Organize Sanayi Bölgeleri (OSB), sanayinin yavaşlayan çarklarını yeniden hızlandırmak için yatırımcı avına çıkıyor. Bugün 80 ilde sayıları 327'ye ulaşan OSB'ler 50 binin üzerinde fabrikaya ev sahipliği yapıyor ve yaklaşık 2 milyon kişiye de istihdam sağlıyor.
ARAM EKİN DURAN
[email protected]
Tekirdağ'dan Şanlıurfa'ya kadar ülke genelindeki dev OSB'ler, 2019'da yatırımcıların ilk tercihi olabilmek için bedelsiz tahsis ve son teknolojiye sahip altyapı imkanlarından elektrik ve su faturası indirimlerine, lojistik köy hizmetlerinden AR-GE laboratuvarlarına kadar çok çeşitli avantajlar sunuyor.
Sanayi üretiminin Aralık 2018'de yüzde 9,8 gerilemesi, üretimde çarkların giderek yavaşladığını ortaya koyuyor. Bu durum 2019'da hayata geçirilecek yeni yatırımları daha da önemli hale getirmiş durumda.
Ekonominin 2018'in ortalarından itibaren yaşadığı durgunluk nedeniyle 2019'a tedirgin başlayan OSB'ler de yeni dönemde yatırımcıların ilk tercihi olabilmek için birbirleriyle kıran kırana bir mücadele veriyor.
Gazete ilanları ve TV reklamlarıyla yatırımcı avına çıkan OSB'ler, 2019'da yatırım kararı alacak şirketlere bedelsiz tahsis ve son teknolojiye sahip altyapı imkanlarından elektrik ve su faturası indirimlerine, lojistik köy hizmetlerinden AR-GE laboratuvarlarına kadar çok çeşitli avantajlar vaat ediyor.
Biz de Ekonomist Dergisi olarak bu haftaki kapağımızda Tekirdağ'dan Şanlıurfa'ya kadar ülke genelinde öne çıkan OSB'lere ayırdık.
2 MİLYONA YAKIN İSTİHDAM
Geçen ay Resmi Gazete'de kapsamı genişletilerek yayımlanan OSB'lerde tamamen veya kısmen bedelsiz arsa tahsisiyle ilgili karar, OSB yatırımcıları açısından önemli bir avantaj yaratmış durumda. OSB Üst Kuruluşu (OSBÜK) Yönetim Kurulu Başkanı Memiş Kütükcü, bu kararın son derece memnuniyet verici olduğunu söylüyor.
Bu yeni düzenlemeyle tüm bölgelerin kalkınmasına ciddi destek verileceğini kaydeden Kütükcü, sözlerine şöyle devam ediyor: "Aynı zamanda yatırımcıları da motive edecek, cesaretlendirecek önemli bir adım.
Ancak önümüzdeki dönemde kapsamın daha da genişletilmesi, altyapısını bakanlık kredisi kullanmadan kendi imkanlarıyla yapan OSB'lerimizin de aynı imkanlara kavuşturulması son derece olumlu olacaktır."
Türkiye'de OSB'lerin doluluk oranı 2018 sonu itibariyle yüzde 74 düzeyinde. Ülke genelinde OSB'lerdeki yatırımcı avı, özellikle henüz kapasitesinin altında üretim yapan ve boş parsellere sahip ya da önümüzdeki iki yılda faaliyete geçmeye hazırlanan OSB'lerde yoğunlaşıyor.
İstanbul'daki İkitelli OSB, Bursa OSB, Antalya OSB gibi dev OSB'ler neredeyse yüzde 100 dolulukla faaliyet gösterdikleri için yeni yatırımcı ihtiyaçlarına cevap veremiyor. Ancak farklı bölgelerdeki onlarca OSB, 2019'dan itibaren yeni yatırımcılara kapılarını açmış durumda.
YENİ ÜRETİM MERKEZİ
İstanbul, Kocaeli ve Bursa gibi sanayinin merkezi olan üç kentin kesişim noktasında yer alan Yalova'da hayata geçirilecek 13,5 milyon metrekare büyüklüğündeki dev sanayi havzası, yeni yatırımcılar açısından tam bir 'vaha' niteliğinde.
Türkiye ekonomisinin kalbi olmasına rağmen artan nüfus ve konut talebi nedeniyle sınırları içerisindeki OSB'lerin genişlemesi konusunda sıkıntı yaşayan Marmara Bölgesi, 2019'dan itibaren özellikle Yalova'daki yeni OSB oluşumlarıyla kendisine çıkış arıyor.
Yalova'da yeni dönemde altı yeni OSB aynı bölgede kurulacak. Makineden kalıp imalatına, giyimden gemi ve taşıt araçlarına kadar altı farklı ihtisas alanında faaliyet gösterecek bu OSB'lerin 50 binin üzerinde yeni istihdam yaratması ve yalnızca Marmara Bölgesi değil tüm ülke ekonomisi için önemli bir üretim merkezi olması bekleniyor.
Bölgede faaliyete geçecek altı OSB için TV reklamlarından gazete ilanlarına kadar pek çok farklı mecrada tanıtım yapılıyor. Bu OSB'lerden biri olan Avrasya OSB, toplamda 2,5 milyar TL yatırımla hayata geçirilecek dev bir proje olarak öne çıkıyor.
Avrasya OSB Yetkilendirilmiş Bölge Müdürü Utku Demirel'in verdiği bilgilere göre, yeni depolama yerleri, yenilenebilir ve sürdürülebilir enerji kullanımı, galerili ve modern altyapı sistemiyle Avrasya OSB yatırımcıların yeni cazibe merkezi olacak.
