Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) 11 Mart'ta vergiden muaf olmayan serbest meslek erbaplarının 1 Haziran 2020 itibariyle kağıt makbuz kesimi yerine dijital belgeye yani e-SMM'ye (e-Serbest Meslek Makbuzu) geçiş yapmasına karar verdi. 1 Şubat 2020 sonrası mesleğine başlayanlar ise işe başladıkları ayı izleyen 3'üncü ayın sonuna kadar dijitalleşmek durumunda.
TALİP YILMAZ
Yani belgesini alıp 1 Haziran 2020'de işe başlayan genç mali müşavir, 30 Eylül 2020'ye kadar kağıt makbuz kesebilse de bu tarihten sonra e-SMM kesmek zorunda. Bu karar yaklaşık 160 bin serbest meslek mensubunu kapsıyor.
Serbest mesleklerin alt kırılımına bakıldığında; mali müşavirler, avukatlar, diş hekimleri, veteriner hekimler, doktorlar, mimarlar, mühendisler, gümrük müşavirleri, sanatçılar, menajerler, yönetmenler, diyetisyenler gibi meslek grupları, e-SMM'ye zorunlu geçiş yapacak. e-SMM aslında Türkiye'de 2018 yılı başında isteğe bağlı olarak uygulanmaya başladı. 160 bin mükelleften yaklaşık 20 bin mükellef E-SMM'ye geçiş yaptı ancak zorunluluk olmadığı için oran düşük kaldı.
ALTYAPIYA YATIRIM YAPILDI
Bilindiği üzere son yıllarda kamu, elektronik belge uygulamaları konusunda önemli altyapı yatırımları gerçekleştirdi. Bu uygulamalarda asıl amaç kayıt dışılığın azaltılması, düzenlenen belgelerin takibinin ve denetiminin daha kolay yapılabilmesi ve mükelleflerin belge muhafaza ve ibraz yükümlülüklerinin kolaylaştırılması.
Bu kapsamda son yıllarda e-Fatura, e-Arşiv, e-İrsaliye, e-Defter gibi kağıt ortamındaki evraklarda elektronik ortama geçiş yapıldı. e-SMM'de bu kapsamda serbest meslek sahiplerinin hayatına zorunlu geçiş yapmış oldu.
Günümüzde dijitalleşme ve teknoloji hayatımızın bir parçası. Serbest meslek sahipleri de dijital hayatın içinde ve birçok mesleki, kişisel veya vergisel işlemini elektronik ortamda gerçekleştiriyor. EY Türkiye Vergi Hizmetleri Bölümü Yardımcı Ortağı Nusrettin Yener, bu nedenle mükelleflerin bu tür uygulamalara yabancı olmadığını söylüyor.
e-SMM'ye geçiş için herhangi bir yazılım veya program satın alınmasına gerek olmadığını söyleyen Uyumsoft e-Dönüşüm Satış Koordinatörü Arif Erhun Öçal, bilgisayardan veya cep telefonlarından e-SMM sürecinin kolayca yönetileceğini anlatıyor. e-SMM'ye geçiş sürecinde mali müşavirlerinden yardım alınabileceğini anlatan Öçal, "Yine Uyumsoft 'un da aralarında bulunduğu özel entegratör firmalara ulaşarak hizmet alabilirler.
Uyumsoft'un mobil uygulaması üzerinden kolay ve hızlı bir şekilde, e-SMM makbuzlarını düzenleyip, keserek müşterilerine gönderebilirler ve arşivleyebilirler" diyor.
e-SMM'NİN AVANTAJLARI
Önceden serbest meslek makbuzları anlaşmalı matbaalarda bastırılmaktaydı. İki nüsha olarak düzenlenen serbest meslek makbuzlarının bir nüshası müşteriye verilir, bir nüshası ile serbest meslek erbabı tarafından zaman aşımı süresi boyunca muhafaza edilirdi.
e-SMM uygulaması sayesinde artık serbest meslek makbuzları elektronik ortamda oluşturulacak. Muhatabın talebine bağlı olarak yine elektronik ortamda veya çıktısı alınarak kağıt ortamda iletilecek. Ayrıca, e-SMM'ler elektronik ortamda muhafaza edilecek ve vergi idaresinin talep etmesi halinde bu şekilde ibraz edilebilecek.
Emrah Akın, "Dolayısıyla belge düzeni süreçlerinde büyük bir kolaylık sağlanacak. Elbette, gelir yönetimi ve vergi denetimi otoriteleri de bu kayıtlara çok hızlı ulaşabilecekler" diyor.
e-SMM yeni bir belge türü olmayıp, kağıt ortamdaki serbest meslek makbuzu ile aynı hukuki geçerliliğe sahip olduğunu söyleyen Arif Erhun Öçal ise "Serbest meslek mensuplarının, meslek makbuzunu elektronik ortamda keserek, müşterilerine mail ortamında iletmesi, hem hız, hem ekonomik olmayı sağlıyor. Ayrıca, elektronik ortamda saklanan makbuzlara, ihtiyaç olduğunda hızlıca ulaşılıyor ve bir arşivleme yükü olmuyor" diyor.
