Döviz kurlarındaki dalgalanma ve ekonomideki daralma 2024 yılında otomobil pazarının kan kaybetmesine neden olacak. 2023 yılını 2022’ye göre yüzde 57’lik artış oranıyla 1 milyon 232 bin 635 adetlik rekor bir satış ile tamamlayan otomobil pazarında 2024 yılında rüzgar tersine esecek.
Özellikle finansman maliyetlerindeki hızlı artış, kredi maliyetleri, krediye ulaşmaktaki zorluk ve kısıtlar nedeniyle 2024 yılında pazarın yüzde 30-35 civarında daralabileceğini söyleyen Europcar Mobilite Grup Türkiye CEO’su Fırat Fidan, “Diğer yandan kiralama sektörü otomotiv pazarı daralsa bile hacmini büyütebilme potansiyeli olan belki de tek sektör. Çünkü sektörümüz ticari koşulların bazen birinin, bazen de hepsinin bir arada oluşması durumunda satın alma kararı veren ve son derece rasyonel olarak harekete geçen bir yapıya sahip” diyor.
Europcar Mobilite Grup Türkiye CEO’su Fırat Fidan, Ekonomist dergisi için otomobil sektörünü ve kiralama pazarını değerlendirdi.
Araç kiralama sektörü 2023 yılını ne kadarlık büyümeyle kapattı?
Yılın ilk dokuz ayında araç kiralama sektörü 52 milyar 400 milyon TL’lik yeni araç yatırımı yaparak 51 bin 600 adet aracı filosuna kattı. Yılın üçüncü çeyreği sonu itibarıyla sektörün aktif büyüklüğü 136 milyar 650 milyon TL olarak gerçekleşti. Bu dönemde, sektörün toplam araç sayısı 2022 yılı sonuna göre yüzde 2,8 artarak 252 bine ulaştı. Tüm bu bilgiler ışığında operasyonel araç kiralama sektörünün yılın son çeyreğinde büyüyerek 2023 yılını 2022 yılına göre yaklaşık yüzde 5’lik büyüme ve 257 bin adetlik araç filosu büyüklüğü ile kapatacağını öngörüyorum. Araç kiralama sektörüne dair konsolide rapor TOKKDER tarafında hazırlandığı için 2023 yılına dair net büyüme rakamlarını tamamlandığında paylaşmak daha doğru olacaktır.
Otomobil pazarındaki daralma nasıl etkiliyor sektörü?
Döviz kurlarındaki dalgalanma ve ekonomideki daralma birçok sektörü olduğu gibi otomobil pazarını da olumsuz etkiliyor. 2023 yılını değerlendirdiğimizde otomotiv pazarının 2022’ye göre yüzde 57’lik artış oranıyla 1 milyon 232 bin 635 adetlik rekor bir satış ile tamamlandığını görüyoruz. Elbette ki pazarın büyümesi tüm paydaşlarını belirli bir korelasyon ile pozitif etkilese de, özellikle finansman maliyetlerindeki hızlı artış, kredi maliyetleri, krediye ulaşmaktaki zorluk ve kısıtlar 2024 yılında pazarın yüzde 30-35 civarında daralmasına yol açabilir. Diğer yandan kiralama sektörü otomotiv pazarı daralsa bile hacmini büyütebilme potansiyeli olan belki de tek sektör. Çünkü sektörümüz ticari koşulların bazen birinin, bazen de hepsinin bir arada oluşması durumunda satınalma kararı veren ve son derece rasyonel olarak harekete geçen bir yapıya sahip.
2024 yılında sektörde ne kadarlık büyüme bekleniyor?
Filo ve kısa dönem kiralama sektörünün büyüme potansiyelini gösterebilmesi için faizlerin ve gerçek TÜFE oranlarının makul seviyelere inmesi ve piyasalarda spekülatif değil de, gerçek satın alma koşullarının oluşması gerekiyor. Çünkü bu sektörler rasyonel kararlar vererek satınalma yaparlar.
Ülkemizin son yıllarda yaşadığı krizler ve alınan kararların sonuçları neticesinde defalarca türbülansa giren piyasalar nedeniyle 2000-2017 yılları arasında sürekli büyüyen araç kiralama sektörünün, 2018 yılından beri sürekli küçüldüğünü ve operasyonel hacminin 1/3’ünü kaybettiğini söyleyebilirim. 2024 yılında ise; faiz oranlarının yüksek seyretmesi sebebiyle sektörün kesin olarak büyüme potansiyeline ulaşmasının zor olacağını düşünüyorum. Bu öngörüyü verilerle destekleyerek pazarın büyüme tahminleri için şöyle bir yaklaşımda bulunabiliriz. 2024 yılı için faiz oranları ve TÜFE oranlarının yıllık yüzde 50-60 trendinde geliştiğini düşünürsek, 2024 yılında büyümenin yüzde 3-5 oranında olacağı tahmin edilebilir. Bu oranlar yıllık yüzde 25 ve altına hareket ederse de, büyüme 2024 yılında yüzde 30’lara kadar ulaşabilir. Diğer yandan 2024 yılında ülkemizi geçtiğimiz yıllara göre daha fazla turistin ziyaret edeceğini bunun da kısa dönem kiralama sektörüne olumlu yansıyacağını düşünüyorum. Tatil ve seyahat alışkanlıklarındaki değişimin sonucu olarak ülkemizde de öne çıkmaya başlayan karavan trendinin ise yükselmeye devam edeceğini söyleyebilirim.
Sektörde hibrit araçların payı ne oldu? 2024 yılında bu rakamda artış bekleniyor mu?