Avrasya OSB, Yalova Gemi İhtisas OSB'nin yanı başında, Yalova İMES Makine İhtisas OSB, Yalova Çiçekçilik Tarıma Dayalı İhtisas OSB, OSB statüsünde kurulan Kalıpçılar Vadisi (Yalova Kalıp İmalatı İhtisas OSB), Taşıt Araçları Yan Sanayi İhtisas OSB ve Yalova Limanı ile komşu olacak. Avrasya OSB'de 112 sanayi parselinin yedisi, Yalova Gemi İhtisas OSB'de ise 81 sanayi parselinin 28'i tahsisli durumda.
RAKAMLARLA OSB'LER
Türkiye'de iş dünyasının ilk kez 1961 yılında Bursa'da tanıştığı Organize Sanayi Bölgesi (OSB) kavramı, aradan geçen yaklaşık 60 yılda Türkiye sanayisinin itici gücü oldu.
Rakamlara bakıldığında şöyle bir tablo ortaya çıkıyor:
1- Türkiye'nin 80 şehrinde 327 OSB bulunuyor. Bu OSB'lerin 235'i üretim aşamasında, 42'si altyapı inşaat, 23'ü planlama, 21'i kamulaştırma, altısı da yer seçimi aşamasında bulunuyor.
2- Üretimde olan OSB'lerde 50 binin üzerindeki fabrika 1,9 milyona yakın insana doğrudan istihdam sağlıyor.
3- 88 OSB ile Marmara Bölgesi ilk sırada yer alıyor. Ardından 56 OSB ile Karadeniz, 53 OSB ile İç Anadolu, 49 OSB ile Ege, 31 OSB ile Akdeniz, 22 OSB ile Güneydoğu Anadolu, 28 OSB ile Doğu Anadolu geliyor.
4- Türkiye'deki 327 OSB'nin toplam yüzölçümü 1 milyar metrekare civarında. Bu miktar toplam nüfusa göre değerlendirildiğinde, Türkiye'de kişi başına 12 bin 670 metrekare OSB alanının yani nitelikli sanayi alanının düştüğü görülüyor.
ÖNCE GELEN KAZANIR
Edindiğimiz bilgilere göre, Avrasya OSB'deki büyük yatırımlardan biri LC Waikiki tarafından yapılacak. Türkiye'nin dünyaca ünlü giyim perakendesi markası, Avrasya OSB'de 300 bin metrekarelik alana kurduğu tesisinin ilk fazını 2019'un son çeyreğinde faaliyete geçirecek.
Avrasya OSB'nin tüm altyapı çalışmalarının 2022 yılı sonuna kadar tamamlanması ve Yalova Gemi İhtisas OSB ile birlikte toplamda 22 bine yakın yeni istihdam sağlaması planlanıyor.
Avrasya OSB Tahsis İşleri Koordinatörü Muharrem Çay, Avrasya OSB fiyatlarının İstanbul ile Bursa OSB'lerindeki yatırımlara göre beşte bir oranında daha ekonomik olduğunu belirtiyor.
İMES YATIRIMCI AVINDA
Yalova'da yaklaşık 15 bin kişiye istihdam sağlayacak olan, 6,5 milyar TL değerindeki Yalova İMES Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi için de 2021 yılında çalışmalara başlanacak.
Makine imalatı, otomotiv ve beyaz eşya yan sanayi, elektrik, elektronik eşya, savunma araç ve gereçleri gibi yüksek katma değere sahip ürünler üretilmesi planlanan Yalova İMES Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi'nde orta ve büyük ölçekli toplam 264 parsel bulunuyor.
Kuruluş çalışmaları Haziran 2017'de tamamlanarak Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından tescil edilen OSB, Yalova'nın Çiftlikköy ilçesindeki 470 hektar alanda inşa ediliyor. OSB bünyesinde, meslek eğitim merkezi, meslek lisesi, meslek yüksek okulu, itfaiye, güneş ve rüzgar enerji santralleri, sağlık merkezi, antrepo gibi tamamlayıcı sosyal donatılar yer alacak.
BİN HEKTAR BÜYÜYECEK
Son yıllarda özellikle savunma sanayi alanındaki yatırımlarla ekonomiye büyük katkı sunan başkent Ankara, Ankara Sanayi Odası (ASO)
1. Organize Sanayi Bölgesi ile de ülkenin heryerinden yatırımcıları kente çekmeye çalışıyor. OSB'de savunma sanayi, otomotiv, iş makineleri, tarım makineleri, beyaz eşya, medikal-ilaç, elektrik-elektronik, mobilya, döküm, plastik, gıda, tekstil, kimya, metal işleri, madeni eşya gibi alanlarda üretim yapılıyor. Bugün 276 fabrikanın faaliyet gösterdiği OSB'de inşaatı devam eden fabrikaların tamamlanmasıyla bu sayı 331'e ulaşacak.
Türkiye ekonomisine 2 milyar doları ihracat olmak üzere yıllık toplam 6 milyar dolarlık katkı sunduklarını kaydeden ASO 1. OSB Başkanı Niyazi Akdaş, 40 bin kişiye de istihdam sağladıklarını söylüyor. Akdaş, şöyle konuşuyor: "Bugün altı ayrı kısımdaki bin hektarlık alan üzerinde faaliyet göstersek de bin hektar daha büyüyoruz.
2018 yılında temelini attığımız üretim kampüslerinin 7'inci kısmını da sanayi yatırımcılarının hizmetine sunmanın heyecanını yaşıyoruz. Burada verimli tarım alanlarına dokunmadan, kayalar kırılıp dağlar ve tepeler düzlenerek sağlam zeminli sanayi parselleri üretilecek."
