatırımcıların erişimi dışında herkese açık hale gelecek.
TEŞVİK GELECEK
Türkiye’deki sistemde kitlesel fonlama siteleri, ödül karşılığı fonlama veya hibe yoluyla fonlama şeklinde çalışıyor. Hisse veya borçlanma karşılığı fonlama ise bankacılık, sermaye piyasaları ve ticaret hukuku düzenlemelerinden kaynaklı nedenlerle şu an için Türkiye’de yasal olarak yapılamıyor. Hazine’nin kitlesel fon-lamayı düzenleyecek yeni bir mevzuat üzerinde çalışmasını bitirip hayata geçirme sinin bu alanın önünü açması bekleniyor.
Bu sistemle ayrıca uluslararası yatırımcılar da yatırım yapabilecek. Dolayısıyla girişimcilerin küreselleşmesi ve küresel finansmana erişimi için de bir araç olacak.
Kitlesel fonlama, temelde birçok kişinin, bir projeyi internetteki bir platform üzerinden ‘bağış’ yaparak desteklemesi anlamına geliyor. Sistem, genel olarak ‘ürün fonlama’ yani ürüne yapılan bağış ve ‘sermaye fonlama’ yani öz sermayeye yapılan bağış olarak ikiye ayrılıyor. Kitlesel fonlama sistemi temel olarak sağlanan fon karşılıklarına göre de ödül, hisse ve kredi karşılığı olmak üzere üç şekilde işliyor.
Girişimci, fon sağlamak amacıyla hazırlanmış internet platformlarında projesini tanıtıyor. Bu platformları ziyaret eden herhangi bir kişi de projeyi beğenip hayata geçmesini isterse buradan katkı yapıyor. Dünya genelinde en bilinen crowdfunding platformlarını Kickstarter, GoFundMe, In-diegogo ve CircleUp oluşturuyor.
TÜRKİYE’DEN ÖRNEKLER
Kickstarter’m verilerine göre, şu ana kadar projeler için toplanan toplam para yaklaşık 1,7 milyar dolar ve toplamda 8,5 milyon insan en az bir tane Kickstarter projesine destek sağladı. Türkiye’den burada destek alan ilk şirket Nowhere Studios oldu. Şirket, hazırladığı ilk PC oyunu MonoChroma’nın satışı için Ağustos 2013 ’te Kickstarter’da kampanya başlattı. 84 bin dolar toplamayı başaran oyun, Kickstarter’a çıkan ilk Türk projesi oldu.
Nowhere Studios Kurucusu Burak Tezateşer, şirketi MonoChroma'yı yapmak için bir araya getirdiklerini söyleyerek süreci şöyle anlatıyor: “Elimizdeki sermaye oyunu tamamlamak için yeterli olmayacaktı. Kicks-tarter'a o yüzden gittik. Güzel bir kampanya yaptık ve adımızı duyurduk. Şimdi yeni oyun projelerimiz var, onlar üstünde çalışıyoruz. Bir de oyun teknolojileri tarafında çalışıyoruz. Ürünleştirmeye çalıştığımız teknoloji çözümlerimiz var.”
ÜRETİME DESTEK OLDU
Monument ise Kickstarter kampanyasını 17 Şubat’ta başlattı ve 40 gün sürdü. Kickstarter kampanyasını 700 bin doların üzerinde tamamladı ve Indiegogo InDemand platformunda sipariş almaya devam ediyor. Şu anda kadar toplamda 800 bin doların üzerinde ön sipariş aldı.
Monument'in ilk üretimini yapmalarını sağlayacak fon miktarını kampanyada 48 saatin sonunda elde ettiklerini söyleyen Monument Kurucusu Ercan Erciyes, “Şu anda seri üretim ile ilgili hazırlıklarımızı sürdürüyoruz. Kickstarter sadece ön sipariş alarak üretim yapabilmemizi sağlamadı, aynı zamanda çok önemli bir kullanıcı kitlesi oluşturmamıza yardımcı oldu” diyor.
Pera Oyun ise bin 430 destekçi ile 67 bin 768 dolar fon toplayarak kampanyasını tamamladı. Şirket kurucu-su İbrahim Yıldırım, “Hedefimizi gerçekleştirerek oyunu toplanan fon ve destekçilerimizin test sürecine katılımı sayesinde daha iyi bir noktaya getirdik. Kitle fonlama süreci esnasında tanıştığımız şirket ve insanlar şirketimize vizyon ve bağlantı açısından çok fazla şey kattı” diyor.
