Türkiye dünyada kripto paraya en çok yatırım yapılan ülkeler arasında yer alıyor. Son dönemde gözde olan kripto paralara yatırım yaparken nelere dikkat edilmesi gerektiğini uzmanlara sorduk.
Ayşegül SAKARYA PEHLİVAN
[email protected]
Son dönemde yatırımcıların odağına giren kripto paralar, Türkiye'de de büyük ilgi görüyor. Türkiye, kripto paraların kullanımında dünyada dördüncü, Avrupa'da ise ilk sırada yer alıyor. Kripto para yatırımcılarının sayısı 1 milyonu aşmış durumda. Önümüzdeki dönemde Türkiye’de Bitcoin ve benzeri kripto paralarla ilgili düzenlemeler yapılması ve vergi koyulması planlanıyor. En çok ilgi gören kripto para olan Bitcoin'in fiyatı 58 bin dolara tırmanarak en yüksek seviyesini gördü. Dünyaca ünlü milyarder Elon Musk’ın da kripto paralarla ilgili yorumları bu piyasanın iyice hareketlenmesine neden oldu. Türkiye’de büyük küçük pek çok yatırımcının ilgisini çeken kripto paraya yatırım yaparken nelere dikkat edilmesi gerektiğini konunun uzmanlarına sorduk.
PROF. FR. SERHAT ÖZEKES / ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM BAŞKANI
5 ÖNEMLİ ÖNERİ
Yatırım yapılacak miktarın belirlenmesi: Kenarda duran ve kaybedilse de olumsuz etkisinin çok olmayacağı bir miktarla yatırım yapılmalıdır.
Banka kredisi çekilerek yatırım yapılmamalı: Kripto para piyasasındaki ani dalgalanmalar, fiyat düşüşleri kredinin geri ödenmesini riske atacaktır.
Yatırım yapılacak kripto para iyi araştırılmalı: Yatırım yapılan kripto paranın whitepaper adı verilen tanıtım yazısı, kullandığı blockzincir teknolojisi, projenin geliştirici ekibi, diğer kripto para projelerinden farklı olarak sunduğu yenilikler, daha önce siber saldırıya maruz kalıp kalmadığı gibi konularda bilgi sahibi olunması son derece önemlidir.
Başkası tarafından ısrarla önerilen coinlere dikkat edilmeli: Her yatırımın bir dizi riskle birlikte geldiğini unutmadan az riskle yüksek kâr teklifi sunulduğunda yanlış bir şeyler olabileceği düşünülmelidir. Yatırım getirisinin pazar durumuna bağlı olarak dalgalandığını unutmadan tutarlı getirili yatırım tekliflerine karşı daima dikkatli olunmalıdır.
Güvenlik: Kripto para piyasasında dolandırıcılık, aldatmaca (ponzi şeması), siber saldırılar ve oltalama olayları yaşanmaktadır.
OLTALAMA SALDIRISI Küresel koronavirüs salgını, çevrimiçi yasadışı faaliyetlerde de bir patlamaya sebep oldu. Birleşmiş Milletler, bu dönemde internet üzerinden işlenen suçlarda yüzde 600'den fazla artış olduğunu ve her 40 saniyede bir oltalama (phishing) saldırısı gerçekleştiğini duyurdu. Oltalama türündeki siber saldırılar kripto para yatırımcılarını da artık daha çok tehdit ediyor.
KRİPTO PARA SİSTEMİ Tüm dijital sistemlerde birtakım güvenlik açıkları ve zafiyetler görülebilir. Ancak kripto para sistemleri blokzincir teknolojisi üzerinde kurulmuştur. Blokzincir teknolojisinde klasik veri tabanı tasarımından farklı olarak, merkezi otoritedeki yetkilerin zincirdeki farklı düğümlere dağıtılarak yetki ve sorumluluk paylaşımı sağlanmaktadır. Bu nedenle kripto para sistemine özel olarak, kullandığı blokzincir teknolojisi sayesinde diğer dijital sistemlerden daha güvenilir olduğu söylenebilir.
ÖZGÜR SERKAN USLU / PARİTEX CEO’SU:
FAZLA HAREKETLİ Kripto paralar fazla hareketli: Ama bu teknolojinin ve sistemin diğer emtia ve sistemlerden çok daha küçük ve enerjik olmasından kaynaklı büyüdükçe hantallaşacak ve hareketlilik azalacaktır.
