BYD, Şubat 1995'te Wang Chuanfu tarafından bir pil üretim şirketi olarak kuruldu. En büyük yan kuruluşu BYD Auto, 2003 yılında kuruldu ve o zamandan beri bir dev haline geldi. BYD Warren Buffett'ın Berkshire'ı 2008’de 230 milyon dolarlık (Yaklaşık yüzde 10) BYD hissesi satın aldı. Berkshire’ın sahip olduğu yıllar boyunca BYD hisseleri yaklaşık %3890 arttı. Buffett, BYD'nin hisse senedi fiyatının yirmi kattan fazla artmasının ardından 2022 yılında bu hisselerin satışına başlandı. Peki, Buffett'a bu yatırımı öneren kimdi? BYD'yi erken keşfeden isim 60 yıl boyunca Buffett'ın sağ kolu olan ve 2023'te yaşamını yitiren Charlie Munger'di.
Buffett, daha önce bu yatırımın arkasındaki ismin şirketin potansiyelini gören Berkshire’ın başkan yardımcısı Charlie Munger olduğunu söylemişti. Berkshire, 17 yıl önce Charlie Munger’ın ısrarıyla ilk alımını yaptı. 2009’daki yıllık toplantıda Munger, hissedarlara “Warren ve ben çıldırmışız gibi görünüyor olabiliriz” dese de, şirketi ve CEO’su Wang Chuanfu’yu “tam bir mucize” olarak gördüğünü söyledi". Munger'in öngörüsü zaman içinde tutmuştu. İşte Buffett'a BYD yatırımına yönlendiren Munger'in hayattayken yatırımcılara verdiği 15 tavsiye:
1 'Charlie sayesinde daha iyi bir hayat yaşadım'
Munger ve Buffett ikilisi Berkshire'ı küçük bir tekstil firmasından, Munger'in vefatı sırasında yaklaşık 780 milyar dolarlık piyasa değerine ulaşan bir holdinge dönüştürmüştü. Ünlü yatırımcı Buffett, ucuz hisse senetleri seçme konusunda ustaydı. Ancak yaklaşımını kaliteli şirketlere odaklanacak şekilde genişleten ve Berkshire Hathaway’in bir sigorta, demiryolu ve tüketim malları holdingine dönüşmesini sağlayan kişi Munger oldu.
Munger 1998'de "İflas etmeden önce tasfiye olmasını umduğunuz bir işi satın almak o kadar da eğlenceli değil" demiş. Buffett ise 2018′de Munger için "Birbirimizi tanıdığımız süre boyunca, yani neredeyse 60 yıldır hiç tartışmadık. Charlie bana bir insanın başka birine verebileceği en büyük hediyeyi verdi. Beni normalde olacağımdan daha iyi bir insan yaptı. Zamanla bana pek çok iyi tavsiye verdi. Charlie sayesinde daha iyi bir hayat yaşadım" yorumunu yapmıştı.
Yatırım dünyasına göre Buffett gibi Munger de keskin zekâsı ve iş, yatırım ve yaşamla ilgili sözleriyle ün kazanmıştı. Tüm bunlar Berkshire'ı büyük bir başarıya götürdü.
İşte yaşamını yitirdiğinde 2.6 milyar dolar serveti olan Munger'in yıllar içindeki bazı yatırım tavsiyeleri:
2 Bir aptalın bile yönetebileceği işe yatırım yapın
Munger, 2009 yılında, iş dünyasına bakışının Berkshire'ın yatırım kararlarına nasıl yön verdiğini açıklarken şunu söylemiş:
"Herhangi bir aptalın yönetebileceği bir işe yatırım yapın. Çünkü bir gün bir aptal yönetecektir. Eğer o iş, biraz kötü yönetime dayanamayacaksa pek de iyi bir iş değildir. Biz kötü yönetim aramıyoruz, buna dayanabilsek bile". Bu görüşü Warren Buffet de paylaşıyordu.