PLATFORMLAR ARTIYOR
Şimdi benzer sistemin Türkiye’de de büyümesi bekleniyor. Türkiye’de CrowdFON, FonlaBeni, Buluşum, Fongogo, Arıkovanı, Neurodiscover, Supportcase gibi sayısı 10’u geçmeyen platform yer alıyor. 2013 yılında kurulan Fonlabeni, şu anda proje kabul etmeye devam ediyor. Fonlabeni Kurucusu Cemil Sobacı, yeni ödeme sistemlerini entegre etmek için çabaladıkların söylüyor. Sobacı, bir yandan da fiziksel mekanlar içinde topluluk fonlaması yapma projesi üzerinde çalıştıklarını ifade ediyor.
Cemil Sobacı, süreci ise şöyle anlatıyor: “Proje yaratıcıları kendileri için bir proje sayfası oluşturup ödüller hazırlıyor. Projeyi fonlayanlar bu ödüllere karşılık gelen miktarda destek olabiliyor ya da diledikleri bir miktarda fonlayabiliyor. Proje fon hedefini 60 gün içerisinde yakalayabilir ve başarılı olursa paralar proje sahibine aktarılıyor. Başarılı olamazsa toplanan para destekleyicilere iade ediliyor.”
“900 PROJEYE DESTEK VERDİK”
Savaş Ünsal
CrowdFON.com Kurucusu
“Bugüne dek fon sağladığımız proje sayısı 900'e yaklaştı.
Bu projeler içinde en başarılı gördüğümüz ise İstanbul'daki çarpık yapılaşmayı konu alan ‘EKÜMENOPOLİS' belgesel filmi oldu. Fikri olup gerekli finansmanı olmayan girişimciler, çeşitli kategorideki projelerini crowdFON.com üzerinde tanıtarak, sosyal medya kanalı ile hedefledikleri proje fonunu sağlayabiliyor.
‘Projeni yarat' bölümünde projenizi tanıtan bir metin ile kendinizi ve projeyi anlatan beş dakikalık kısa bir video girişi yapıyorsunuz. Eğer proje hedefine ulaşırsa, yüzde 12 hizmet tutarı kesildikten sonra, proje sahibinin belirlediği hesap numarasına toplanan fonu gönderiyoruz. Hedeflenen fon tutarına ulaşılamazsa, tüm destekçilerin gönderdiği tüm tutarlar kendilerine tarafımızdan iade ediliyor.”
“700 BİN TL FON SAĞLADIK”
Özlem Pasin
Fongogo Proje Koordinatörü
“Kasım 2013'de Fongogo altı proje ile yayına alındı, iki yılı aşkın süredir farklı sektörlerden, farklı paydaşların girişimleri ve projeleri destek toplamaya devam ediyor. Türkiye'de bugüne kadar yapılmış olan fonlama miktarı 1 milyon TL'nin biraz üzerinde. Bu miktarın yaklaşık 700 bin TL'si Fongogo üzerinden gerçekleşti. Rakamlara bakıldığında Türkiye'de çok ciddi bir potansiyel olduğu görülüyor.
Yeni mevzuat ile bu potansiyelin artması ve gerçekleşmesiyle girişimcilerin projelerine fon arayışlarını karşılamaları çok daha etkin olacak. Fongogo ödül bazlı çalışan bir sistem. Proje sahibi projesini paylaşırken destek miktarlarını belirtir ve her birinin karşılığında bir ödül verir. SineMasal, CoderDojo yakın zamanda başarılı bir kampanya yürüttü. Kömürün isi Sabunun Misi, Hayallere Köprü Oluyoruz ve EkolQ de diğer iyi projeler oldu.”
GÖZDE YENİOVA
[email protected]
Hazine Müsteşarlığı’nın bu alanda mevzuat oluşturması ve vergi avantajı getirecek olmasının sistemi büyütmesi bekleniyor. Fikri olup şirket kurmak isteyen ya da yeni bir ürün geliştiren girişimciler için sermaye ihtiyacı en önemli adım.
Bunun için çeşitli sermaye olanakları olsa da yeni açılımlarla fon süreci genişlemeye başlıyor. ‘Kitlesel fonlama’ olarak tanımlanan 'crowdfunding' yöntemiyle elinde projesi olan ancak yeterli sermayeyi elde edemeyen girişimciler, ihtiyaçları olan fonu internet platfomıu üzerinden toplayabiliyor.