ELEKTRİK VE SUYA DEV İNDİRİM
Güneydoğu Anadolu'nun en büyük OSB'lerinden biri olan Şanlıurfa OSB, toplamda bin 713 hektarlık alan üzerinde faaliyet gösteriyor. Şanlıurfa OSB Bölge Müdürü Yunus Emre Aksu, bugün itibariyle toplam 570 parselin 439'unun yatırımcılara tahsis edildiğini belirtiyor.
Aksu, "Toplamda 303 farklı şirketle yaklaşık 25 bin kişiyi istihdam ediyoruz" diyor. Yeni yatırımcılara sağlayacakları istihdam ile doğru orantılı olarak bedelsiz veya kısmen bedelsiz olarak arsa tahsisi yaptıklarını anlatan Aksu, teşvik sisteminde 6'ıncı Bölge'de yer alan Şanlıurfa'yı emek yoğun sektörler için bir çekim merkezi yapmak istediklerini söylüyor.
Şanlıurfa OSB'ye gelecek yatırımcılar için ayrıca Şanlıurfa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (ŞUSKİ) ile imzalanan protokolle su faturalarında yüzde 60'a varan indirim, çalışanların çocukları için kreş ve tekstil ile ayakkabı üreticilerine özel üretim alanları gibi imkanlar bulunuyor.
Yine aynı bölgedeki Diyarbakır OSB de 277 şirketle hizmet veren bir diğer organize üretim merkezi konumunda. 2019'un ilk çeyreğinde bin 952 dönüm yeni sanayi parselinin yatırımcılara sunulacağı Diyarbakır OSB, Irak ve Suriye pazarlarına yakın üretim yapmak isteyen yatırımcılar için elverişli imkanlar sunuyor.
LOJİSTİK KÖY KURUYOR
Ege Bölgesi'nin gözde OSB'lerinden olan İzmir Kemalpaşa OSB de yeni yatırımcı avına çıkan OSB'lerden biri. Halihazırda 1,3 milyon metrekarelik alanda üretim yapılan OSB'de 500'ü aşkın şirket faaliyet gösteriyor. Yoğunlukla makine imalat, metal yan sanayi, gıda, kimya, otomotiv yan sanayi dallarında üretim yapılan OSB, toplamda 27 bin 400 kişiye istihdam sağlıyor.
İzmir Kemalpaşa OSB İdari İşler Şube Müdürü Okan Balcıoğlu, sahip oldukları sanayi parsel alanının yaklaşık 8,4 milyon metrekare olduğuna işaret ederek, yeni dönemde genişlemek amacıyla yatırımcılara pek çok avantaj sağladıklarını kaydediyor. Balcıoğlu, OSB'de üretim yapan şirketler için elektrik ve doğal-gaz dağıtım bedelinin OSB dışı sanayi tarifelerinin altında uygulandığını belirtiyor.
Okan Balcıoğlu, "Bununla birlikte, özellikle bölgemize demiryolunun ulaşması, İzmir-İstanbul Otoyolu'nun sınırımızdan geçmesi, bölgemiz civarında Kemalpaşa Lojistik Köyü'nün kuruluyor olması OSB'mizi yatırımcılar için cazip hale getiriyor" diye konuşuyor.
160 YATIRIMCI ARIYOR
Orta Anadolu'nun üretim üslerinden biri olan Eskişehir OSB de 17,5 milyon metrekarelik dev üretim alanıyla hizmet veriyor. Bugün itibariyle toplamda 514 firmanın faaliyet gösterdiği Eskişehir OSB 41 bin kişiye istihdam sağlıyor.
Eskişehir OSB Yönetim Kurulu Başkanı Nadir Küpeli, şu anda yeni yatırımcılara tahsis edilebilecek 181 bin 226 metrekarelik ilave sanayi parselleri bulunduğunu dile getiriyor. Nadir Küpeli, Eskişehir OSB'nin 5,5 kilometre doğusunda devam eden 4 milyon 840 bin metrekarelik 1. Gelişme Bölgesi yatırımına da değiniyor.
Küpeli, "Bu yatırım bittiğinde, yeni bölgede 160 yeni yatırım ve 10 bin yeni istihdam bekleniyor. Bu bölge için TANAP hattı Türkiye çıkışından alınan doğalgaz, fiyat açısından sanayicilerimize çok önemli bir avantaj da sağlayacak" diye konuşuyor.
Yeni yatırımcılardan altyapı yatırımları için herhangi bir bedel talep etmediklerini vurgulayan Küpeli, şöyle konuşuyor: "Türkiye'nin her yerine demiryolu ve karayolu ile kolay bir ulaşım, yüksek teknolojili üretim, otomotivden plastik ürünlerine, havacılıktan raylı sistemlere kadar geniş yelpazede üretim ve pazar imkanlarımız mevcut."
İLAÇ YATIRIMCISI ARIYOR
1976 yılından beri faaliyet gösteren ve Türkiye'nin en köklü OSB'lerinden biri olan Tekirdağ Çerkezköy OSB, Trakya bölgesinin üretim üssü konumunda. 41'i yabancı yatırımcı olan 252 şirkete ev sahipliği yapıyor ve toplam 77 bin kişiye istihdam sağlıyor.
Çerkezköy OSB'de mevcut yatırımlarda tekstil-giyim, kauçuk-plastik, kimya, elektrikli teçhizat, eczacılık ürünleri, ana metal, kağıt ve gıda ürünleri başı çekiyor. Çerkezköy OSB'de doluluk oranı yüzde 90'ı aşsa da yeni dönemde 87 bin metrekarelik yatırıma uygun alan bulunuyor.
