Her yıl yaz aylarında Gaziantep’te kepenkler kapanır.
Bu gelenek, Anadolu’nun en eski sosyal dayanışma örneklerinden biri olan esnaf sahresidir. Peki, esnaf sahresi nedir, nereden doğdu ve bugün neden sadece Gaziantep'te yaşatılıyor?
Esnaf sahresi nedir?
Esnaf sahresi, esnafların ve meslek gruplarının bir araya gelerek doğada topluca vakit geçirdikleri, iş yerlerini bir günlüğüne kapatıp birlik ve beraberlik duygusunu pekiştirdikleri geleneksel bir kır gezisi olarak biliniyor. “Sahra” ya da halk arasındaki kullanımıyla “sahre”, Arapça kökenli bir kelime olup “kır, açık alan” anlamına geliyor.
Bu gelenek, geçmişte sadece bir gezinti değil; aynı zamanda mesleki dayanışmanın, ustalık-çıraklık bağının ve toplumsal birlikteliğin sembolüydü.
Her meslek grubu kendi arasında organize olur, günler öncesinden hazırlıklar yapılır, dualar edilir, pilavlar dağıtılır, sohbetler gerçekleştirilirdi.
Tarihçesi: Ahilikten Osmanlı’ya, Osmanlı’dan bugüne
Esnaf sahresinin kökenleri, 13. yüzyıldan itibaren Anadolu’da örgütlenen Ahilik teşkilatına kadar uzanıyor.
Ahilik, sadece ticari değil, ahlaki ve toplumsal sorumluluğu da ön planda tutan bir esnaf örgütlenmesiydi. Bu yapı içerisinde esnaflar, belirli günlerde bir araya gelir, bilgi paylaşımı yapar, yeni çırakları tanıtır, ustalara saygı gösterir, helalleşir ve dayanışmayı pekiştirirdi.
Bu toplantılar zamanla doğayla iç içe pikniklere dönüştü ve özellikle Osmanlı’nın son döneminde birçok şehirde geleneksel hale geldi. İstanbul, Bursa, Konya ve Ankara gibi şehirlerde her esnaf kolunun belirli bir sahre günü olurdu.
Esnaf sahresi ne zaman başlıyor?
Zamanla Türkiye’nin pek çok kentinde unutulan bu gelenek, bugün sadece Gaziantep ve Kilis’te aktif olarak yaşatılıyor. Gaziantep esnaf sahresi, temmuz ayının başlarında kutlanmaya başlıyor ve yaklaşık bir hafta boyunca farklı meslek grupları sırayla sahre düzenliyor.
Esnaf sahresine terziler de katılıyor.
Hangi meslek grupları katılır?
- Bakırcılar
- Ayakkabıcılar
- Fırıncılar
- Bakkallar
- Kuaförler
- Berberler
- Terziler
- Mobilyacılar
Her grup, kendi belirlediği günde sahre yapar. Esnaf o gün iş yerini kapatır, çalışanları ve aileleriyle birlikte şehrin dışına ya da büyük park alanlarına çıkar.
Yemekler hazırlanır, davul-zurna eşliğinde oyunlar oynanır, geçmişin esnaf hikayeleri anlatılır. Bazı sahrelerde mesleğe yeni başlayan çıraklara “sahada yemin” ettirme ritüelleri de uygulanır.
Günümüzde nasıl kutlanıyor?
Günümüzde sahreler, geleneksel formundan biraz uzaklaşmış olsa da hala önemli bir kültürel değer olarak korunmaya çalışılıyor.
Bazı gruplar bu günü sadece tatil olarak geçirirken, birçok meslek grubu hala eski gelenekleri yaşatmak için sahreyi bir etkinlik günü olarak düzenliyor.
Özellikle bazı meslek odaları, sahreyi toplu etkinlikler, yarışmalar, konserler ve eğitici seminerlerle daha geniş kitlelere ulaştırmaya çalışıyor.
Neden sadece Gaziantep'te devam ediyor?
Birçok şehirde unutulmuş olan bu gelenek, Gaziantep’te yerel kültüre sıkı sıkıya bağlılığın etkisiyle korunuyor. Şehrin esnaf yapısı, ustalık-çıraklık ilişkisinin devam etmesi ve meslek odalarının bu geleneğe sahip çıkması, sahrenin günümüze taşınmasında etkili olan unsurlar arasında.
