Geçen yıl eylül ayında ihracat bedellerinin yurda getirilmesine ilişkin altı aylık geçici bir zorunluluk getirilmişti. Ancak süre iki kez uzatıldı.
M. FATİH KÖPRÜ / EY DİREKTÖR
fatih.kopru@tr.ey.com
www.vergidegundem.com
Ek bir uzatma olmazsa 4 Mart 2020'ye kadar yürürlükte olacak. Bu konu ihracatçı firmaları yakından ilgilendiriyor.
Çok eski yıllarda ihracat bedellerinin yurda getirilmesi zorunluydu. 2008 yılında yapılan değişiklikle bu zorunluluk kaldırılmış ve ihracat bedellerinin tasarrufu serbest bırakılmıştı.
Döviz ihtiyacının karşılanabilmesi ve kur artışının önüne geçilebilmesi için alınan önlemler çerçevesinde, geçtiğimiz yıl eylül ayında çıkarılan bir tebliğle, ihracat bedellerinin yurda getirilmesi ve bir kısmının bankalara satılması konusunda yeniden zorunluluk getirildi.
Biz de bu hafta, başta süre uzatımı olmak üzere, ihracatçı firmalar açısından önem arz eden bu konuyla ilgili gelişmeler üzerinde duracağız.
TAMAMI GETİRİLMELİ
Türkiye'de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedellerin, ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilmesi veya getirilmesi gerekiyor.
Bunun için ihracatçılara bir süre de tanınmış durumda. Fiili ihraç tarihinden itibaren en çok 180 gün içerisinde ihraç bedelinin getirilmesi şart.
İhracat işlemlerine ilişkin bedeller aşağıdaki ödeme şekillerinden birine göre yurda getirilebiliyor:
a. Akreditifli ödeme,
b. Vesaik mukabili ödeme,
c. Mal mukabili ödeme,
d. Kabul kredili akreditifli ödeme,
e. Kabul kredili vesaik mukabili ödeme,
f. Kabul kredili mal mukabili ödeme,
g. Peşin ödeme.
İhracat bedellerinin beyan edilen Türk parası veya döviz üzerinden yurda getirilmesi esas. Türk parası üzerinden yapılan ihracat karşılığında döviz getirilmesi de mümkün.
İhracat bedeli yolcu beraberinde efektif olarak da getirilebilir. Bu durumda gümrük idaresine beyan edilmesi gerekiyor. Malı göndermeden ihracat bedelinin peşin olarak tahsil edilmesi halinde ise ihracatın 24 ay içinde gerçekleştirilmesi zorunluluğu bulunuyor.
BOZDURMA ŞARTI DA VAR
İhracat bedelinin sadece Türkiye'ye getirilmesi yetmiyor. Bir de bu bedelin en az yüzde 80'inin bir bankaya satılma zorunluluğu bulunuyor.
ÖZELLİKLİ DURUMLAR
Tebliğde bazı özel durumlar için farklı süreler belirlenmiş durumda. Örneğin yurtdışına müteahhit firmalarca yapılacak ihracatın bedelinin 365 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya satılmasının zorunlu olduğu söyleniyor.
Konsinye yoluyla yapılacak ihracatta bedellerin kesin satışı müteakip; uluslararası fuar, sergi ve haftalara bedelli olarak satılmak üzere gönderilen malların bedellerinin ise fuar, sergi veya haftanın bitimini takip eden 180 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya satılması zorunlu.
Yurtdışına geçici ihracı yapılan malların verilen süre veya ek süre içinde yurda getirilmemesi veya bu süreler içerisinde satılması halinde satış bedelinin süre bitiminden veya kesin satış tarihinden itibaren 90 gün içinde yurda getirilerek bir bankaya satılması gerekiyor.
Kredili veya kiralama yoluyla yapılan ihracatta ise sözleşmede belirlenen vade tarihlerini izleyen 90 gün içinde yurda getirilerek bankalara satılması zorunluluğu bulunuyor.
SÜRE YİNE UZADI
Tebliğ 2018 Eylül ayında yayımlandığında uygulamanın altı ay süreyle geçerli olduğu belirtiliyordu. Buna göre yukarıda belirttiğimiz döviz getirme ve bozdurma zorunluluğu 4 Eylül tarihinden itibaren altı ay süreyle (4 Mart 2019 tarihine kadar) geçerli olacaktı.