Çerkezköy OSB Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Sözdinler, İstanbul pazarına çok yakın ve tüm altyapısını tamamlamış bir OSB olarak yeni yatırımcıları beklediklerini ifade ediyor. Sözdinler, son yıllarda özellikle ilaç gibi yüksek teknolojiye dayalı ürünleri üreten yatırımcıların bölgeyi tercih ettiğini ifade ediyor.
ÜÇ YENİ OSB KURULACAK
Faaliyetteki iki OSB'de 7 bin kişinin istihdam edildiği Karadeniz'in önemli üretim merkezlerinden Ordu'da kurulacak üç yeni OSB için kamulaştırma çalışmalarıdevam ediyor. Yeni kurulacak Ünye OSB, Fatsa İlave OSB ve Ordu 2. OSB ile toplamda 15 bin yeni istihdam yaratılması planlanıyor.
OSB yönetimleri, özellikle Ordu-Giresun Havalimanı ve Karadeniz-Akdeniz Yolu'nun bölgede bulunmasının yatırımcı açısından büyük avantaj sağladığına işaret ediyor. Başta gıda, mobilya, plastik, tekstil, temizlik sektörü alanında yatırım yapmak isteyen yatırımcılar bölgeye davet ediliyor.
MEMİŞ KÜTÜKCÜ / OSBÜK BAŞKANI
'SEKTÖREL TEŞVİKLERE ODAKLANILMALI
'Türkiye'de nereye yatırım yapılır?' sorusunun net cevabı OSB'lerdir. Bu yerli sanayicilerimiz için de böyle, yabancı yatırımcılar için de böyle...
Planlı sanayi alanı olmaları, bürokrasiden uzak olmaları, tek durak ofis hizmeti anlayışı, teşvik avantajları, modern sanayi altyapıları gibi pek çok avantajı alt alta sıralayabiliriz.
OSB'lerimizde ruhsat alma süresinin bir yıldan iki yıla, inşaattan üretime geçme süresinin ise iki yıldan dört yıla çıkarılmasını istiyoruz. Böyle bir düzenleme, yatırımcılarımızı ve OSB'lerimizi son derece rahatlatacaktır. Taleplerimizden biri de OSB'ler içindeki emsalin 1,5'e çıkarılması.
Ayrıca Türkiye'de mevcut teşvik sisteminin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini, artık acilen sektörel teşviklere odaklanmamız gerektiğini de ifade etmek isterim. OSB'ler olarak AR-GE'yi, tasarımı, kaynak verimliliğini eskisinden daha fazla öncelemek zorundayız.”
ŞİRKETLER OSB'LERDEN NE BEKLİYOR?
Türkiye'nin son 60 yıllık sanayi üretimine damga vuran Organize Sanayi Bölgeleri'nin (OSB) yeni dönemde teknolojik gelişmelerin sanayi üretiminde yarattığı değişime uyum sağlamaları hayati önem taşıyor.
Türkiye gibi ihracat odaklı büyüme hedefi bulunan bir ülke için OSB'lerin hem yerli hem de yabancı yatırımcılar için çağın en ileri altyapı ve üstyapı avantajlarına sahip olması gerekiyor. Ocak 2019'da yayınlanan "2023'e Doğru Türkiye'de Organize Sanayi Bölgeleri'nin Dönüşümü" adlı çalışma, bu önemli konuya ışık tutuyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ortaklığında, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı'nın desteğiyle hazırlanan "Organize Sanayi Bölgeleri'nde Teknoloji Geliştirme Projesi"ni de kapsayan çalışma, Doç. Dr. Mehmet Cansız, Dr. Zeynep Kurnaz ve Esen Çağlar tarafından kaleme alındı. Saha çalışmasıyla OSB'lerin firmalar üzerindeki etkilerini değerlendiren çalışma için dokuz ilde bulunan 12 OSB'de araştırmalar yapıldı.
Hazırlanan etki değerlendirmesinde şu tespitlere ulaşıldı:
1- Yapılan çalışmada, firmaların, genel itibarıyla OSB'lerin sunduğu hizmetlerden memnun oldukları, özellikle yüksek kaliteli altyapı ve öngörülebilir yatırım ortamı gibi unsurlardan dolayı OSB'leri tercih ettikleri anlaşılıyor.
2- Ülkemiz ekonomisinin verimliliğe dayalı bir ekonomi haline gelmesinde OSB'lerin önemli bir rolü bulunuyor. Diğer taraftan OSB'lerin yenilikçilik konusundaki etkileri beklenen düzeyde değil. OSB'lerin verimliliğe yönelik etkileri yüksek iken yenilikçilik üzerindeki etkilerinin düşük olması, Türkiye'nin verimliliğe dayalı ekonomiden yenilikçiliğe dayalı ekonomiye geçerken OSB'lerin de sunduğu hizmetlerin güncellenmesinin önemine işaret ediyor.
3- Firmalar Altyapı, Tek Durak Ofis, Denetim, Üstyapı Hizmetleri ve Acil Durum Hizmetleri konusunda OSB'lerin etkinliğini yüksek bulunuyor. Ancak, teknolojiyle ilgili yeni nesil hizmetlerde OSB'lerin etkinliği firmalar tarafından 5 üzerinden 2,7 etki puanıyla düşük olarak değerlendiriliyor.
4- Çalışmada ortaya çıkan verilere göre ihtiyaç-etkinlik makasının en yüksek olduğu üç hizmet kalemi, OSB'ler içinde Teknoloji Geliştirme Bölgeleri'nin (TGB) kurulması ve işletilmesi, dijitalleşme ve sanayi 4.0 konusunda kapasite artırıcı programlar düzenlenmesi ve üniversite-sanayi işbirliğinin geliştirilmesine yönelik faaliyetler olarak öne çıkıyor. Bu üç hizmetin hemen ardından, mentorlarla eşleştirme, yeni pazar geliştirme ve yatırım promosyonu işlevleri geliyor.
