İşyerinde yemek verilmediği durumda, aralık ayında günlük 51 TL'yi aşmayan yemek bedelleri, personelin banka hesabına da yatırılsa gelir vergisi istisnasından yararlanılabilecek. Günlük istisna tutarı 2023 yılında 110 TL olarak uygulanacak.
Ekimden ekime 12 aylık ortalamalara göre üretici enflasyon oranı (Yİ-ÜFE) yüzde 122,93 olarak açıklandı. Bu oran, aynı zamanda 2022 yılı yeniden değerleme oranı olarak kabul ediliyor.
İlgili yasalarda, hangi tutarların yeniden değerleme oranında artırılacağı ve sıfırlama yöntemleri belirlenmiş durumda. Buna göre 2023 yılında geçerli olacak; gelir vergisi tarife dilimleri, damga vergileri, harçlar, cezalar, istisna ve beyan sınırları gibi birçok tutar yeniden değerleme oranını kullanarak hesaplanıyor.
Cumhurbaşkanının bu orandan daha düşük ya da daha yüksek bir oran belirleme konusunda yetkisi de bulunuyor. Geçtiğimiz yıl sadece motorlu taşıt vergileri için yeniden değerleme oranından daha düşük bir oran belirlemişti. Bunun dışındaki vergi ve harçlar ile vergi uygulamalarında kullanılan tutarlar yeniden değerleme oranında artmıştı.
Yıllık tüketici enflasyonunu ise TÜİK en son yüzde 85,51 oranında açıkladı. Yüzde 122,93'lük yeniden değerleme oranı bu oranın çok üzerinde.
Tüketici enflasyonu üzerinde artış yaratma potansiyeli bulunan vergi artışlarında yeniden değerleme oranı yerine daha makul bir oranın Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesi çok yakın bir olasılık gibi görünüyor. Tabii ki böyle olup olmayacağını önümüzdeki günlerde göreceğiz.
Vergilerin yanında gelir vergisi tarife dilimleri ya da bazı istisna ve muafiyet rakamlarının ise enflasyona olumsuz bir etkisi bulunmuyor. Kamuoyundaki talepler de göz önünde bulundurularak başta gelir vergisi tarife dilimleri olmak üzere mükellefler lehine olan artışlarda yeniden değerleme oranının kullanılması beklenebilir.
Biz de bu yazımızda özellikle şirketlerin mali işler departmanında çalışanların 2023 yılına ilişkin bütçe çalışmalarında kullanabilecekleri tutarları yeniden değerleme oranını dikkate alarak hesapladık.
YEMEK İSTİSNASI
Çalışanlara işyeri ve müştemilatında yemek verilmediği durumlarda, yemek hizmeti sağlayan mükellefe ödenmiş olması şartıyla, çalışılan her gün için (2022 yılı Temmuz'dan itibaren) 51 TL'ye kadar yapılan ödemeler (yemek fişi, yemek kartı uygulaması) gelir vergisinden istisna olarak değerlendiriliyordu.
Daha önceki yazımızda değinmiştik. Bu uygulamadaki, yemek hizmeti sağlayan mükellefe ödenmiş olma şartı kaldırıldı. Buna göre işyerinde yemek verilmediği durumda, aralık ayında günlük 51 TL'yi aşmayan yemek bedelleri, personelin banka hesabına da yatırılsa gelir vergisi istisnasından yararlanılabilecek. Günlük istisna tutarı 2023 yılında 110 TL olarak uygulanacak.
ULAŞIM GİDERLERİ
İşverenlerce çalışanlara servis imkânı sağlanmadığı durumlarda, çalışılan günlere ait bir günlük ulaşım bedelinin 2022/Temmuz'dan itibaren 25,50 TL'yi aşmaması ve buna ilişkin ödemelerin toplu taşıma kartı, bileti veya bu amaçla kullanılan ödeme araçlarının temini şeklinde yapılması şartıyla gelir vergisinden istisnadır. 25,50 TL'lik sınır, 2023 yılında 56 TL oluyor.
GELİR VERGİSİ TARİFESİ
Gelir vergisi tarifesindeki gelir dilimleri, yeniden değerleme oranında artırıldığında (yüzde 5'e kadar olan kesirler de silinince) 2023 yılı için geçerli olacak gelir vergisi tarifeleri aşağıdaki şekilde oluşuyor:
KİRADA İSTİSNA
Kira gelirlerini beyan eden mükellefler için bir istisna uygulaması var. Sadece konut kira gelirleri için geçerli. 2022 yılı gelirleri için 9 bin 500 TL olarak uygulanıyor. 2022 yılında bu tutarın altında konut kirası alanlar beyanname vermiyorlar. 2023 gelirleri için istisna tutarı 21 bin TL oluyor.