Crowdfunding sisteminin dünyadaki hacmi 35 milyar dolara ulaştı. Araştırmalara göre, 2025’te bu rakam 100 milyar dolara ulaşacak. Türkiye’de ise bu rakam milyon TL düzeyinde. Ancak sistem henüz emekleme döneminde olsa da Türkiye’de de 10 civarında kitlesel fonlama platformu var. Bu alana olan ilgi de her geçen gün artıyor.
Bu ilgiyi destekleyen bir unsur da Hazine Müsteşarlığı’nın bu alanda mevzuat oluşturma çalışması yürütmeye başlaması ve melek yatırımcılık sistemine verdiği vergi avantajını kitlesel fonlamaya da yapacak olması. Bu sistem sayesinde teknoloji yatırımları bir ağ oluşturan melek yatırımcıların erişimi dışında herkese açık hale gelecek.
TEŞVİK GELECEK
Türkiye’deki sistemde kitlesel fonlama siteleri, ödül karşılığı fonlama veya hibe yoluyla fonlama şeklinde çalışıyor. Hisse veya borçlanma karşılığı fonlama ise bankacılık, sermaye piyasaları ve ticaret hukuku düzenlemelerinden kaynaklı nedenlerle şu an için Türkiye’de yasal olarak yapılamıyor. Hazine’nin kitlesel fon-lamayı düzenleyecek yeni bir mevzuat üzerinde çalışmasını bitirip hayata geçirme sinin bu alanın önünü açması bekleniyor.
Bu sistemle ayrıca uluslararası yatırımcılar da yatırım yapabilecek. Dolayısıyla girişimcilerin küreselleşmesi ve küresel finansmana erişimi için de bir araç olacak.
Kitlesel fonlama, temelde birçok kişinin, bir projeyi internetteki bir platform üzerinden ‘bağış’ yaparak desteklemesi anlamına geliyor. Sistem, genel olarak ‘ürün fonlama’ yani ürüne yapılan bağış ve ‘sermaye fonlama’ yani öz sermayeye yapılan bağış olarak ikiye ayrılıyor. Kitlesel fonlama sistemi temel olarak sağlanan fon karşılıklarına göre de ödül, hisse ve kredi karşılığı olmak üzere üç şekilde işliyor.
Girişimci, fon sağlamak amacıyla hazırlanmış internet platformlarında projesini tanıtıyor. Bu platformları ziyaret eden herhangi bir kişi de projeyi beğenip hayata geçmesini isterse buradan katkı yapıyor. Dünya genelinde en bilinen crowdfunding platformlarını Kickstarter, GoFundMe, In-diegogo ve CircleUp oluşturuyor.
TÜRKİYE’DEN ÖRNEKLER
Kickstarter’m verilerine göre, şu ana kadar projeler için toplanan toplam para yaklaşık 1,7 milyar dolar ve toplamda 8,5 milyon insan en az bir tane Kickstarter projesine destek sağladı. Türkiye’den burada destek alan ilk şirket Nowhere Studios oldu. Şirket, hazırladığı ilk PC oyunu MonoChroma’nın satışı için Ağustos 2013 ’te Kickstarter’da kampanya başlattı. 84 bin dolar toplamayı başaran oyun, Kickstarter’a çıkan ilk Türk projesi oldu.
Nowhere Studios Kurucusu Burak Tezateşer, şirketi MonoChroma'yı yapmak için bir araya getirdiklerini söyleyerek süreci şöyle anlatıyor: “Elimizdeki sermaye oyunu tamamlamak için yeterli olmayacaktı. Kicks-tarter'a o yüzden gittik. Güzel bir kampanya yaptık ve adımızı duyurduk. Şimdi yeni oyun projelerimiz var, onlar üstünde çalışıyoruz. Bir de oyun teknolojileri tarafında çalışıyoruz. Ürünleştirmeye çalıştığımız teknoloji çözümlerimiz var.”
ÜRETİME DESTEK OLDU
Monument ise Kickstarter kampanyasını 17 Şubat’ta başlattı ve 40 gün sürdü. Kickstarter kampanyasını 700 bin doların üzerinde tamamladı ve Indiegogo InDemand platformunda sipariş almaya devam ediyor. Şu anda kadar toplamda 800 bin doların üzerinde ön sipariş aldı.