ARAM EKİN DURAN
[email protected]
Tekirdağ'dan Şanlıurfa'ya kadar ülke genelindeki dev OSB'ler, 2019'da yatırımcıların ilk tercihi olabilmek için bedelsiz tahsis ve son teknolojiye sahip altyapı imkanlarından elektrik ve su faturası indirimlerine, lojistik köy hizmetlerinden AR-GE laboratuvarlarına kadar çok çeşitli avantajlar sunuyor.
Ekonominin 2018'in ortalarından itibaren yaşadığı durgunluk nedeniyle 2019'a tedirgin başlayan OSB'ler de yeni dönemde yatırımcıların ilk tercihi olabilmek için birbirleriyle kıran kırana bir mücadele veriyor.
Gazete ilanları ve TV reklamlarıyla yatırımcı avına çıkan OSB'ler, 2019'da yatırım kararı alacak şirketlere bedelsiz tahsis ve son teknolojiye sahip altyapı imkanlarından elektrik ve su faturası indirimlerine, lojistik köy hizmetlerinden AR-GE laboratuvarlarına kadar çok çeşitli avantajlar vaat ediyor.
Biz de Ekonomist Dergisi olarak bu haftaki kapağımızda Tekirdağ'dan Şanlıurfa'ya kadar ülke genelinde öne çıkan OSB'lere ayırdık.
2 MİLYONA YAKIN İSTİHDAM
Geçen ay Resmi Gazete'de kapsamı genişletilerek yayımlanan OSB'lerde tamamen veya kısmen bedelsiz arsa tahsisiyle ilgili karar, OSB yatırımcıları açısından önemli bir avantaj yaratmış durumda. OSB Üst Kuruluşu (OSBÜK) Yönetim Kurulu Başkanı Memiş Kütükcü, bu kararın son derece memnuniyet verici olduğunu söylüyor.
Bu yeni düzenlemeyle tüm bölgelerin kalkınmasına ciddi destek verileceğini kaydeden Kütükcü, sözlerine şöyle devam ediyor: "Aynı zamanda yatırımcıları da motive edecek, cesaretlendirecek önemli bir adım.
Ancak önümüzdeki dönemde kapsamın daha da genişletilmesi, altyapısını bakanlık kredisi kullanmadan kendi imkanlarıyla yapan OSB'lerimizin de aynı imkanlara kavuşturulması son derece olumlu olacaktır."
Türkiye'de OSB'lerin doluluk oranı 2018 sonu itibariyle yüzde 74 düzeyinde. Ülke genelinde OSB'lerdeki yatırımcı avı, özellikle henüz kapasitesinin altında üretim yapan ve boş parsellere sahip ya da önümüzdeki iki yılda faaliyete geçmeye hazırlanan OSB'lerde yoğunlaşıyor.
İstanbul'daki İkitelli OSB, Bursa OSB, Antalya OSB gibi dev OSB'ler neredeyse yüzde 100 dolulukla faaliyet gösterdikleri için yeni yatırımcı ihtiyaçlarına cevap veremiyor. Ancak farklı bölgelerdeki onlarca OSB, 2019'dan itibaren yeni yatırımcılara kapılarını açmış durumda.
YENİ ÜRETİM MERKEZİ
İstanbul, Kocaeli ve Bursa gibi sanayinin merkezi olan üç kentin kesişim noktasında yer alan Yalova'da hayata geçirilecek 13,5 milyon metrekare büyüklüğündeki dev sanayi havzası, yeni yatırımcılar açısından tam bir 'vaha' niteliğinde.
Türkiye ekonomisinin kalbi olmasına rağmen artan nüfus ve konut talebi nedeniyle sınırları içerisindeki OSB'lerin genişlemesi konusunda sıkıntı yaşayan Marmara Bölgesi, 2019'dan itibaren özellikle Yalova'daki yeni OSB oluşumlarıyla kendisine çıkış arıyor.
Yalova'da yeni dönemde altı yeni OSB aynı bölgede kurulacak. Makineden kalıp imalatına, giyimden gemi ve taşıt araçlarına kadar altı farklı ihtisas alanında faaliyet gösterecek bu OSB'lerin 50 binin üzerinde yeni istihdam yaratması ve yalnızca Marmara Bölgesi değil tüm ülke ekonomisi için önemli bir üretim merkezi olması bekleniyor.
Bölgede faaliyete geçecek altı OSB için TV reklamlarından gazete ilanlarına kadar pek çok farklı mecrada tanıtım yapılıyor. Bu OSB'lerden biri olan Avrasya OSB, toplamda 2,5 milyar TL yatırımla hayata geçirilecek dev bir proje olarak öne çıkıyor.
Avrasya OSB Yetkilendirilmiş Bölge Müdürü Utku Demirel'in verdiği bilgilere göre, yeni depolama yerleri, yenilenebilir ve sürdürülebilir enerji kullanımı, galerili ve modern altyapı sistemiyle Avrasya OSB yatırımcıların yeni cazibe merkezi olacak.
Avrasya OSB, Yalova Gemi İhtisas OSB'nin yanı başında, Yalova İMES Makine İhtisas OSB, Yalova Çiçekçilik Tarıma Dayalı İhtisas OSB, OSB statüsünde kurulan Kalıpçılar Vadisi (Yalova Kalıp İmalatı İhtisas OSB), Taşıt Araçları Yan Sanayi İhtisas OSB ve Yalova Limanı ile komşu olacak. Avrasya OSB'de 112 sanayi parselinin yedisi, Yalova Gemi İhtisas OSB'de ise 81 sanayi parselinin 28'i tahsisli durumda.
