Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), eylülde kendini gösteren enflasyonist hareketlenmenin de etkisi ile ekim ayında politika faizini yalnızca 100 baz puan indirdi ve fiyat istikrarını sağlama konusundaki kısa vadeli risklere dikkat çekti. Şimdi politika faizi yüzde 39,5’e inmiş oldu ve yıl sonuna kadar geriye bir tek 11 Aralık’taki Para Politikası Kurulu’ndan (PPK) çıkacak faiz kararı kaldı. Ekim ve kasım aylarında da enflasyonun mevsimselliğin de etkisiyle beklentileri aşması şaşırtıcı olmayacak. Bu da bize 2025’i yaklaşık yüzde 38 gibi bir faiz oranı ile kapatmamızın sürpriz olmayacağını gösteriyor. Bu arada yıl sonunda enflasyonun da yüzde 31-32 gibi bir seviyede gerçekleşeceğini söylemek de yanlış olmaz.
Gelelim PPK açıklamasında işaret edilen risklere… Gecelik vadede borç verme faiz oranını yüzde 43,5’ten yüzde 42,5’e, gecelik vadede borçlanma faiz oranını ise yüzde 39’dan yüzde 38’e indiren TCMB, karar metninde enflasyonunun ana eğiliminin eylül ayında yükseldiğine, öte yandan son döneme ait verilerin talep koşullarının dezenflasyonist düzeyde olduğuna işaret etti. Ancak dezenflasyon sürecinin yavaşladığına dikkat çeken açıklamada, başta gıda olmak üzere son dönem fiyat gelişmelerinin enflasyon beklentileri ve fiyatlama davranışları kanalıyla dezenflasyon süreci üzerinde oluşturduğu risklerin belirginleştiği de kayda geçildi.
TOPLANTI BAZLI YAKLAŞIM
Fiyat istikrarı sağlanana kadar sürdürülecek sıkı para politikası duruşunun talep, kur ve beklenti kanalları üzerinden dezenflasyon sürecini güçlendireceğini söyleyen TCMB, politika faizine ilişkin atılacak adımları; enflasyon gerçekleşmelerini, ana eğilimini ve beklentilerini göz önünde bulundurarak ara hedeflerle uyumlu biçimde dezenflasyonun gerektirdiği sıkılığı sağlayacak şekilde belirleyeceğini taahhüt etti.
TCMB karar metninde “Adımların büyüklüğü, enflasyon görünümü odaklı, toplantı bazlı ve ihtiyatlı bir yaklaşımla gözden geçirilmektedir. Enflasyon görünümünün ara hedeflerden belirgin bir biçimde ayrışması durumunda, para politikası duruşu sıkılaştırılacaktır” ifadeleri yer aldı. Kredi ve mevduat piyasalarında öngörülenin dışında gelişmeler olması halinde parasal aktarım mekanizmasının ilave makro ihtiyati adımlarla destekleneceğini söyleyen TCMB likidite koşullarının yakından izlenmeye ve likidite yönetimi araçları etkili şekilde kullanılmaya devam edileceğini de belirtti.
ENFLASYON BEKLENTİSİ NEREYE?
Öte yandan eylül enflasyonu ile birlikte yakın geleceğe ilişkin beklentilerde de bir bozulma gözleniyor. TCMB’nin Ekim 2025 Piyasa Katılımcıları Anketi’ne göre, yıl sonu enflasyon tahmini yükselirken, faiz ve döviz kuru beklentilerinde sınırlı gerileme görüldü. Ankete göre, yıl sonu tüketici enflasyonu beklentisi bir önceki dönemde yüzde 29,86 iken bu ay yüzde 31,77’ye çıktı. Katılımcılar, 12 ay sonrası enflasyonu yüzde 23,26, 24 ay sonrası enflasyonu ise yüzde 17,36 olarak tahmin etti. Katılımcıların BİST Repo ve Ters Repo Pazarı’nda oluşan cari ay sonu gecelik faiz oranı beklentisi, yüzde 40,48’den 39,15’e düştü. Katılımcıların cari yıl sonu döviz kuru (ABD Doları/TL) beklentisi bir önceki anket döneminde 43,85 TL iken, bu anket döneminde 43,56 TL olmuştur. 12 ay sonrası döviz kuru beklentisi ise bir önceki anket döneminde 48,96 TL iken, bu anket döneminde 49,75 TL olarak gerçekleşti. Katılımcıların GSYH 2025 yılı büyüme beklentisi ise bir önceki anket döneminde yüzde 3,2 iken, bu anket döneminde yüzde 3,3 olarak gerçekleşti. GSYH 2026 yılı büyüme beklentisi ise bir önceki anket döneminde yüzde 3,7 iken, bu anket döneminde yüzde 3,8 oldu.
SANAYİ ÜRETİMİ YÜKSELİŞE GEÇTİ
Sanayi üretiminde çarkların hızlanması, umutları artırdı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre sanayi üretimi ağustos ayında yeniden artışa geçerek yıllık bazda yüzde 7,1 yükseliş gösterdi. Aylık bazda yüzde 0,4 üretim artışı kaydeden sanayinin alt sektörleri (2021=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2025 yılı ağustos ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 2,6 arttı, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 7,7 arttı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 6,1 arttı. Sanayinin alt sektörleri aylık bazda incelendiğinde ise 2025 yılı ağustos ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki aya göre yüzde 0,1 azaldı, imalat sanayi sektörü endeksi yüzde 0,7 arttı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi yüzde 2,5 azaldı. Önümüzdeki aylarda sanayi üretimindeki hızlanmanın devam edip etmeyeceğini takip edeceğiz.
CARİ DENGEDE REKOR FAZLA
Cari işlemler hesabında ağustos ayında ortaya çıkan fazla, Cumhuriyet tarihi boyunca bir ayda verilen en büyük cari fazla olarak kayıtlara geçti. TCMB verilerine göre ağustos ayında cari işlemler hesabı 5,46 milyar dolar fazla kaydetti. Altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı ise bu dönemde 10 milyar dolar fazla verirken, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret açığı 2,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Yıllıklandırılmış verilere göre, ağustos ayında cari açık yaklaşık 18,3 milyar dolar olurken, ödemeler dengesi tanımlı dış ticaret dengesi de 62,6 milyar dolar açık verdi. Aynı dönemde hizmetler dengesi 62,3 milyar dolar fazla verirken, birincil ve ikincil gelir dengesi sırasıyla 17,5 milyar dolar ve 399 milyon dolar açık verdi. Ağustos ayı yıllık cari açığın finansmanına, net doğrudan yatırımlar 6,5 milyar dolar, krediler 27,3 milyar dolar, ticari krediler 2,9 milyar dolar ve efektif ve mevduatlar 1,4 milyar dolar net katkı verirken; portföy yatırımları 0,4 milyar dolar negatif yönlü net bazda etki etti. Merkez Bankası döviz cinsinden rezerv artışı 1,2 milyar dolar oldu. Ağustos ayında doğrudan yatırımlar kaynaklı net girişler 986 milyon dolar olarak kaydedildi. Portföy yatırımları 662 milyon dolar tutarında net çıkış kaydetti. Yurt dışından kredi kullanımlarında bu ay bankalar ve diğer sektörler sırasıyla 2,8 milyar dolar ve 1,24 milyar dolar net kullanım gerçekleştirmişken, Genel Hükümet 68 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirdi. Resmi rezervlerde bu ay 5,7 milyar dolar net artış oldu.