Monument'in ilk üretimini yapmalarını sağlayacak fon miktarını kampanyada 48 saatin sonunda elde ettiklerini söyleyen Monument Kurucusu Ercan Erciyes, “Şu anda seri üretim ile ilgili hazırlıklarımızı sürdürüyoruz. Kickstarter sadece ön sipariş alarak üretim yapabilmemizi sağlamadı, aynı zamanda çok önemli bir kullanıcı kitlesi oluşturmamıza yardımcı oldu” diyor.
Pera Oyun ise bin 430 destekçi ile 67 bin 768 dolar fon toplayarak kampanyasını tamamladı. Şirket kurucu-su İbrahim Yıldırım, “Hedefimizi gerçekleştirerek oyunu toplanan fon ve destekçilerimizin test sürecine katılımı sayesinde daha iyi bir noktaya getirdik. Kitle fonlama süreci esnasında tanıştığımız şirket ve insanlar şirketimize vizyon ve bağlantı açısından çok fazla şey kattı” diyor.
PLATFORMLAR ARTIYOR
Şimdi benzer sistemin Türkiye’de de büyümesi bekleniyor. Türkiye’de CrowdFON, FonlaBeni, Buluşum, Fongogo, Arıkovanı, Neurodiscover, Supportcase gibi sayısı 10’u geçmeyen platform yer alıyor. 2013 yılında kurulan Fonlabeni, şu anda proje kabul etmeye devam ediyor. Fonlabeni Kurucusu Cemil Sobacı, yeni ödeme sistemlerini entegre etmek için çabaladıkların söylüyor. Sobacı, bir yandan da fiziksel mekanlar içinde topluluk fonlaması yapma projesi üzerinde çalıştıklarını ifade ediyor.
Cemil Sobacı, süreci ise şöyle anlatıyor: “Proje yaratıcıları kendileri için bir proje sayfası oluşturup ödüller hazırlıyor. Projeyi fonlayanlar bu ödüllere karşılık gelen miktarda destek olabiliyor ya da diledikleri bir miktarda fonlayabiliyor. Proje fon hedefini 60 gün içerisinde yakalayabilir ve başarılı olursa paralar proje sahibine aktarılıyor. Başarılı olamazsa toplanan para destekleyicilere iade ediliyor.”
Savaş Ünsal
CrowdFON.com Kurucusu
“Bugüne dek fon sağladığımız proje sayısı 900'e yaklaştı.
Bu projeler içinde en başarılı gördüğümüz ise İstanbul'daki çarpık yapılaşmayı konu alan ‘EKÜMENOPOLİS' belgesel filmi oldu. Fikri olup gerekli finansmanı olmayan girişimciler, çeşitli kategorideki projelerini crowdFON.com üzerinde tanıtarak, sosyal medya kanalı ile hedefledikleri proje fonunu sağlayabiliyor.
‘Projeni yarat' bölümünde projenizi tanıtan bir metin ile kendinizi ve projeyi anlatan beş dakikalık kısa bir video girişi yapıyorsunuz. Eğer proje hedefine ulaşırsa, yüzde 12 hizmet tutarı kesildikten sonra, proje sahibinin belirlediği hesap numarasına toplanan fonu gönderiyoruz. Hedeflenen fon tutarına ulaşılamazsa, tüm destekçilerin gönderdiği tüm tutarlar kendilerine tarafımızdan iade ediliyor.”
“700 BİN TL FON SAĞLADIK”Özlem Pasin
Fongogo Proje Koordinatörü
“Kasım 2013'de Fongogo altı proje ile yayına alındı, iki yılı aşkın süredir farklı sektörlerden, farklı paydaşların girişimleri ve projeleri destek toplamaya devam ediyor. Türkiye'de bugüne kadar yapılmış olan fonlama miktarı 1 milyon TL'nin biraz üzerinde. Bu miktarın yaklaşık 700 bin TL'si Fongogo üzerinden gerçekleşti. Rakamlara bakıldığında Türkiye'de çok ciddi bir potansiyel olduğu görülüyor.
Yeni mevzuat ile bu potansiyelin artması ve gerçekleşmesiyle girişimcilerin projelerine fon arayışlarını karşılamaları çok daha etkin olacak. Fongogo ödül bazlı çalışan bir sistem. Proje sahibi projesini paylaşırken destek miktarlarını belirtir ve her birinin karşılığında bir ödül verir. SineMasal, CoderDojo yakın zamanda başarılı bir kampanya yürüttü. Kömürün isi Sabunun Misi, Hayallere Köprü Oluyoruz ve EkolQ de diğer iyi projeler oldu.”
