Türkiye kıyılarında 2 bin 500'e yakın turistik tekne her yıl 3,5 milyondan fazla yerli ve yabancı turisti taşıyor. Ancak Türk turizminin önemli gelir kaynaklarından olan turistik teknelerin yüzde 95'i ya sigortasız ya da uygun şekilde sigortalanmamış durumda.
ARAM EKİN DURAN
eduran@ekonomist.com.tr
Türkiye turizmi son yıllarda bir miktar kan kaybetse de 2019 turizm sezonunun turist sayısı ve turizm gelirleri açısından rekorlara sahne olacağı beklentisi giderek artıyor. Sektör temsilcileri, son bir yılda Türk Lirası'nda yaşanan değer kaybının da etkisiyle, şimdiden yaz dönemi rezervasyonlarında yüzde 40'ı aşan bir artış olduğuna dikkat çekiyor.
Türkiye deniz turizminin en önemli aktörlerinden biri de turistik tekneler. Türkiye, sayıları 2 bin 500'e ulaşan turistik tekneleriyle Avrupa'nın en geniş filosuna sahip. Ancak, bu turistik gezi teknelerinin çok önemli bir sorunu var: Sigortasızlık.
3,5 MİLYON TURİST KULLANIYOR
Su araçlarının gövde ve sorumluluk sigortalarını tek bir çatı altında toplayan Türk P&I verilerine göre, 61 marina ve 25 bin yat bağlama kapasitesine sahip Türkiye'nin turizm başkentleri sayılan Antalya, Bodrum, Marmaris gibi önemli merkezlerdeki yaklaşık 2 bin 500 gezi teknesi ve guletin yüzde 95'i denizlerde teminatsız yol alıyor.
Dolayısıyla Türkiye'de her yıl yaklaşık 3,5 milyon turist sigortasız koşullarda denizlere açılıyor. Bu nedenle toplam turizm gelirlerinin yüzde 25'ini karşılayan deniz turizminin merkezi olan Antalya, Bodrum gibi bölgelerde yaşanabilecek ciddi bir tekne kazası, Türkiye'nin turizmdeki imajına ağır hasar verebilir.
Türk P&I Genel Müdürü Ufuk Teker, yalnızca deneyimsiz tekne ekibi ya da tekne arızaları kaynaklı değil, doğal afetler nedeniyle de teknelerin pek çok risk ile karşı karşıya olduğuna işaret ediyor.
Örnek olarak da Antalya bölgesinde peş peşe iki defa fırtına yaşanmasını ve Bodrum'da şiddetli yağış ve lodos nedeniyle Gümbet ve Bitez'de alabora olan tekneleri hatırlatıyor. Teker, "Turistik teknelerimiz içinde yalnızca yüzde 5 gerçek anlamda sigorta yaptıran teknemiz var. Bu yüzde 5 de Yunanistan'a gidip geldiği için mecburen bu sigortayı yaptırıyor" diye konuşuyor.
BÜROKRASİ KARMAŞASI VAR
Türkiye'de riske en açık araçlar arasında günübirlik tur yapan tekneler geliyor. Bu teknelerin her yıl yenilemek zorunda oldukları denize elverişlilik belgelerinde Kültür ve Turizm Bakanlığı sigorta zorunluluğu isterken, üçüncü şahıslara karşı teminat limitleri belirtilmiyor. Seferlere katılan yolcular sigortalı görünse de tazminat limitleri bulunmuyor.
Ufuk Teker, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ve Liman Başkanlıklarının gezi teknelerinin sigortasız denize açılmalarına müsaade etmemesi gerektiğini ifade ediyor. Teker, "Denizde kazalar kara ulaşımına göre az olsa da hasarları ne yazık ki büyük oluyor. Burada yolculara da büyük görev düşüyor. Tavsiyemiz sigortasız araçlara binmemeleri ve sigortayı sorgulamalıdır" diye konuşuyor.
