Koronavirüs (Covid-19) salgın günlerinde “yeni” normalleşmeye geçiyoruz. Sosyal mesafeye uyulması ve maske kullanımı başta olmak üzere belirlenen kurallar çerçevesinde yeni hayatımıza alışmaya çalışıyoruz.
M. FATİH KÖPRÜ / EY DİREKTÖR
fatih.kopru@tr.ey.com
www.vergidegundem.com
Sağlıkla ilgili bu önlemlerin yanında ekonomik hayata ilişkin önlemler de alınıyor. Belli sektörlerde faaliyette bulunan mükelleflerin muhtasar ve KDV beyanları ve ödemeleri mücbir sebep hükümleri kapsamında ertelendi.
Bazı vergi beyannamelerinde ise tüm mükellefler için geçerli olmak üzere birkaç aylık ertelemeler yapıldı. Bunlardan biri de kurumlar vergisi beyannamesi. Nisan sonuna kadar verilmesi gereken bu beyannameler salgın kapsamında tüm kurumlar vergisi mükelleflerince 1 Haziran’a kadar verilebilecek.
Biz de bu hafta, beyannamelerini zamanında veren ve vergi borcu olmayan yani vergiye uyumlu kurumlar vergisi mükellefleri için geçerli olan vergi indirimi uygulamasını, yeni düzenlemeleri de içerecek şekilde ele alacağız.
KİMLER YARARLANABİLİYOR?
Öncelikle kurumlar vergisi mükelleflerinin, indirim uygulamasının kapsamına girdiğini belirtelim. Ancak bunlardan finans ve bankacılık sektöründe faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları indirim imkanından yararlanamıyorlar.
ZAMANINDA BEYAN ŞART
Söz konusu indirimden yararlanabilmenin bazı şartları var ve bu şartların hepsinin birden sağlanması gerekiyor. İlki, indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıla ait vergi dairesine verilmesi gereken vergi beyannamelerinin kanuni süresinde verilmiş olması.
Yani 1 Haziran’a kadar verilecek olan 2019 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde bu indirim imkanından yararlanmak isteyen mükelleflerin, 2019, 2018 ve 2017 yıllarına ilişkin vergi beyannamelerini kanuni süresinde vermiş olmaları gerekiyor.
Vergi beyannameleri deyince ne anlaşılması gerektiği yasaya eklendi. Yıllık gelir ve kurumlar vergisi, geçici vergi, muhtasar, muhtasar ve prim hizmet beyannameleri ile vergi dairelerine verilmesi gereken katma değer vergisi (KDV) ve özel tüketim vergisi (ÖTV) beyannameleri, “vergi beyannamesi” olarak değerlendiriliyor.
Kanuni süresinde verilen bir beyannameye ilişkin olarak sonradan düzeltme amacıyla veya pişmanlıkla beyanname verilmiş olması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmıyor.
VADESİNDE ÖDEME ŞARTI KALKTI
İndirim uygulaması ilk çıktığında yukarıda belirtilen üç yıla (2019, 2018 ve 2017) ilişkin vergi beyannameleri üzerinden tahakkuk eden vergilerin kanuni süresinde ödenmiş olması şartı da bulunuyordu. En çok tartışma ve mağduriyete neden olan koşul da buydu. Örneğin herhangi bir vergisini bir gün dahi geç ödemiş olan mükellef, şartları yerine getiremediği gerekçesiyle indirimden yararlanamıyordu.
7194 sayılı yasa ile verginin “kanuni süresinde” ödenme şartı kaldırıldı. Artık indirimin hesaplanacağı beyannamenin verildiği tarih itibarıyla, yukarıda sayılan vergi beyannameleri üzerine tahakkuk eden vergileri ödemiş olanlar ile vergi aslı (vergi cezaları ile fer’i alacaklar dahil) bin liranın üzerinde vadesi geçmiş borcu olmayanlar bu indirimden yararlanabiliyorlar.