RAKAMLARLA OSB'LERTürkiye'de iş dünyasının ilk kez 1961 yılında Bursa'da tanıştığı Organize Sanayi Bölgesi (OSB) kavramı, aradan geçen yaklaşık 60 yılda Türkiye sanayisinin itici gücü oldu.
Rakamlara bakıldığında şöyle bir tablo ortaya çıkıyor:
1- Türkiye'nin 80 şehrinde 327 OSB bulunuyor. Bu OSB'lerin 235'i üretim aşamasında, 42'si altyapı inşaat, 23'ü planlama, 21'i kamulaştırma, altısı da yer seçimi aşamasında bulunuyor.
2- Üretimde olan OSB'lerde 50 binin üzerindeki fabrika 1,9 milyona yakın insana doğrudan istihdam sağlıyor.
3- 88 OSB ile Marmara Bölgesi ilk sırada yer alıyor. Ardından 56 OSB ile Karadeniz, 53 OSB ile İç Anadolu, 49 OSB ile Ege, 31 OSB ile Akdeniz, 22 OSB ile Güneydoğu Anadolu, 28 OSB ile Doğu Anadolu geliyor.
4- Türkiye'deki 327 OSB'nin toplam yüzölçümü 1 milyar metrekare civarında. Bu miktar toplam nüfusa göre değerlendirildiğinde, Türkiye'de kişi başına 12 bin 670 metrekare OSB alanının yani nitelikli sanayi alanının düştüğü görülüyor.
ÖNCE GELEN KAZANIR
Edindiğimiz bilgilere göre, Avrasya OSB'deki büyük yatırımlardan biri LC Waikiki tarafından yapılacak. Türkiye'nin dünyaca ünlü giyim perakendesi markası, Avrasya OSB'de 300 bin metrekarelik alana kurduğu tesisinin ilk fazını 2019'un son çeyreğinde faaliyete geçirecek.
Avrasya OSB'nin tüm altyapı çalışmalarının 2022 yılı sonuna kadar tamamlanması ve Yalova Gemi İhtisas OSB ile birlikte toplamda 22 bine yakın yeni istihdam sağlaması planlanıyor.
Avrasya OSB Tahsis İşleri Koordinatörü Muharrem Çay, Avrasya OSB fiyatlarının İstanbul ile Bursa OSB'lerindeki yatırımlara göre beşte bir oranında daha ekonomik olduğunu belirtiyor.
İMES YATIRIMCI AVINDA
Yalova'da yaklaşık 15 bin kişiye istihdam sağlayacak olan, 6,5 milyar TL değerindeki Yalova İMES Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi için de 2021 yılında çalışmalara başlanacak.
Makine imalatı, otomotiv ve beyaz eşya yan sanayi, elektrik, elektronik eşya, savunma araç ve gereçleri gibi yüksek katma değere sahip ürünler üretilmesi planlanan Yalova İMES Makine İhtisas Organize Sanayi Bölgesi'nde orta ve büyük ölçekli toplam 264 parsel bulunuyor.
Kuruluş çalışmaları Haziran 2017'de tamamlanarak Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından tescil edilen OSB, Yalova'nın Çiftlikköy ilçesindeki 470 hektar alanda inşa ediliyor. OSB bünyesinde, meslek eğitim merkezi, meslek lisesi, meslek yüksek okulu, itfaiye, güneş ve rüzgar enerji santralleri, sağlık merkezi, antrepo gibi tamamlayıcı sosyal donatılar yer alacak.
BİN HEKTAR BÜYÜYECEK
Son yıllarda özellikle savunma sanayi alanındaki yatırımlarla ekonomiye büyük katkı sunan başkent Ankara, Ankara Sanayi Odası (ASO)
1. Organize Sanayi Bölgesi ile de ülkenin heryerinden yatırımcıları kente çekmeye çalışıyor. OSB'de savunma sanayi, otomotiv, iş makineleri, tarım makineleri, beyaz eşya, medikal-ilaç, elektrik-elektronik, mobilya, döküm, plastik, gıda, tekstil, kimya, metal işleri, madeni eşya gibi alanlarda üretim yapılıyor. Bugün 276 fabrikanın faaliyet gösterdiği OSB'de inşaatı devam eden fabrikaların tamamlanmasıyla bu sayı 331'e ulaşacak.
Türkiye ekonomisine 2 milyar doları ihracat olmak üzere yıllık toplam 6 milyar dolarlık katkı sunduklarını kaydeden ASO 1. OSB Başkanı Niyazi Akdaş, 40 bin kişiye de istihdam sağladıklarını söylüyor. Akdaş, şöyle konuşuyor: "Bugün altı ayrı kısımdaki bin hektarlık alan üzerinde faaliyet göstersek de bin hektar daha büyüyoruz.
2018 yılında temelini attığımız üretim kampüslerinin 7'inci kısmını da sanayi yatırımcılarının hizmetine sunmanın heyecanını yaşıyoruz. Burada verimli tarım alanlarına dokunmadan, kayalar kırılıp dağlar ve tepeler düzlenerek sağlam zeminli sanayi parselleri üretilecek."
ELEKTRİK VE SUYA DEV İNDİRİM
Güneydoğu Anadolu'nun en büyük OSB'lerinden biri olan Şanlıurfa OSB, toplamda bin 713 hektarlık alan üzerinde faaliyet gösteriyor. Şanlıurfa OSB Bölge Müdürü Yunus Emre Aksu, bugün itibariyle toplam 570 parselin 439'unun yatırımcılara tahsis edildiğini belirtiyor.