"1 MİLYON AMATÖR DENİZCİ"
Türkiye nüfusunun yüzde 50'sinin kıyılarda yaşadığını vurgulayan Ulaştırma ve Altyapı Bakan Yardımcısı Selim Dursun, Türkiye'nin mutlaka 'denizci ülke' haline gelmesi gerektiğini ifade ediyor ve bu noktada sigorta sorununun da çözülmesi gerektiğinin altını çiziyor. Sivil toplum kuruluşlarıyla beraber denizciliği iyileştirmek adına çalıştıklarını dile getiren Dursun, "Ekim 2018'de 1 milyon amatör denizci projesini başlattık" diyor.
Deniz Ticaret Odası Yönetim Kurulu Başkanı Tamer Kıran ise dünya denizcilik pazarının dünya ticaretinin yüzde 25'ini oluşturduğuna işaret ederek, Türkiye'nin 1,9 milyar tonluk toplam ticaret kapasitesinin yüzde 2'sini gerçekleştirdiğini belirtiyor.
Denizciliğin ekonomiye ve istihdama katkı için önemli bir sektör olduğunun altını çizen Kıran, "Denizcilikte toplam 500 bin istihdam sağlıyoruz. Bu alandaki sigorta bilincini artırmalıyız" diye konuşuyor.
NÜFUSUN YÜZDE 50'Sİ KIYILARDA YAŞIYOR
■ Türkiye 180 bin civarında lisanslı gemi adamıyla Çin'den sonra dünyada ikinci.
■ Türkiye, 61 marina ve 25 bin yat bağlama kapasitesine sahip.
■ Türkiye genelinde yaklaşık bin 500 gulet ve bin adet gezi teknesi bulunuyor.
■ Her yıl yaklaşık 3,5 milyon turist sigortasız koşullarda denizlere açılıyor.
■ Nüfusun yüzde 50'si kıyılarda yaşıyor. Ticaretin yüzde 87'si deniz yoluyla yapılıyor.
■ Genel turizm gelirleri içerisinde deniz turizminin payı yüzde 20 seviyesinde.
■ Türkiye'de deniz altında 160 adet kaldırılmamış gemi enkazı var.
2019'DA YURTDIŞINA AÇILIYOR
Türk P&I şirketi, yarı kamu kurumu olma özelliğine sahip. Şirketin hisselerinin yaklaşık yüzde 50'si Halk Bankası, Güneş Sigorta ve Ziraat Sigorta'nın elinde bulunuyor. Türk P&I, bu yıldan itibaren yalnızca Türkiye'de değil yurtdışında da hizmet vermeye başlayacak.
Türk P&I Genel Müdürü Ufuk Teker, 2019'da yabancı şirketlere de sigorta hizmeti vermek üzere çalışmalarını tamamladıklarını söylüyor. Şirket özellikle Akdeniz çanağındaki ülkeler, Hazar havzası ve Arap Körfezi ülkelerini radarına almış durumda. Teker, "Yurtdışına açılırken ilk hedefimiz en yakınımızdaki Yunanistan pazarına iyi bir giriş yapmak" diyor.
ORHAN DİNÇ / DENİZ TİCARET ODASI BODRUM SUBESİ BAŞKANI
"MAVİ YOLCULUKTA YÜZDE 40 ARTIŞ BEKLİYORUZ"
"Türkiye'de mavi yolculuk Bodrum'da başladı. 2018 yılında önemli tanıtımlar yaptık ve bunun karşılığında çok ciddi rezervasyonlar aldık.
2019 yılında yüzde 40 artış bekliyoruz. Diğer yıllara oranla bu yıl mavi yolculuk turları erken başladı. Bu bize sezonun iyi geçeceğini gösteriyor.
Bodrum'da 6 bin yolcu taşıma kapasiteli 500 adet mavi yolculuk teknesi, 8 bin yolcu kapasiteli de 200 günübirlik tur teknesi mevcut. Bodrum, yat imalatında üretim kalitesi ve modelleriyle Türkiye'nin dünyada gurur kaynağı. Sigorta sürecinin toparlanmasını diliyoruz."
