Ekonomist Dergisi, Garanti BBVA ve Türkiye Kadın Girişimciler Derneği (KAGİDER) tarafından bu yıl 19’uncusu gerçekleştirilen Türkiye’nin Kadın Girişimcisi Yarışması’nda “2025 Yılı Türkiye’nin Kadın Kooperatifi” ödülünün sahibi Trakyam Üreten Kadın Kooperatifi Başkanı Aynur Çeşmeliler oldu. 68 kadın üyeyle kurulan, 320’ye yakın tedarikçi kadınla gıda alanında faaliyet gösteren bir kadın kooperatifi olan Trakyam Üreten Kadın Kooperatifi, bölgelerinde çıkan ürünleri sadece doğru tarım uygulamaları ile katma değerli ürünler haline getirip satışını yapıyor.
Ekonomist’in 6 - 19 Temmuz 2025 tarihli sayısından
Kooperatif, günde 800 litre üretim kapasiteli kemik suyu tesisini faaliyete geçirdi. Bu ürün hakkında farklı AR-GE çalışmalarının devam ettiğini söyleyen Çeşmeliler, “Doğrudan ihracatımız henüz başlamasa da ürünlerimiz aracılar vasıtasıyla yurt dışına da ulaşıyor. Yakın gelecekte ihracat için gerekli sertifikasyonları tamamlamayı planlıyoruz. Kaynatılan kemiklerin öğütülerek hayvan yemi olarak değerlendirilmesini planlıyoruz” diyor. Çeşmeliler ile Trakyam Üreten Kadın Kooperatifi’nin başarı hikayesini ve yeni dönem yatırım planlarını konuştuk.
“Hayal edin, üretin, birlikte yürüyelim”
“Genç kadınlara ve girişimcilik yolculuğunun başındaki kadınlar yalnız olmadıklarını bilsinler. İlk adımı atmaktan korkmasınlar. Bilgiye ulaşmak, iş birliği yapmak, küçük adımlarla başlamak ve dayanışma içinde olmak başarıyı getirir. Biz sıfırdan başlayarak kadın emeğini görünür kıldık. Genç kadınlara diyoruz ki hayal edin, üretin, birlikte yürüyelim. Kooperatif modeli sadece ekonomik değil; sosyal bir dönüşüm yoludur.”
Kooperatifinizin kuruluş hikayesini ve bugüne kadar kat ettiği ekonomik büyümeyi kısaca anlatabilir misiniz?
Trakyam Üreten Kadın Kooperatifi, Tekirdağ’ın Malkara ilçesinde kadınların ekonomik ve sosyal yaşamda daha etkin rol alması amacıyla 2021 yılında 68 kadın üye ve 320 üretici kadının desteğiyle kuruldu. Kuruluşumuzdan önce, iki yıl boyunca Türkiye’deki başarılı ve başarısız kooperatifleri analiz ettik ve adımlarımızı buna göre planladık. Kadınların kendi üretimlerini kooperatif çatısı altında ticarileştirmesine imkan tanıyarak, aile bütçelerine katkı sağlamalarını hedefledik. Bugün itibarıyla bölgenin öncü ve örnek kooperatiflerinden biri haline geldik.
Kaç üretici ve kaç kadınla çalışıyorsunuz? Bu sayıyı önümüzdeki yıl kaça ulaştırmayı hedefliyorsunuz?
Halen aktif olarak 320 kadın üreticiyle çalışıyor, doğrudan istihdam ettiğimiz iki kadın çalışanımıza ek olarak yeni kurulan kemik suyu üretim tesisimiz ile kısa sürede 12 kadın daha istihdam etmeyi hedefliyoruz. Önümüzdeki yıl hem üretici sayımızı 400’e çıkarmayı hem de yeni eğitim ve atölye projeleriyle kadınların aktif üretime katılımını artırmayı amaçlıyoruz.
Ürünleriniz Türkiye’de kaç noktada satışa sunuluyor?
Ürünlerimiz Malkara’da kooperatif satış noktamızda, yöresel ürün pazarlarında, e-ticaret platformlarında ve iş birliği yaptığımız çeşitli kadın kooperatifleri aracılığıyla Türkiye’nin farklı bölgelerine ulaşıyor. Özellikle İstanbul, Edirne ve Tekirdağ’daki festivaller ve üretici pazarlarında yoğun ilgi görüyoruz.
Kooperatifin yıllık üretim kapasitesi ve cirosu hakkında bilgi verebilir misiniz? Bu yılın sonunda ne kadar ciro hedefliyorsunuz?