Aksu, "Toplamda 303 farklı şirketle yaklaşık 25 bin kişiyi istihdam ediyoruz" diyor. Yeni yatırımcılara sağlayacakları istihdam ile doğru orantılı olarak bedelsiz veya kısmen bedelsiz olarak arsa tahsisi yaptıklarını anlatan Aksu, teşvik sisteminde 6'ıncı Bölge'de yer alan Şanlıurfa'yı emek yoğun sektörler için bir çekim merkezi yapmak istediklerini söylüyor.
Şanlıurfa OSB'ye gelecek yatırımcılar için ayrıca Şanlıurfa Su ve Kanalizasyon İdaresi Genel Müdürlüğü (ŞUSKİ) ile imzalanan protokolle su faturalarında yüzde 60'a varan indirim, çalışanların çocukları için kreş ve tekstil ile ayakkabı üreticilerine özel üretim alanları gibi imkanlar bulunuyor.
Yine aynı bölgedeki Diyarbakır OSB de 277 şirketle hizmet veren bir diğer organize üretim merkezi konumunda. 2019'un ilk çeyreğinde bin 952 dönüm yeni sanayi parselinin yatırımcılara sunulacağı Diyarbakır OSB, Irak ve Suriye pazarlarına yakın üretim yapmak isteyen yatırımcılar için elverişli imkanlar sunuyor.
LOJİSTİK KÖY KURUYOR
Ege Bölgesi'nin gözde OSB'lerinden olan İzmir Kemalpaşa OSB de yeni yatırımcı avına çıkan OSB'lerden biri. Halihazırda 1,3 milyon metrekarelik alanda üretim yapılan OSB'de 500'ü aşkın şirket faaliyet gösteriyor. Yoğunlukla makine imalat, metal yan sanayi, gıda, kimya, otomotiv yan sanayi dallarında üretim yapılan OSB, toplamda 27 bin 400 kişiye istihdam sağlıyor.
İzmir Kemalpaşa OSB İdari İşler Şube Müdürü Okan Balcıoğlu, sahip oldukları sanayi parsel alanının yaklaşık 8,4 milyon metrekare olduğuna işaret ederek, yeni dönemde genişlemek amacıyla yatırımcılara pek çok avantaj sağladıklarını kaydediyor. Balcıoğlu, OSB'de üretim yapan şirketler için elektrik ve doğal-gaz dağıtım bedelinin OSB dışı sanayi tarifelerinin altında uygulandığını belirtiyor.
Okan Balcıoğlu, "Bununla birlikte, özellikle bölgemize demiryolunun ulaşması, İzmir-İstanbul Otoyolu'nun sınırımızdan geçmesi, bölgemiz civarında Kemalpaşa Lojistik Köyü'nün kuruluyor olması OSB'mizi yatırımcılar için cazip hale getiriyor" diye konuşuyor.
160 YATIRIMCI ARIYOR
Orta Anadolu'nun üretim üslerinden biri olan Eskişehir OSB de 17,5 milyon metrekarelik dev üretim alanıyla hizmet veriyor. Bugün itibariyle toplamda 514 firmanın faaliyet gösterdiği Eskişehir OSB 41 bin kişiye istihdam sağlıyor.
Eskişehir OSB Yönetim Kurulu Başkanı Nadir Küpeli, şu anda yeni yatırımcılara tahsis edilebilecek 181 bin 226 metrekarelik ilave sanayi parselleri bulunduğunu dile getiriyor. Nadir Küpeli, Eskişehir OSB'nin 5,5 kilometre doğusunda devam eden 4 milyon 840 bin metrekarelik 1. Gelişme Bölgesi yatırımına da değiniyor.
Küpeli, "Bu yatırım bittiğinde, yeni bölgede 160 yeni yatırım ve 10 bin yeni istihdam bekleniyor. Bu bölge için TANAP hattı Türkiye çıkışından alınan doğalgaz, fiyat açısından sanayicilerimize çok önemli bir avantaj da sağlayacak" diye konuşuyor.
Yeni yatırımcılardan altyapı yatırımları için herhangi bir bedel talep etmediklerini vurgulayan Küpeli, şöyle konuşuyor: "Türkiye'nin her yerine demiryolu ve karayolu ile kolay bir ulaşım, yüksek teknolojili üretim, otomotivden plastik ürünlerine, havacılıktan raylı sistemlere kadar geniş yelpazede üretim ve pazar imkanlarımız mevcut."
İLAÇ YATIRIMCISI ARIYOR
1976 yılından beri faaliyet gösteren ve Türkiye'nin en köklü OSB'lerinden biri olan Tekirdağ Çerkezköy OSB, Trakya bölgesinin üretim üssü konumunda. 41'i yabancı yatırımcı olan 252 şirkete ev sahipliği yapıyor ve toplam 77 bin kişiye istihdam sağlıyor.
Çerkezköy OSB'de mevcut yatırımlarda tekstil-giyim, kauçuk-plastik, kimya, elektrikli teçhizat, eczacılık ürünleri, ana metal, kağıt ve gıda ürünleri başı çekiyor. Çerkezköy OSB'de doluluk oranı yüzde 90'ı aşsa da yeni dönemde 87 bin metrekarelik yatırıma uygun alan bulunuyor.
Çerkezköy OSB Yönetim Kurulu Başkanı Eyüp Sözdinler, İstanbul pazarına çok yakın ve tüm altyapısını tamamlamış bir OSB olarak yeni yatırımcıları beklediklerini ifade ediyor. Sözdinler, son yıllarda özellikle ilaç gibi yüksek teknolojiye dayalı ürünleri üreten yatırımcıların bölgeyi tercih ettiğini ifade ediyor.