REGÜLE OLMAYAN ALANLAR Paritex olarak her bir projeyi en ince ayrıntısına kadar değerlendiriyor ve kullanıcılarımızı koruyoruz. Bu serbestliğin kötüye kullananlar olsa da çok büyük gelişimlere uygun kuluçka görevi göreceğine inanıyorum, tıpkı internet gibi. Paritex olarak kripto paranın regüle edilmesi için küresel olarak çalışmalara katkı sağlıyoruz. Bunun en önemli ve etkili yolunun blockchain teknolojisinin günlük hayatta entegrasyonu ile olacağına inanıyor çalışmalarımızı bu noktaya yoğunlaştırıyoruz. Bu yüzden Paritex blockchain ve kripto alanında dünyada üretime katkı sağlayan küresel bir aktör olma yolunda ilerliyor
GELİŞMEYE AÇIK Yeni bir teknoloji olduğu için gelişecek fazla noktası var: Bugünküne yakın manada bankacılık sisteminin bile 400 yaşında olduğunu ve bankacılık sektöründe yaşadığımız sıkıntıları düşünürsek, kripto para sektörünün daha başarılı bir sınav vereceğine inanıyorum. Biz de Paritex olarak tüm bu sürecin başından beri teknolojik ve sistemsel her türlü geliştirmeyi yaparak değişimin bir parçası olmaktan gurur duyuyoruz.
FOMO’DAN KAÇININ Kripto dünyasında yatırımcılar için FOMO kaybetme korkusu olarak bilinir. Kişiler bir kripto para yükselişin de veya düşüşünde fırsatı kaçırma korkusuna yenik düşüp ani kararlar vererek alış-veriş hamlelerinden kaçınılmalı ayakları yere basan kararlar almalıdır. Unutmayın ki her yükselişin bir düşüşü vardır. Ani yükselişler genel olarak ani düşüşlerin habercisidir.
BORSAYA DİKKAT Yatırım yaptığınız borsanın sağlam bir güvenlik alt yapısına olduğuna ve kesintisiz hizmet verdiğine emin olun. Kripto paraların her geçen gün daha popüler ve değerli oluşuyla birlikte, kripto para borsaları da siber saldırganlar için daha öncelikli hedefler olmaya başladı. Bu sebeple kripto para borsalarının, gelişen ve değişen saldırılara karşı siber güvenlik çözümleri üzerinde sürekli çalışan bir ekibi olmak zorunda olduğuna inanıyorum. Bununla birlikte yetki verilmemiş bir işlemi hemen saptayabilmek için borsanın ve cüzdanlarının çevresindeki ağ aktivitesi sürekli olarak izlenmeli.
ELBRUZ YILMAZ / BİTPANDA TÜRKİYE VE MENA GENEL MÜDÜRÜ
YASAL DÜZENLEME 2020 yılındaki gelişmeler kripto paranın yatırımcılar için tercih olarak kalıcı olacağını gösterdi. Kripto para birimlerine devasa bir kurumsal sermaye akışının yanı sıra rekor sayıda yeni bireysel müşteri eklenirken, önümüzdeki birkaç yılda Bitcoin, küçük ya da büyük her yatırımcının portföyünde yer alması gereken bir varlık olacak. Yasal düzenlemeleri de unutmamak gerek. Kripto para birimleri dünyasında çok fazla düzenleme görüyoruz ve bu düzenlemeler yalnızca gerekli olmakla kalmayıp, aynı zamanda kripto para birimlerinin kredibilitesinin artmasına yardımcı oluyor. Yatırımcılar kripto para birimlerini değerlendirirken alım/satım için kullanacakları platformun güvenliğinden, şeffaflığından ve regülasyonlara uyumundan emin olmalılar. Kripto para birimleri özelinde ise kullanılan teknoloji ve pazar işlem hacmi konularına dikkat etmelerini öneririz. Son olarak dünyada 5 binden fazla kripto para olduğunu belirtmek isterim. Her yatırımcının bunları öğrenmek ve değerlendirmek için vakit ayıramayacağını bildiğimiz için kripto para portföylerinin çeşitlendirilmesini kolaylaştırmayı hedefledik ve bu kapsamda dünyanın ilk gerçek kripto para indeks ürünü olan Bitpanda İndeksini piyasaya sunduk.
GÜVENİLİR PLATFORM Bitpanda'da biz şuna inanıyoruz. Her yatırımda olduğu gibi, kripto varlıklara yapılan yatırımlarda da şu kurallar geçerlidir: Yatırım yapan herkes, hangi yatırım platformlarını kullandığını ve hangi dijital varlıklara yatırım yapıldığını önceden bilmelidir. Güvenilir platformlar genellikle dikkatlice seçilmiş varlıklar sunar. Yine de herkes kendi risk profilini bilerek, kendi alımlarına kendisi karar vermek zorundadır. Bu arada, teknoloji konusundaki bilgilerin ve böylece kripto piyasasına olan güvenin zamanla artacağını düşünüyorum. Bu da uzun vadede daha fazla istikrar sağlayıp, oynaklığı düşürecektir.