3 Hisse senedi seçme sırrı
"Sizi elde etmek için can atan iki talibiniz varsa, ancak biri diğerinden çok daha iyiyse, diğerini değil onu seçersiniz. Hisse senedi satın alma fırsatlarını bu şekilde filtreliyoruz. Fikirlerimiz çok basit. İnsanlar bizden gizemler isteyip duruyor ama bizim sahip olduğumuz tek şey 'en temel fikirler"
4 'Dalgalanmalarla başa çıkamıyorsanız vasat bir sonucu hak ediyorsunuz'
Ona göre hisse senedi fiyatlarındaki dalgalanmalar yatırımcılığın ayrılmaz bir parçasıydı. Munger, 2009'da BBC'ye verdiği bir röportajda uzun vadeli hisse sahipliğinin doğasında, iniş çıkışlar nedeniyle hisse fiyatındaki sert düşüşler de olduğunu söylemiş ve şöyle konuşmuştu: "Zaman zaman yaşanan bu çöküş dönemlerinde dik durmaya hazır değilseniz ortak bir hissedar olmaya layık değilsinizdir. Piyasa dalgalanmalarına daha felsefi yaklaşabilen insanlara kıyasla hak ettiğiniz vasat sonucu alırsınız".
CNBC'ye göre Munger bu sözleri, bizzat yaşadığı deneyimlerden çıkararak söylemişti. 2009 yılında, portföyünün büyük kısmını oluşturan Berkshire Hathaway hisseleri yüzde 50’den fazla değer kaybetmişti. Şirketin durumundan endişe duyup duymadığı sorulduğunda, "Hiç endişem yok. Warren’la birlikte Berkshire Hathaway yatırımlarımızın değerinin zirveden dibe yüzde 50 düştüğünü üçüncü kez görüyoruz" demiş.
5 Bilmiyorsanız çeşitlendirme yapın ama...
"Hiçbir şey bilmeyen yatırımcı çeşitlendirme yapmalıdır, ancak eğer bir uzmansanız bu çılgınlıktır. Yatırımın amacı, çeşitlendirme yapmamanın güvenli olduğu durumları bulmaktır. Hayatınızın fırsatına sadece %20 yatırırsanız rasyonel davranmamış olursunuz. Çok nadiren iyi bir fikirden istediğimiz kadar satın alabiliyoruz"
6 Akıllı yatırımların tümü değer yatırımıdır
Munger, "Akıllı yatırımların tümü değer yatırımıdır; ödediğinizden fazlasını elde etmektir. Hisse senedine değer verebilmek için işe değer vermelisiniz" görüşünü paylaşıyor.
7 'Uygun fiyatlarla harika şirketleri alın'
Munger, diğer yatırımcıların sadece iyi bir fırsat gibi göründükleri için alabilecekleri hisse senetlerinden kaçındı. Bunun yerine, her şeyden önce kaya gibi sağlam olduğunu düşündüğü şirketlere yatırım yapmayı tercih etti.
8 İyi şirketler etik şirketlerdir
Charlie Munger'e göre iyi işletmeler etik olan işletmelerdir.
Dürüstlüğün olmadığı bir iş modeli başarısızlığa mahkumdur. Munger ve Buffett, yatırım yapmayı düşündükleri işletmelerin faaliyetlerini yakından incelediler. Hem mükemmel büyüme potansiyeline sahip hem de adil ve etik modellere sahip olduğunu düşündükleri işletmeleri aradılar.
9 Toksik insanları hayatınızdan çıkartın
Munger, 2023'te yaptığı bir konuşmada ise başarının birlikte çalıştığınız kişilere bağlı olabileceğini söylemiş ve toksik insanların başarıya giden yolu engelleyebileceği düşüncesini paylaşmıştı.
Munger, "Hayatın en büyük dersi onları (toksik insanlar) hayatınızdan çıkarmaktır ve bunu hızlıca yapın. Kazandığınızdan daha az harcamak, akıllıca yatırım yapmak, toksik insanlardan ve toksik faaliyetlerden kaçınmak, hayatınız boyunca öğrenmeye devam etmek çok basit. Tüm bunları yaparsanız, başarılı olacağınız neredeyse kesindir. Eğer yapmazsanız, çok fazla şansa ihtiyacınız olacaktır." demişti.