BEYAN SINIRI
Temettü gelirleri, işyeri kira gelirleri veya birden fazla işverenden elde edilen ücret gelirleri gibi, tevkifata (vergi kesintisi) tabi menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarının beyanında kullanılan sınır tutarı da yeniden değerleme oranına göre artırılıyor. 2022 gelirleri için 70 bin TL olan bu tutar, 2023 gelirleri için 150 bin TL'ye çıkıyor.
Herhangi bir tevkifat veya istisna uygulamasına tabi olmayan gayrimenkul ve menkul sermaye iratlarında (yurtdışı banka faiz geliri gibi) ise 3 bin 800 TL olan beyan sınırı 2023'te 8 bin 400 TL olarak uygulanacak.
GAYRİMENKUL SATIŞI
Ticari faaliyet kapsamında yapılan satışlar hariç olmak üzere, en az beş yıl süreyle elde tutulduktan sonra satılan gayrimenkullerden sağlanan kazançtan gelir vergisi ödenmiyor.
Beş yıllık süre dolmadan satılan gayrimenkullerden 25 bin TL'yi (2022 yılı için) aşan bir kazanç elde edilmesi durumunda ise aşan kısmın beyan edilerek hesaplanan gelir vergisinin ödenmesi gerekiyor. 2023 yılında bu kapsamda yapılan gayrimenkul satışlarından sağlanan kazançlar için istisna tutar 55 bin TL oluyor.
FATURA VE AMORTİSMAN SINIRI
2022 yılında 2 bin TL olarak uygulanan fatura düzenleme sınırı ve doğrudan gider yazılabilecek demirbaşlara ait sınır, 2023 yılında 4 bin 400 TL olarak uygulanacak.
BİNEK OTO GİDERLERİNE SINIRLAMA
2020 yılından itibaren geçerli olmak üzere, ticari işletmeler ve serbest meslek erbabı tarafından kullanılan binek otomobillere ilişkin giderlere bazı sınırlamalar getirilmişti.
Bunlardan ilki kiralanan binek otomobillerinin her birine ait aylık kira bedelinin (2022 yılı için) 8 bin TL'yi aşan kısmının gider kabul edilmemesi. Söz konusu sınır 2023 yılında 17 bin TL olarak dikkate alınacak.
Satın alınan binek otomobillerinde ise yine 2022 yılında ÖTV ve KDV tutarlarının en fazla 200 bin TL'lik kısmı gider kabul edilebiliyordu. Bu tutar 2023 yılı için 440 bin TL oluyor. Ayrıca binek otomobillere ilişkin benzin, tamir, bakım, otopark, otoyol, köprü gibi giderlerin de en fazla yüzde 70'i kazançtan düşülebiliyor.
Bir diğer sınırlama da amortismanlarla ilgili. ÖTV ve KDV hariç ilk iktisap bedeli (2022 yılı için) 230 bin lirayı, bu vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak satın alındığı hallerde, amortismana tabi tutarı (2022 yılı için) 430 bin TL'yi aşan binek otomobillerinde, en fazla bu tutarlara isabet eden amortismanlar kazançtan indirilebiliyor. Söz konusu sınırlar 2023 yılında sırasıyla 500 bin ve 950 bin TL olarak uygulanacak.
Faaliyetleri binek otomobilleri kiralamak veya çeşitli şekillerde işletmek olan firmaların, bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri için bu sınırlamalar geçerli değil.
Binek otomobil giderleriyle ilgili 2022 yılında uygulanan tutarlar ile yeniden değerleme oranında artırılarak hesaplanan 2023 tutarları aşağıdaki tabloda özetleniyor:
UYUMLU MÜKELLEF İNDİRİMİ
Bu indirim ticari, zirai veya mesleki faaliyeti nedeniyle gelir vergisi mükellefi olanlar ile kurumlar vergisi mükellefleri için geçerli. Beyannamelerini zamanında veren, vergi borcu olmayan, önceki yıllara ilişkin kesinleşmiş tarhiyat bulunmayan mükellefler bu indirimden yararlanabiliyorlar.
Yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannameleri üzerinden hesaplanan verginin yüzde 5'i, ödenmesi gereken gelir veya kurumlar vergisinden düşülüyor. Finans ve bankacılık sektörlerinde faaliyet gösterenler, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketleri ve emeklilik yatırım fonları bu indirim uygulamasından yararlanamıyorlar.
İndirimin bir de üst limiti var. 2022 yılında verilen beyannameler için 2 milyon TL olarak uygulanan limit 1 Ocak 2023 tarihinden itibaren verilmesi gereken yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannamelerinde 4 milyon 400 bin TL'ye çıkıyor.
Sadece bunlar değil tabii ki. Usulsüzlük ve özel usulsüzlük cezaları, çeşitli istisna ve indirim tutarları, bilanço usulüne göre defter tutma hadleri, maktu (tutarsal) olarak alınan damga vergisi ve harçlar gibi birçok tutar, 2023 yılında yüzde 122,93 oranında veya Cumhurbaşkanınca belirlenecek olan farklı bir oranda artırılmak suretiyle uygulanacak.