ONUR ALTAN TAN / BİTCİ TEKNOLOJİ CEO’SU
GÜVENLİK Dünyada tüm kripto para borsalarının karşılaştığı en büyük meydan okuma güvenlik konusu. Tabii dünyada bu tür saldırıların yaşandığı ülkeler arasında Türkiye üst sıralarda değil. Ama Türkiye’deki yerli kripto para borsalarının ne kadarı böylesine üst düzey saldırılara karşı ne kadar güvenli olduğunu hep birlikte sorgulamamız gerekiyor.
SOĞUK CÜZDANLAR Aslında dünyada internete bağlı olan her şey hacklenebilir. Ama bunun zorluk derecesi vardır. Buna karşı alınabilecek en önemli teknolojik önlem de cold wallet yani ‘soğuk cüzdanlar’. Biz de bu teknolojiyi Bitci.com üzerinde aktif olarak kullanıyoruz. Verilerimizin yaklaşık yüzde 95’ini soğuk cüzdanlarda tutarak bu konuda maksimum güvenlik sağlıyoruz. Tabii burada kullanıcılara da büyük iş düşüyor. En önemli konu da yatırım yapacakları borsayı belirlerken, söz konusu platformun geçmişine, özelliklerine, arkasındaki finansal güce bakmaları. Yatırım yapacakları borsanın sistem güvenliğine dikkat etmeleri; dijital varlıklarını ne ağırlıkta soğuk cüzdanlarda tuttuklarını araştırmaları çok önemli.
YATIRIMCILARA ÖNERİLER Borsa seçiminde alım-satım platformunun geçmişine, özelliklerine, güvenlik altyapısına dikkat edilmeli. Borsalarda dijital varlıkların ne ağırlıkta soğuk cüzdanlarda tutulduğu önemli. Kripto para seçiminde düşük hacimlerin yarattığı yüksek volatiliteye hazırlık yapılmalı.
Ayşegül SAKARYA PEHLİVAN
[email protected]
Son dönemde yatırımcıların odağına giren kripto paralar, Türkiye'de de büyük ilgi görüyor. Türkiye, kripto paraların kullanımında dünyada dördüncü, Avrupa'da ise ilk sırada yer alıyor. Kripto para yatırımcılarının sayısı 1 milyonu aşmış durumda. Önümüzdeki dönemde Türkiye’de Bitcoin ve benzeri kripto paralarla ilgili düzenlemeler yapılması ve vergi koyulması planlanıyor. En çok ilgi gören kripto para olan Bitcoin'in fiyatı 58 bin dolara tırmanarak en yüksek seviyesini gördü. Dünyaca ünlü milyarder Elon Musk’ın da kripto paralarla ilgili yorumları bu piyasanın iyice hareketlenmesine neden oldu. Türkiye’de büyük küçük pek çok yatırımcının ilgisini çeken kripto paraya yatırım yaparken nelere dikkat edilmesi gerektiğini konunun uzmanlarına sorduk.
"Banka kredisi çekilerek yatırım yapılmamalı"
PROF. FR. SERHAT ÖZEKES / ÜSKÜDAR ÜNİVERSİTESİ BİLGİSAYAR MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜM BAŞKANI
Yatırım yapılacak miktarın belirlenmesi: Kenarda duran ve kaybedilse de olumsuz etkisinin çok olmayacağı bir miktarla yatırım yapılmalıdır.
Banka kredisi çekilerek yatırım yapılmamalı: Kripto para piyasasındaki ani dalgalanmalar, fiyat düşüşleri kredinin geri ödenmesini riske atacaktır.
Yatırım yapılacak kripto para iyi araştırılmalı: Yatırım yapılan kripto paranın whitepaper adı verilen tanıtım yazısı, kullandığı blockzincir teknolojisi, projenin geliştirici ekibi, diğer kripto para projelerinden farklı olarak sunduğu yenilikler, daha önce siber saldırıya maruz kalıp kalmadığı gibi konularda bilgi sahibi olunması son derece önemlidir.
Başkası tarafından ısrarla önerilen coinlere dikkat edilmeli: Her yatırımın bir dizi riskle birlikte geldiğini unutmadan az riskle yüksek kâr teklifi sunulduğunda yanlış bir şeyler olabileceği düşünülmelidir. Yatırım getirisinin pazar durumuna bağlı olarak dalgalandığını unutmadan tutarlı getirili yatırım tekliflerine karşı daima dikkatli olunmalıdır.