2023 ve 2024’te üretim altyapımızı büyüterek yaklaşık 1,2 milyon TL ciroya ulaştık. 2025 yılı sonunda 2 milyon TL ciro hedefliyoruz. Özellikle kemik suyu ve kolajen gibi katma değerli ürünlerin üretimiyle bu hedefe ulaşacağımıza inanıyoruz.
Kooperatifin üretim alanlarında en çok hangi sektörler veya ürün grupları öne çıkıyor? İhracat veya şehirler arası ticaret hacminiz hakkında bilgi verir misiniz?
Temel üretim alanlarımız, mercimek, nohut, fasulye, börülce, ceviz gibi ata tohumu tarım ürünleri, tarhana, erişte, kuskus, turşu, reçel, pekmez, keçi peyniri gibi yöresel ve geleneksel gıdalar, doğal kozmetik ve aromatik yağlar, kemik suyu, ilik yağı ve kolajen üretiminden oluşuyor. Ürünlerimiz şehirler arası pazarlarda yoğun ilgi görüyor. Doğrudan ihracatımız henüz başlamasa da ürünlerimiz aracılar vasıtasıyla yurt dışına da ulaşıyor. Yakın gelecekte ihracat için gerekli sertifikasyonları tamamlamayı planlıyoruz.
Orta ve uzun vadede üretim kapasitenizi artırma, ihracata yönelme veya markalaşma gibi hangi stratejik hedefler üzerinde yoğunlaşıyorsunuz?
Özellikle kemik suyu ve etli mantı ürünleri için kritik olan soğuk zincir altyapısı kuracağız. Tüketiciye güven veren, profesyonel ürün kimliği oluşturmak istiyoruz. Bunun için markalaşma ve ambalaj tasarımı yatırımı yapacağız. Üretici kadınlarımızın dijital satış kanallarına hâkim olmasını sağlamak için eğitim atölyeleri açtık. Organik sertifikalı üretim hedefiyle, Ortadoğu ve Avrupa pazarlarına açılmak istiyoruz.
Önümüzdeki dönemde hedeflediğiniz yatırımlar veya büyüme planları neler?
Günde 800 litre üretim kapasiteli kemik suyu tesisimiz faaliyete geçti. Bu ürün hakkında farklı AR-GE çalışmalarımız da devam ediyor. Kaynatılan kemiklerin öğütülerek hayvan yemi olarak değerlendirilmesini planlıyoruz. Sıfır atık üretim modeli ile ezilmiş, şekli bozulmuş ürünleri salça, şakşuka, menemen gibi ürünlerde değerlendiriyoruz. Balkan sosları ve doğal temizlik ürünleri üretimini gündemimize aldık.
Devlet destekleri, belediye iş birlikleri veya özel sektör sponsorluğu gibi alanlarda nasıl kaynaklar kullanıyorsunuz?
KOOP-DES desteği ile kemik suyu yatırımımız için makine aldık. Malkara Belediyesi bize satış alanı tahsis etti, Tekirdağ Büyükşehir Belediyesi de üretim ekipmanları sağladı. Milli Eğitim Müdürlüğü tarafından yedi kullanılmayan köy okulu eğitim atölyesine dönüştürüldü. TOBB Kadın Girişimciler Kurulu katkılarıyla 18 bilgisayar sağlandı. Destekler önemli ancak daha sürdürülebilir ve uzun vadeli planlama yapılmasını arzu ediyoruz.
Yerel kalkınma perspektifinden baktığınızda, Trakya bölgesinin üretici kadınlara sunduğu avantajlar ve zorluklar nelerdir?
Avantajları, tarımsal üretime elverişli topraklar ve iklim, kadınların kolektif çalışma kültürüne yatkınlığı ve yerel yönetimlerin kooperatiflere desteği olarak sıralayabilirim. Lojistik ve soğuk zincir eksikliği, kadınların kooperatiflere yönelik önyargıları, tarımda desteklerin yetersizliği ve düşük teknoloji sınıflandırmasını ise zorlukları olarak görebiliriz.
“Kooperatif modeli kadını güçlendirir”
“Kooperatif modeli, kadının sosyal ve ekonomik anlamda güçlenmesini sağlar. Ortak üretim, ortak karar alma kültürü geliştirir. Özellikle ev eksenli üretim yapan kadınlar için kooperatif yapısı güvenli bir ticaret alanı sunar. Bizim kooperatifimizde kadın sadece üretici değil, aynı zamanda karar verici ve geliştirici konumundadır.”