ÜÇ YENİ OSB KURULACAK
Faaliyetteki iki OSB'de 7 bin kişinin istihdam edildiği Karadeniz'in önemli üretim merkezlerinden Ordu'da kurulacak üç yeni OSB için kamulaştırma çalışmalarıdevam ediyor. Yeni kurulacak Ünye OSB, Fatsa İlave OSB ve Ordu 2. OSB ile toplamda 15 bin yeni istihdam yaratılması planlanıyor.
OSB yönetimleri, özellikle Ordu-Giresun Havalimanı ve Karadeniz-Akdeniz Yolu'nun bölgede bulunmasının yatırımcı açısından büyük avantaj sağladığına işaret ediyor. Başta gıda, mobilya, plastik, tekstil, temizlik sektörü alanında yatırım yapmak isteyen yatırımcılar bölgeye davet ediliyor.
MEMİŞ KÜTÜKCÜ / OSBÜK BAŞKANI'SEKTÖREL TEŞVİKLERE ODAKLANILMALI
'Türkiye'de nereye yatırım yapılır?' sorusunun net cevabı OSB'lerdir. Bu yerli sanayicilerimiz için de böyle, yabancı yatırımcılar için de böyle...
Planlı sanayi alanı olmaları, bürokrasiden uzak olmaları, tek durak ofis hizmeti anlayışı, teşvik avantajları, modern sanayi altyapıları gibi pek çok avantajı alt alta sıralayabiliriz.
OSB'lerimizde ruhsat alma süresinin bir yıldan iki yıla, inşaattan üretime geçme süresinin ise iki yıldan dört yıla çıkarılmasını istiyoruz. Böyle bir düzenleme, yatırımcılarımızı ve OSB'lerimizi son derece rahatlatacaktır. Taleplerimizden biri de OSB'ler içindeki emsalin 1,5'e çıkarılması.
Ayrıca Türkiye'de mevcut teşvik sisteminin yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini, artık acilen sektörel teşviklere odaklanmamız gerektiğini de ifade etmek isterim. OSB'ler olarak AR-GE'yi, tasarımı, kaynak verimliliğini eskisinden daha fazla öncelemek zorundayız.”
ŞİRKETLER OSB'LERDEN NE BEKLİYOR?Türkiye'nin son 60 yıllık sanayi üretimine damga vuran Organize Sanayi Bölgeleri'nin (OSB) yeni dönemde teknolojik gelişmelerin sanayi üretiminde yarattığı değişime uyum sağlamaları hayati önem taşıyor.
Türkiye gibi ihracat odaklı büyüme hedefi bulunan bir ülke için OSB'lerin hem yerli hem de yabancı yatırımcılar için çağın en ileri altyapı ve üstyapı avantajlarına sahip olması gerekiyor. Ocak 2019'da yayınlanan "2023'e Doğru Türkiye'de Organize Sanayi Bölgeleri'nin Dönüşümü" adlı çalışma, bu önemli konuya ışık tutuyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) ortaklığında, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı'nın desteğiyle hazırlanan "Organize Sanayi Bölgeleri'nde Teknoloji Geliştirme Projesi"ni de kapsayan çalışma, Doç. Dr. Mehmet Cansız, Dr. Zeynep Kurnaz ve Esen Çağlar tarafından kaleme alındı. Saha çalışmasıyla OSB'lerin firmalar üzerindeki etkilerini değerlendiren çalışma için dokuz ilde bulunan 12 OSB'de araştırmalar yapıldı.
Hazırlanan etki değerlendirmesinde şu tespitlere ulaşıldı:
1- Yapılan çalışmada, firmaların, genel itibarıyla OSB'lerin sunduğu hizmetlerden memnun oldukları, özellikle yüksek kaliteli altyapı ve öngörülebilir yatırım ortamı gibi unsurlardan dolayı OSB'leri tercih ettikleri anlaşılıyor.
2- Ülkemiz ekonomisinin verimliliğe dayalı bir ekonomi haline gelmesinde OSB'lerin önemli bir rolü bulunuyor. Diğer taraftan OSB'lerin yenilikçilik konusundaki etkileri beklenen düzeyde değil. OSB'lerin verimliliğe yönelik etkileri yüksek iken yenilikçilik üzerindeki etkilerinin düşük olması, Türkiye'nin verimliliğe dayalı ekonomiden yenilikçiliğe dayalı ekonomiye geçerken OSB'lerin de sunduğu hizmetlerin güncellenmesinin önemine işaret ediyor.
3- Firmalar Altyapı, Tek Durak Ofis, Denetim, Üstyapı Hizmetleri ve Acil Durum Hizmetleri konusunda OSB'lerin etkinliğini yüksek bulunuyor. Ancak, teknolojiyle ilgili yeni nesil hizmetlerde OSB'lerin etkinliği firmalar tarafından 5 üzerinden 2,7 etki puanıyla düşük olarak değerlendiriliyor.
4- Çalışmada ortaya çıkan verilere göre ihtiyaç-etkinlik makasının en yüksek olduğu üç hizmet kalemi, OSB'ler içinde Teknoloji Geliştirme Bölgeleri'nin (TGB) kurulması ve işletilmesi, dijitalleşme ve sanayi 4.0 konusunda kapasite artırıcı programlar düzenlenmesi ve üniversite-sanayi işbirliğinin geliştirilmesine yönelik faaliyetler olarak öne çıkıyor. Bu üç hizmetin hemen ardından, mentorlarla eşleştirme, yeni pazar geliştirme ve yatırım promosyonu işlevleri geliyor.