Örneğin bir kurumlar vergisi mükellefinin bütün vergi borçlarını ödediğini sadece 2019 Kasım dönemine ilişkin 5 bin liralık muhtasar borcunu ödememiş olduğunu varsayalım. Eski uygulamada bu mükellef diğer tüm şartları sağlasa da kurumlar vergisi beyannamesinde uyumlu mükellef indiriminden yararlanamıyordu. Oysa artık kurumlar vergisi beyannamesini vermeden önce bu borcunu kapatırsa uyumlu mükellef indiriminden yararlanabilecek.
TARHİYAT OLMAMALI
Bir diğer şart da yine aynı yıllar (indirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yıl) için haklarında beyana tabi vergi türleri itibarıyla ikmalen, resen veya idarece yapılmış bir tarhiyat bulunmaması.
Ancak yapılan tarhiyatın, indirimin hesaplanacağı kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken süreden önce kesinleşmiş yargı kararlarıyla veya uzlaşma ya da düzeltme hükümlerine göre tamamen ortadan kaldırılmış olması durumunda bu şart ihlal edilmiş sayılmıyor.
İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile bu yıldan önceki son iki yılla ilgili olarak sonradan da vergi incelemesi yapılabilir.
Bu inceleme sonucunda söz konusu yıllardan biri için tarhiyat yapılıp bu tarhiyat kesinleşirse, indirim uygulaması dolayısıyla ödenmeyen vergilerin faiziyle geri ödenmesi gerekiyor. Ancak bu durumda vergi ziyaı cezası kesilmiyor. Yani bu indirimden yararlanmak isteyen mükelleflerin sadece bugünü ve geçmişi değil aynı zamanda geleceği de görebilmesi gerekiyor.
KAÇAKÇILIK FİİLLERİ
Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde kaçakçılık fiilleri ve cezaları yer alıyor. Naylon fatura düzenlemek, kullanmak, defter belgeleri tahrif etmek, muhasebe veya hesap hilesi yapmak gibi fiiller kaçakçılık suçu kabul ediliyor.
İndirimin hesaplanacağı beyannamenin ait olduğu yıl ile önceki dört takvim yılında 359. maddede sayılan bu ve buna benzer fiilleri işlediği tespit edilenler de vergi indirimi imkanından yararlanamıyorlar.
Buna göre 2020 yılında verilen, 2019 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamelerine ilişkin olarak bu indirim imkanından yararlanmak isteyen mükellefler için 2015 ila 2019 yıllarında kaçakçılık fiillerini işlediğine dair tespit bulunmaması gerekiyor.
ORAN YÜZDE 5
İndirim oranı yüzde 5 olarak belirlenmiş durumda. Buna göre yıllık kurumlar vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan verginin yüzde 5’i, ödenmesi gereken vergiden düşülüyor. Bu indirimden sonra kalan bir vergi varsa o ödeniyor. Ancak 2020 yılında verilecek olan beyannamelerde hesaplanan indirim tutarı, her halükarda 1 milyon 400 bin liradan fazla olamıyor.
SADECE MAHSUBEN İADE
İndirim tutarı bazı hallerde, hatta genellikle, ödenmesi gereken kurumlar vergisinden daha fazla olabiliyor. Bu durumda mahsup edilemeyen indirim tutarı için nakden iade talebinde bulunulamıyor. Sadece diğer vergilerinden (geçici vergi, KDV, muhtasar gibi) mahsubuna izin veriliyor.
Ancak bunun da bir süresi var. En geç indirimin hesaplandığı kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihi izleyen bir tam yıl içinde bu mahsubun yapılması gerekiyor. Mahsup bu süre içinde yapılamazsa kalan tutarın iade hakkı kaybedilmiş oluyor.
Örneğin 2019 yılına ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinde 100 bin lira matrah beyan eden ve 22 bin lira ödenmiş geçici vergisi bulunan bir mükellefin indirim şartlarını sağladığını varsayalım. 1 Haziran’a kadar verilmesi gereken kurumlar vergisi beyannamesindeki indirim tutarı ile mahsuben iade alınabilecek indirim tutarı aşağıdaki gibi hesaplanıyor.