Şu anda otomotiv sektörü daha önce olmadığı kadar büyük ve hızlı bir dönüşümden geçiyor. İklim değişikliği mücadele, çevresel duyarlılığın artması ve enerji tasarrufu konusundaki hassasiyet hem tüketici davranışları hem de üretici markaların stratejilerine net bir şekilde yansıyor. Bir diğer deyişle Türkiye’deki yeşil otomobil yolculuğunun dikkate değer bir şekilde yükselerek ivme kazandığını söylemek mümkün. Verileri yakından incelediğimizde Türkiye otomobil pazarında elektrikli otomobil satışlarının, 2023 yılını büyük bir yükselişle tamamladığını görüyoruz. Satışları bir önceki yıla göre yüzde 844'lük artış yaşanan elektrikli otomobiller 2023 yılı toplamında 72 bin 179 adet satış gerçekleştirdi. 2022 yılında sadece 7 bin 733 adet elektrikli otomobil satılmıştı. Hibrit araçların kısa ve uzun dönem kiralama sektöründeki penetrasyonunun ise her geçen yıl artığını görüyoruz. Filosundaki çevre dostu araç sayısı her geçen gün artan operasyonel araç kiralama sektörünün araç parkında yer alan hibrit ve elektrikli araçların payı yüzde 9,4’e erişti. Kiralama yöntemi sayesinde her ölçekte işletme, elektrikli araçları, başlangıç maliyeti ve ikinci el fiyat belirsizlik riski olmaksızın, makul aylık kira ödemeleri ile edinme imkanına kavuşuyor.
2023 yılında ne kadarlık yatırım yapıldı araç kiralama işine?
Toplam yatırımın önemli bölümünü yılın ilk üç çeyreğinde yapan kiralama sektörü, bu dönemde 52,4 milyar TL yatırım ile 51 bin araç satın aldı. Son çeyrekte ise faizlerin artışı sebebiyle iştahı azalan sektörün toplam yatırım büyüklüklerinin yakın zamanda yayımlanması bekleniyor.
Siz şirket olarak nasıl bir strateji izliyorsunuz?
2024 yılında hem yatay, hem de dikey yönlü büyüme stratejimizi uygulamaya alıyoruz. İş ortaklarımızın ve hizmet nokta sayımızın artacağı bir yıl olacak, operasyonel nokta sayımızı arttırmayı planlıyoruz. Talepler de bize bunu gösteriyor. Ayrıca hem araç parkı, hem de iş ortaklıkları tarafında oldukça önemli bir büyüme hedefimiz var. Elektrikli araç perakendeciliğine ise önemli bir yatırım yapıyoruz.
Araç kiralama pazarında saatlik kiralamalar arttı. Pazara pek çok oyuncu girdi. Bu açıdan bakıldığında pazardaki trendlerde nasıl bir değişim var?
Özellikle elektrikli araçların operasyonel kullanım kolaylıklarının artması sonrası pazarda patlama olmasını bekliyoruz. Paylaşımlı araç kiralamanın önümüzdeki 10 yıl içerisinde otomotiv piyasasındaki tüm ezberleri bozacağını söyleyebiliriz. Ancak bu trende karşı ülkemizde bir çok regülatif zorluklar yaşandığını da belirtmemiz gerekir. Tüm bu sorunların çözümü ile pazar hızla yatırım almaya başlayacak ve büyük bir büyüme ivmesi yakalayacaktır.
Kiralama fiyatları hangi seviyelerde? 2023 yılında ne kadarlık artış oldu? 2024 yılı için beklentiler nelerdir?
2023 yılında kiralama fiyatlarındaki artışların diğer sektörlerle karşılaştıramayacak seviyede düşük gerçekleştiğini söyleyebiliriz. Yüksek rekabet ve pazarın diğer dinamiklerinin yarattığı negatif koşullardan dolayı fiyat artışı Türkiye’deki diğer hiçbir emtia ya da hizmet fiyat artışı ile karşılaştırılamayacak seviyede az oranda arttı. Bunun sonucu olarak, pazardaki tüm şirketlerin karlılıkları düşmüş oldu. Kısa dönem kiralama fiyatları aslında iki yalın sebeple değişiklik gösteriyor. İlki sezonalite, ikincisi ise pazardaki arz-talep dengesi. Son üç ayda pazardaki arz-talep dengesi talep yönünde negatif bir eğilim gösterdi. Bu nedenle Türkiye’de son üç aydır kısa dönem kiralama fiyatları düşüşte. Elbette ki 2024 yılında maliyet artışlarının paralelinde kiralama fiyatları da yükselmek durumunda kalacaktır.
“BU YIL UÇAN TAKSİLERİ KONUŞMAYA BAŞLAYACAĞIZ”
“Hibrit ve elektrikli araç pazarının Türkiye’de büyümeye devam edeceğini söyleyebiliriz. Diğer yandan teknolojik gelişmelerin bir sonucu olarak neredeyse her alanda yaşanan dijital dönüşümün yarattığı imkanlarla birlikte mobil teknolojilerin araçların içine daha çok girdiğini göreceğiz. Dünyada 7 FAZ olarak planlanan otonom sürüş konusunda özellikle “Starlink” projesinin kapsama alanı genişledikçe FAZ 4-5 geçişini göreceğimiz bir yıl olacağını düşünüyorum. Özellikle bazı markaların çok hızlı bir şekilde 5 seviyesine ulaştıklarını göreceğiz. Ayrıca bu yıl dünyada insanlar en çok uçan taksileri konuşmaya başlayacaklar. Çünkü insanlı uçuşlar bu yıl başlayabilecek seviyeye geldi. Gelecek o kadar hızlı geliyor aslında biz farkında değiliz.”
