İstanbul Sanayi Odası (İSO) Türkiye İmalat PMI (Satın Alma Yöneticileri Endeksi) anketinin Temmuz 2025 dönemi sonuçları açıklandı. Eşik değer olan 50,0’nin üzerinde ölçülen tüm rakamların sektörde iyileşmeye işaret ettiği anket sonuçlarına göre, haziran ayında 46,7 olan manşet PMI, temmuzda üste üçüncü ay gerileyerek 45,9 düzeyinde gerçekleşti. Açıklamaya göre endeks, sektörde Ekim 2024’ten bu yana en belirgin yavaşlamanın yaşandığına işaret etti. Ayrıca temmuz ayıyla birlikte sektörün faaliyet koşullarında kesintisiz bozulma eğilimi 16’ncı aya ulaştı.
MÜŞTERİ TALEBİNDE DURGUNLUK
Temmuz anketinin öne çıkan gelişmelerinden biri, müşteri talebindeki durgunluk oldu. Açıklamada şu bilgiler paylaşılıyor:
Bu durum, yeni siparişlerin üst üste 25’inci ay yavaşlamasına yol açarken, temmuzda yaşanan düşüş mart ayından bu yana en yüksek oranda ölçüldü. Dış talep koşullarının zayıf seyrine bağlı olarak yeni ihracat siparişleri de daralmaya devam etti. Yeni siparişlerdeki ivme kaybı, imalatçıların üretim hacmini azaltmalarına yol açtı. Üretimdeki düşüş temmuzda hızlanarak son 10 ayın en yüksek oranına ulaştı. İstihdam ve satın alma faaliyetleri zayıflarken, imalatçılar yeni sipariş akışındaki durgunluk nedeniyle stoklarını azaltmaya çalıştıklarını bildirdi. Girdi stoklarında Ekim 2024’ten bu yana en sert düşüş kaydedilirken, haziranda hafif artan nihai ürün stokları da temmuz da belirgin şekilde geriledi.
İstanbul Sanayi Odası Türkiye İmalat PMI anket verileri hakkında değerlendirmede bulunan S&P Global Market Intelligence Ekonomi Direktörü Andrew Harker, şunları söyledi: “Firmaların yeni sipariş alma konusunda yaşadıkları zorlukların imalat sanayinin geneline yayılı bir hal alması temmuz anketine olumlu gelişmelerin çok sınırlı sayıda kalmasına yol açtı. Üretim, istihdam ve satın alma faaliyetleri azaltılırken firmalar stoklarını mümkün olduğunca eritmeye çalıştı. Liradaki zayıflık girdi maliyetlerini yukarı çekerek bu zorlu tabloya katkıda bulundu. İmalatçılar yılın ikinci yarısında talep koşullarında bir miktar toparlanma beklentisinde olacaklar.”
Sektörel PMI’a göre temmuzda yeni iş alma konusunda zorluklar yaşandı
İstanbul Sanayi Odası Türkiye Sektörel PMI Temmuz 2025 raporu, Türk imalat sanayi sektörünün genelinde yeni iş alma konusunda zorluklar yaşandığına işaret etti. Takip edilen 10 sektörün tamamında yeni siparişler ivme kaybederken, üretim ise sadece elektrikli ve elektronik ürünler sektöründe artış gösterdi. İstihdam sektörlerin büyük bir kısmında, satın alma faaliyetleri ise imalat sanayi genelinde azaldı. Girdi maliyetlerinde süren keskin artışın etkisiyle, tekstil ürünleri hariç tüm sektörlerde satış fiyatları yükselmeye devam etti.
Elektrikli ve elektronik ürünler sektöründe üretim ılımlı düzeyde olmakla birlikte son 17 aydır ilk kez artış kaydetti. Diğer tüm sektörlerde üretim azalırken, en keskin düşüş gösteren sektör ise Mayıs 2020’den bu yana en belirgin bozulmanın yaşandığı gıda ürünleri oldu.
Üretimdeki genele yayılı bozulma, talep koşullarındaki zayıflığın devam etmesinden kaynaklandı. Nitekim temmuzda yeni siparişler, tekstil ürünleri başta olmak üzere tüm sektörlerde azaldı. Makine ve metal ürünleri sektöründe yeni siparişler hazirandaki sınırlı artışın ardından yeniden daralmaya döndü. Ağaç ve kağıt ürünleri ile giyim ve deri ürünleri sektörlerinde yeni ihracat siparişlerinin artması, sınırlı da olsa dış talepten destek bulan sektörlerin varlığına işaret etti.
