Yaptırımların gölgesinde teknoloji yarışı: Rusya çip engelini aşabilecek mi?

Eski adı Sberbank'ı güncelleyerek ülkenin en büyük bankası ve teknoloji ekosisteminin öncüsüne dönüşen Sber tarafından Başkent Moskova'da düzenlenen, ülkenin en büyük teknoloji forumu olarak kabul edilen "AI Journey" konferansında, Rus teknoloji devleri en yeni ürünlerini tanıttı.

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in forumda verdiği mesajlar da ülkedeki yeni stratejik döneme işaret ederken, Rus şirketleri yaptırımlar ışığında yerli çözümlere odaklanmaya çalışıyor.

ABD ve Çin'in domine ettiği küresel yapay zeka yarışında var olmayı "egemenlik meselesi" şeklinde tanımlayan Rusya, özellikle Sber ve Yandex gibi şirketlerin öncülüğünde fiziksel yapay zeka ve üretken modeller üzerine yoğunlaşıyor.

Sber'in tanıttığı insansı robot "Green", son dönemin teknoloji alanında en çok ilgilenilen gelişmelerinden birisi olarak dikkati çekti.

Sber Üst Yöneticisi (CEO) German Gref tarafından tanıtılan "Green", Rus mühendislerin "fiziksel yapay zeka" vizyonunun somut bir örneği şeklinde tanımlanıyor.

Sahnede yaptığı konuşmalar ve danslarla kabiliyetlerini sergileyen "Green", önceden programlanmış hareketlerin yanı sıra, Sber'in geliştirdiği yapay zeka modeli GigaChat sayesinde çevresini algılayıp etkileşime girebiliyor.

Uzmanlar, "Green"in gelecekte endüstriyel üretimden kişisel asistanlığa kadar geniş bir yelpazede kullanılabileceğini belirtiyor.

Sber ayrıca, OpenAI'ın ChatGPT'sine rakip olarak geliştirdiği GigaChat'in en güncel sürümünü de duyurdu. Yetkililer, yeni GigaChat'in, metin ve kod yazmanın ötesinde, uydu görüntülerini işleme ve daha karmaşık sesli komutları anlama yetenekleriyle donatıldığına işaret ediyor.

GigaChat'in, Rusça dil işleme kapasitesinin rakiplerine göre daha yüksek olduğuna değinen yetkililer, yapay zeka modelinin kamu hizmetlerinde verimliliği artırmak için halihazırda kullanılmaya başlandığına da dikkati çekiyor.

Sber'in Moskova'daki forumda tanıttığı akıllı bankomat ise GigaChat'in entegre edilmesiyle artık sadece para çekme ve yatırma gibi işlemler için değil, hızlı sağlık kontrolleri ve müşteriyle "konut kredisi" gibi finansal konularda konuşarak destek veriyor.

"Rusya'nın Google'ı" şeklinde tanınan Yandex ise yapay zekayı günlük hayata entegre etme konusundaki projelerine devam ediyor. Şirketin geliştirdiği ve Moskova sokaklarında sıklıkla görülen "kurye-robotlar" (Yandex Rovers), zorlu hava koşullarına rağmen teslimatlarına devam ediyor.

Şoförsüz araç teknolojileri (otonom sürüş) konusunda da çalışmalarını sürdüren Yandex, geliştirdiği yeni algoritmalarla araçların yoğun trafikte ve karlı Rusya yollarında daha güvenli karar vermesi için çalışmalarını sürdürüyor.

Rus şirket, söz konusu teknolojileri yazılımın yanı sıra, lojistik ve ulaşım sektörünü dönüştürecek bir altyapı hamlesi olarak sınıflandırıyor.

Yapay zeka teknolojileri, Ukrayna savaşının devam ettiği bir dönemde Rusya'nın savunma sanayisi için de kritik önem taşıyor.

Ukrayna'daki çatışmaların da etkisiyle Rus savunma sanayisi insansız hava araçlarının (İHA) otonomisini artırmaya yönelik projelere ağırlık veriyor.

Uzmanlar, elektronik harp sistemleri ve hedef tanımlama süreçlerinde yapay zeka destekli yazılımların daha fazla kullanıldığını belirtirken, özellikle "sürü İHA" teknolojileri ve pilotlar için yapay zeka yardımcıları, Rus ordusunun modernizasyon planlarındaki öncelikli başlıklar arasında yer alıyor.

AI Journey konferansında konuşan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, yapay zeka alanındaki gelişmelerin, ulusal güvenlik meselesi olduğunun altını çizdi.

Batı'nın bu teknolojiler üzerinde bir tekel oluşturma çabasını "kabul edilemez ve tehlikeli" şeklinde niteleyen Putin, Rusya'nın kendi çözümlerini üretmek zorunda olduğunu belirtti.

Putin ayrıca, yapay zeka modellerinin eğitimi için gereken devasa enerji ihtiyacına dikkati çekerek, Rusya'nın enerji kaynaklarının bu alanda ülkeye stratejik bir avantaj sağlayacağını savundu.

Öte yandan, uzmanlar, Rusya'nın yazılım ve algoritma konularındaki söz konusu atılımlarına rağmen, donanım tarafında ciddi zorluklar yaşadığına işaret ediyor.

ABD ve Avrupa Birliği'nin (AB) uyguladığı yaptırımlar nedeniyle Nvidia gibi şirketlerin ürettiği yüksek performanslı GPU'lara (grafik işlemci birimleri) erişimi kısıtlanan Rusya, bu açığı kapatmak için Çin ile işbirliğini derinleştirmeye ve "paralel ithalat" yöntemlerini kullanmaya çalışıyor.

Donanım konusunda yaşadığı darboğazın, Rusya'nın yerli yapay zeka projelerinin ölçeklenmesini zorlaştırdığını vurgulayan uzmanlar, Elbrus ve Baykal gibi yerli işlemci geliştirme çabalarının yetersiz kaldığını dile getiriyor.