Güvenlik: Kripto para piyasasında dolandırıcılık, aldatmaca (ponzi şeması), siber saldırılar ve oltalama olayları yaşanmaktadır.
OLTALAMA SALDIRISI Küresel koronavirüs salgını, çevrimiçi yasadışı faaliyetlerde de bir patlamaya sebep oldu. Birleşmiş Milletler, bu dönemde internet üzerinden işlenen suçlarda yüzde 600'den fazla artış olduğunu ve her 40 saniyede bir oltalama (phishing) saldırısı gerçekleştiğini duyurdu. Oltalama türündeki siber saldırılar kripto para yatırımcılarını da artık daha çok tehdit ediyor.
KRİPTO PARA SİSTEMİ Tüm dijital sistemlerde birtakım güvenlik açıkları ve zafiyetler görülebilir. Ancak kripto para sistemleri blokzincir teknolojisi üzerinde kurulmuştur. Blokzincir teknolojisinde klasik veri tabanı tasarımından farklı olarak, merkezi otoritedeki yetkilerin zincirdeki farklı düğümlere dağıtılarak yetki ve sorumluluk paylaşımı sağlanmaktadır. Bu nedenle kripto para sistemine özel olarak, kullandığı blokzincir teknolojisi sayesinde diğer dijital sistemlerden daha güvenilir olduğu söylenebilir.
- Kripto para şikayetlerinde rekor artış: Son 1 ayda dikkat çeken rakam
- Türkiye kripto para kullanımında Avrupa birincisi, dünya dördüncüsü
- Yellen’dan kripto para uyarısı
Piyasada riskler neler?
ÖZGÜR SERKAN USLU / PARİTEX CEO’SU:
FAZLA HAREKETLİ Kripto paralar fazla hareketli: Ama bu teknolojinin ve sistemin diğer emtia ve sistemlerden çok daha küçük ve enerjik olmasından kaynaklı büyüdükçe hantallaşacak ve hareketlilik azalacaktır.REGÜLE OLMAYAN ALANLAR Paritex olarak her bir projeyi en ince ayrıntısına kadar değerlendiriyor ve kullanıcılarımızı koruyoruz. Bu serbestliğin kötüye kullananlar olsa da çok büyük gelişimlere uygun kuluçka görevi göreceğine inanıyorum, tıpkı internet gibi. Paritex olarak kripto paranın regüle edilmesi için küresel olarak çalışmalara katkı sağlıyoruz. Bunun en önemli ve etkili yolunun blockchain teknolojisinin günlük hayatta entegrasyonu ile olacağına inanıyor çalışmalarımızı bu noktaya yoğunlaştırıyoruz. Bu yüzden Paritex blockchain ve kripto alanında dünyada üretime katkı sağlayan küresel bir aktör olma yolunda ilerliyor
GELİŞMEYE AÇIK Yeni bir teknoloji olduğu için gelişecek fazla noktası var: Bugünküne yakın manada bankacılık sisteminin bile 400 yaşında olduğunu ve bankacılık sektöründe yaşadığımız sıkıntıları düşünürsek, kripto para sektörünün daha başarılı bir sınav vereceğine inanıyorum. Biz de Paritex olarak tüm bu sürecin başından beri teknolojik ve sistemsel her türlü geliştirmeyi yaparak değişimin bir parçası olmaktan gurur duyuyoruz.
FOMO’DAN KAÇININ Kripto dünyasında yatırımcılar için FOMO kaybetme korkusu olarak bilinir. Kişiler bir kripto para yükselişin de veya düşüşünde fırsatı kaçırma korkusuna yenik düşüp ani kararlar vererek alış-veriş hamlelerinden kaçınılmalı ayakları yere basan kararlar almalıdır. Unutmayın ki her yükselişin bir düşüşü vardır. Ani yükselişler genel olarak ani düşüşlerin habercisidir.
BORSAYA DİKKAT Yatırım yaptığınız borsanın sağlam bir güvenlik alt yapısına olduğuna ve kesintisiz hizmet verdiğine emin olun. Kripto paraların her geçen gün daha popüler ve değerli oluşuyla birlikte, kripto para borsaları da siber saldırganlar için daha öncelikli hedefler olmaya başladı. Bu sebeple kripto para borsalarının, gelişen ve değişen saldırılara karşı siber güvenlik çözümleri üzerinde sürekli çalışan bir ekibi olmak zorunda olduğuna inanıyorum. Bununla birlikte yetki verilmemiş bir işlemi hemen saptayabilmek için borsanın ve cüzdanlarının çevresindeki ağ aktivitesi sürekli olarak izlenmeli.