10 Balığın olduğu yerde balık tutma konusunda iyiyiz
Munger bilgili yatırımcıların hatalardan kaçınmak için kendi uzmanlık alanlarına odaklanmaları gerektiğine inanıyordu.
Munger özellikle güçlü markaların ve sadık müşterilerin gücüne değer veriyordu. Munger "Balık tutmanın ilk kuralının balığın olduğu yerde balık tutmak olduğunu söyleyen bir arkadaşım var. Balıkçılığın ikinci kuralı ise ilk kuralı asla unutmamaktır. Biz balığın olduğu yerde balık tutma konusunda çok iyiyiz" demişti.
11 Büyük para alım satımda değil, beklemededir
Munger, yatırımda beklemenin önemli olduğunu düşünüyordu. Munger, hisse senedi seçiminde başarının anahtarının bazen yıllarca hiçbir şey yapmamak ve zamanı geldiğinde "agresif" şekilde tetiği çekmek olduğunu düşünüyordu.
Munger "Büyük para alım satımda değil, beklemededir" diyordu. Investopedia'ya göre portföy yönetimi açısından bu, Munger'in günlük alım ve satımlarda aktif olmadığı anlamına geliyor. Bunun yerine doğru pozisyonları belirlemek için çok çalıştı ve bunları genellikle yıllarca elinde tuttu.
12 Hayatını geriye doğru yaşa
Munger, 93 yaşındaki Buffett’a hayatını nasıl yaşaması gerektiğine dair bir tavsiye vermiş. Munger, "ölüm ilanınında nasıl yazılmasını istiyorsa öyle yazmalı ve sonra da hayatını buna göre yaşamalı" demiş.
Ünlü yatırımcı, sondan başlamanın “kötü bir fikir olmadığını” söylüyor: "Ölüm ilanımı hayatımı nasıl yaşadıysam öyle yazdım".
13 Çok başarılı insanların 3 özelliği
"Alışılmadık derecede iyi bir sonuç elde eden hemen hemen herkesin üç özelliği vardır: Çok zekidirler, çok sıkı çalışmışlardır ve çok şanslıdırlar. Süper başarılılar listesine girmeleri için bu üçünün de olması gerekir. İki ya da üç kez şansınızın yaver gitmesini nasıl sağlayabilirsiniz? Erken başlayıp uzun süre denemeye devam edebilirsiniz, belki bir ya da iki tane elde edebilirsiniz."
14 2 şeyden kaçınmalısınız
"Nelerden kaçınmalısınız? Çok kolay bir cevap: Tembellik ve Güvenilmezlik. Eğer güvenilmezseniz, erdemlerinizin ne olduğu önemli değildir. Derhal çöker gidersiniz. Yapmaya sadakatle bağlı olduğunuz şeyi yapmak davranışlarınızın otomatik bir parçası olmalıdır."
15 Öğrenmeye devam edin
"Her gününüzü uyandığınızda olduğunuzdan biraz daha bilge olmaya çalışarak geçirin. Rekabetçi bir konuda iyi olmak istiyorsanız, bunun üzerinde düşünmeli ve çok pratik yapmalısınız. Öğrenmeye devam etmelisiniz çünkü dünya sürekli değişiyor ve rakipler öğrenmeye devam ediyor. Yatağa, kalktığınızdan daha bilge bir şekilde girmelisiniz. Yapmaya çalıştığınız şeyde ustalaşmaya çalıştıkça ki bunu yapan insanlar neredeyse hiçbir zaman tamamen başarısız olmazlar, çok az kişi başarısız olmuştur. Yavaş yükselebilirsiniz ama yükseleceğinizden emin olabilirsiniz".
16 Yetenek ve tutku
"Yetenekli olduğunuz bir konuda tutkunuz varsa daha başarılı olursunuz. Warren bale yapsaydı, kimse onun adını duymazdı"