İSTİHDAM ARTIRAN TEK SEKTÖR
Temmuz ayında istihdam 10 sektörden sadece birinde arttı ve bu rakam son on ayın en zayıf performansı olarak kayda geçti. İstihdamını artıran tek sektör gıda ürünleri olurken, en belirgin düşüş ise tekstil ürünlerinde görüldü. Satın alma faaliyetleri de sektörlerin tamamında yavaşladı.
Zayıf girdi talebi, temmuzda tedarik zincirleri üzerindeki baskıyı bir miktar hafifletti. Tedarikçilerin teslimat süreleri yedi sektörde azalırken en belirgin iyileşme ağaç ve kağıt ürünlerinde gerçekleşti. Girdi maliyetleri keskin bir şekilde artmaya devam etti ancak 10 sektörden altısında enflasyon haziran ayına göre azaldı. Girdi maliyetlerinde en hızlı artış metalik olmayan mineral ürünlerde kaydedilirken, en ılımlı artış ise ağaç ve kağıt ürünleri sektöründe ölçüldü. Nihai ürün fiyatlarında en yüksek enflasyon elektrikli ve elektronik ürünlerde kaydedildi. Bu sektörün satış fiyatları Eylül 2024'ten bu yana en yüksek hızda arttı. Temmuzda nihai ürün fiyatlarının azaldığı tek sektör olan tekstil ürünlerinde ise düşüş eğilimi beşinci aya ulaştı.
ALARM ZİLLERİ ÇALIYOR
İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan, İSO Türkiye İmalat PMI ve Sektörel PMI temmuz ayı verilerine yönelik şu açıklamada bulundu:
Sanayimiz için alarm zilleri çok güçlü bir biçimde çalıyor. Biraz önce açıkladığımız İSO Türkiye İmalat PMI ve Sektörel PMI temmuz ayı verileri, bunun en somut, en güvenilir, en açıklayıcı göstergesidir. İSO Türkiye İmalat PMI verileri, uzun bir süredir eşik değer olan 50’nin altındaki seyriyle; sanayi ve üretim hayatımızdaki tahammül edilemez koşullara işaret ediyordu.
Temmuz PMI verisi de bu zorlu sürecin 16. aya uzanarak sanayi sektörümüzün içinde bulunduğu faaliyet koşullarının ciddiyetini ve vahametini bir kez daha ortaya koymuştur. Sektörel PMI verilerinde ise haziranın ardından temmuzda da; takip edilen 10 sektörün tamamının daraldığını, özellikle geleneksel emek yoğun sektörlerdeki durumun çok daha ağır olduğunu görüyoruz...
YENİ MODEL AÇIKLAYACAĞIZ
Sanayiciler olarak ülkemizin enflasyonla mücadelesine en güçlü ve fedakar desteği verirken, bu sorumluluğun ağır bedelini ödemekte olduğumuzu daha önce ifade etmiştim. Son PMI verilerinin de ortaya koyduğu gibi bugün geldiğimiz noktaya bakarak; sanayimizin bedel ödeme sınırlarını aştığını artık görmeliyiz.
Evet durum çok ciddi. Hiç kimse bu duruma kayıtsız kalamaz. Sanayicilerimizin sesine kulak verilmeli, çözümler için ivedilikle harekete geçilmeli... Ezberlerle, alışılmış istek ve taleplerle üretim hayatımızdaki sorunların çözülemeyeceğini de artık herkes kabul etmeli... Biz İSO olarak sanayimizin ve üretim hayatımızın sorunlarına kalıcı, sürdürülebilir çözüm bulmak amacıyla yeni nesil anlayış ve bakış eşliğinde bir model ortaya çıkarmak amacıyla yoğun çalışmanın içindeyiz. Başta siyasi otorite olmak üzere tüm çözüm ortaklarımızla istişare ve diyalog halinde çalışmalarımızı yürüttüğümüz bu modeli en kısa sürede oluşturarak kamuoyuna açıklayacağız.”