"Teknoloji ve pazar işlem hacmi konuları önemli"
ELBRUZ YILMAZ / BİTPANDA TÜRKİYE VE MENA GENEL MÜDÜRÜ
YASAL DÜZENLEME 2020 yılındaki gelişmeler kripto paranın yatırımcılar için tercih olarak kalıcı olacağını gösterdi. Kripto para birimlerine devasa bir kurumsal sermaye akışının yanı sıra rekor sayıda yeni bireysel müşteri eklenirken, önümüzdeki birkaç yılda Bitcoin, küçük ya da büyük her yatırımcının portföyünde yer alması gereken bir varlık olacak. Yasal düzenlemeleri de unutmamak gerek. Kripto para birimleri dünyasında çok fazla düzenleme görüyoruz ve bu düzenlemeler yalnızca gerekli olmakla kalmayıp, aynı zamanda kripto para birimlerinin kredibilitesinin artmasına yardımcı oluyor. Yatırımcılar kripto para birimlerini değerlendirirken alım/satım için kullanacakları platformun güvenliğinden, şeffaflığından ve regülasyonlara uyumundan emin olmalılar. Kripto para birimleri özelinde ise kullanılan teknoloji ve pazar işlem hacmi konularına dikkat etmelerini öneririz. Son olarak dünyada 5 binden fazla kripto para olduğunu belirtmek isterim. Her yatırımcının bunları öğrenmek ve değerlendirmek için vakit ayıramayacağını bildiğimiz için kripto para portföylerinin çeşitlendirilmesini kolaylaştırmayı hedefledik ve bu kapsamda dünyanın ilk gerçek kripto para indeks ürünü olan Bitpanda İndeksini piyasaya sunduk.GÜVENİLİR PLATFORM Bitpanda'da biz şuna inanıyoruz. Her yatırımda olduğu gibi, kripto varlıklara yapılan yatırımlarda da şu kurallar geçerlidir: Yatırım yapan herkes, hangi yatırım platformlarını kullandığını ve hangi dijital varlıklara yatırım yapıldığını önceden bilmelidir. Güvenilir platformlar genellikle dikkatlice seçilmiş varlıklar sunar. Yine de herkes kendi risk profilini bilerek, kendi alımlarına kendisi karar vermek zorundadır. Bu arada, teknoloji konusundaki bilgilerin ve böylece kripto piyasasına olan güvenin zamanla artacağını düşünüyorum. Bu da uzun vadede daha fazla istikrar sağlayıp, oynaklığı düşürecektir.
Hacklenmeye karşı önlem: Soğuk cüzdanlar
ONUR ALTAN TAN / BİTCİ TEKNOLOJİ CEO’SU
GÜVENLİK Dünyada tüm kripto para borsalarının karşılaştığı en büyük meydan okuma güvenlik konusu. Tabii dünyada bu tür saldırıların yaşandığı ülkeler arasında Türkiye üst sıralarda değil. Ama Türkiye’deki yerli kripto para borsalarının ne kadarı böylesine üst düzey saldırılara karşı ne kadar güvenli olduğunu hep birlikte sorgulamamız gerekiyor.SOĞUK CÜZDANLAR Aslında dünyada internete bağlı olan her şey hacklenebilir. Ama bunun zorluk derecesi vardır. Buna karşı alınabilecek en önemli teknolojik önlem de cold wallet yani ‘soğuk cüzdanlar’. Biz de bu teknolojiyi Bitci.com üzerinde aktif olarak kullanıyoruz. Verilerimizin yaklaşık yüzde 95’ini soğuk cüzdanlarda tutarak bu konuda maksimum güvenlik sağlıyoruz. Tabii burada kullanıcılara da büyük iş düşüyor. En önemli konu da yatırım yapacakları borsayı belirlerken, söz konusu platformun geçmişine, özelliklerine, arkasındaki finansal güce bakmaları. Yatırım yapacakları borsanın sistem güvenliğine dikkat etmeleri; dijital varlıklarını ne ağırlıkta soğuk cüzdanlarda tuttuklarını araştırmaları çok önemli.
YATIRIMCILARA ÖNERİLER Borsa seçiminde alım-satım platformunun geçmişine, özelliklerine, güvenlik altyapısına dikkat edilmeli. Borsalarda dijital varlıkların ne ağırlıkta soğuk cüzdanlarda tutulduğu önemli. Kripto para seçiminde düşük hacimlerin yarattığı yüksek volatiliteye hazırlık yapılmalı.