Süre ilk olarak bu yıl mart başında altı aylığına uzatıldı. Uzatılan sürenin dolmasına günler kala, ağustos ayının son gününde yayınlanan bir tebliğle süre bir kez daha altı aylığına uzatıldı. Buna göre tebliğin geçerlilik süresi toplamda 18 aya çıkmış oldu. Yani bugün itibarıyla uygulamanın 4 Mart 2020 tarihine kadar geçerli olduğunu söyleyebiliriz.
TEBLİĞDEN ÖNCE VEYA SONRA
Uygulamada tereddüt edilen konuların ilki; tebliğin yürürlüğe girdiği 4 Eylül 2018 tarihinden önce ihracı gerçekleşen ancak ithalatçı tarafından ödemesi tebliğin yürürlük tarihinden sonra gerçekleştirilerek yurda getirilen ihracat bedellerinin en az yüzde 80'inin bankaya satılma zorunluluğunun bulunup bulunmadığıydı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı geçtiğimiz yıl 6 Eylül'de bankalara gönderdiği yazıda, bu durumda getirilen ihracat bedelinin bankaya satılma zorunluluğu olmadığı yönünde açıklama yaptı.
Tebliğin geçerlilik süresi içerisinde fiili ihracat gerçekleştirildi. İhracat bedelini getirme süresi tebliğin uygulama süresini aşarsa durum ne olacak? Bu durumda yukarıdaki zorunluluklara uyulması yani ihracat bedellerinin ülkeye getirilmesi ve en az yüzde 80'inin bankaya bozdurulması gerekiyor.
Aynı şey peşin döviz karşılığında ihracatın 24 ay içinde gerçekleştirilmesi zorunluğu için de geçerli. Tebliğ yürürlükten kalktıktan belki 1,5-2 yıl sonra bile tebliğ kapsamında ihracat yapma zorunluluğu ortaya çıkabilecektir. Yani bir nevi, tebliğ yürürlükten kalkmış olmasına rağmen yürürlükte olmaya devam edecek…
İHRACAT BEDELİNDEN İNDİRİMLER
Tebliğde ihracat bedelinden bankalarca mahsup edilebilecek bazı indirimler sayılıyor. Örneğin, süresi içinde yurda getirilen ihracat bedelleri; ihracatçının ithalat bedelleri, sermaye hareketlerine ilişkin ödemeleri, görünmeyen işlemlere ilişkin giderleri ve transit ticaretinin alış bedeli ile söz konusu süreler içinde bankalarca mahsup edilebilecek.
Bunun yanında dış ticaret mevzuatı çerçevesinde gerçekleştirilen mal ihraç ve ithalinde, tarafların aynı kişiler olması ve ihraç bedellerinin yurda getirilme süresi içinde kalınması kaydıyla, mal ihraç ve ithal bedellerinin bankalarca mahsubu mümkün bulunuyor.
TERKİN
Tebliğde, bankalar veya vergi idaresince terkin edilebilecek tutarlara ilişkin belirlemeler de yer alıyor. Buna göre her bir gümrük beyannamesi itibarıyla;
■ 100 bin ABD Doları veya eşitini aşmamak üzere, mücbir sebeplerin varlığı dikkate alınmaksızın beyanname veya formda yer alan bedelin yüzde 10'una kadar noksanlığı olan (sigorta bedellerinden kaynaklananlar dahil) ihracat hesapları doğrudan bankalarca ödeme şekline bakılmaksızın,
■ 200 bin ABD Doları veya eşitini aşmamak üzere, bu tebliğin dokuzuncu maddesinde belirtilen mücbir sebep halleri göz önünde bulundurulmak suretiyle beyanname veya formda yer alan bedelin yüzde 10'una kadar açık hesaplar ilgili Vergi Dairesi Başkanlığı veya Vergi Dairesi Müdür-lüğü'nce, terkin edilmek suretiyle kapatılacak.
SORUMLULUK VE İZLEME
İhraç edilen malların bedelinin süresinde yurda getirilerek, bankalara satılmasından ve ihracat hesabının süresinde kapatılmasından ihracatçılar sorumludur. Bu işlemlere aracılık eden bankaların ise ihracat bedellerinin yurda getirilmesi ve satışının yapılmasını izleme yükümlülüğü bulunuyor.