BUNLARI ÖNCELİKLE YAPIN
Uzmanlar, e-SMM uygulamasına geçmeden önce mali mühür veya nitelikli elektronik sertifika (NES) temin edilmiş olması gerektiğine vurgu yapıyor. Çünkü GİB portal yöntemini kullanacaklar, başvurularını elektronik olarak, mali mühür veya NES ile yapacak. Özel entegrasyon yöntemini kullanacakların, doğrudan özel entegratöre başvurmaları gerekiyor. GİB'e ayrıca başvuru yapmaya gerek bulunmuyor.
Günlük düzenleyecekleri e-SMM sayısı az olanların GİB portal yöntemini kullanabileceğini söyleyen Nus-rettin Yener sözlerine şöyle devam ediyor: "Ancak iş yoğunluğu fazla ve düzenledikleri e-SMM sayısı çok olan mükelleflerin özel entegratör aracılığı ile belgelerini düzenlemesinde yarar var. Düzenlenen e-SMM'nin geçerli olabilmesi için mali mühürle veya NES ile imzalanması gerekir. e-SMM'ye geçenler artık kâğıt olarak SMM düzenleyemeyecek. Yalnızca elektronik olarak düzenlenmek durumunda."
DENETİMLER KOLAYLAŞACAK
Serbest meslek erbapları için hayata geçirilen bir diğer elektronik uygulama da 'Defter Beyan Sistemi'. Bu sistem, serbest meslek mükellefiyeti bulunanların muhasebe kayıtlarının elektronik ortamda tutulmasına, defterlerinin elektronik olarak oluşturulması ve saklanmasına, vergi beyannamelerinin elektronik olarak verilebilmesine, elektronik ortamda belge düzenlenebilmesine imkan tanıyor.
Bu uygulama 2018 yılında serbest meslek erbapları için zorunlu hale getirildi. Hem Defter Beyan Sistemi, hem de e-SMM uygulaması ile birlikte avukat, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir, doktor, diş hekimi, mimar, mühendis, mimar gibi bağımsız çalışan çok sayıda profesyonelin hayatı kolaylaşacak. Kağıt ortamda belge yükü hafifleyecek. Diğer taraftan, mali idare açısından da vergisel analiz ve denetimler daha kolay ve etkin hale gelecek.
NUSRETTİN YENER EY TÜRKİYE VERGİ HİZMETLERİ BÖLÜMÜ YARDIMCI ORTAĞI
"KISA SÜREDE SİSTEME ALIŞILABİLİR"
"Bu uygulamaya ilk geçişte biraz zorlanılabilir ama kısa süre içinde uygulamanın kolay ve basit olduğunu anlaşılacak. Ayrıca GİB'in web sitesinde (ebelge.gib.gov. tr) bu konuda yararlanılabilecek açıklayıcı bilgi, belge ve kılavuzlar var.
Düzenlenen ve alıcısına gönderilen e-SMM'nin bir örneği mükellefin kendisi tarafından elektronik ortamda saklanacak. Bu belgelerin kaybolmaması için yedekleme yapılmasında fayda var."
EMRAH AKIN KPMG TÜRKİYE VERGİ BÖLÜMÜ ŞİRKET ORTAĞI
"1 HAZİRAN'DAN ÖNCE BAŞVURU YAPIN"
"e-SMM'ye uygulaması 1 Haziran itibarıyla zorunlu hale geleceğinden, mükellefler en kısa sürede geçiş için hazırlıklarını tamamlamalı ve başvuruda bulunmalı.
Çünkü zorunluluk getirildiği halde e-SMM uygulamasına süresi içerisinde geçmeyenler ile serbest meslek makbuzlarını elektronik ortamda düzenlemeyen ve almayanlara Vergi Usul Kanunu'nda yer alan cezai hükümlerin uygulanacak."
TALİP YILMAZ
tyilmaz@ekonomist.com.tr
Yani belgesini alıp 1 Haziran 2020'de işe başlayan genç mali müşavir, 30 Eylül 2020'ye kadar kağıt makbuz kesebilse de bu tarihten sonra e-SMM kesmek zorunda. Bu karar yaklaşık 160 bin serbest meslek mensubunu kapsıyor.
Serbest mesleklerin alt kırılımına bakıldığında; mali müşavirler, avukatlar, diş hekimleri, veteriner hekimler, doktorlar, mimarlar, mühendisler, gümrük müşavirleri, sanatçılar, menajerler, yönetmenler, diyetisyenler gibi meslek grupları, e-SMM'ye zorunlu geçiş yapacak. e-SMM aslında Türkiye'de 2018 yılı başında isteğe bağlı olarak uygulanmaya başladı. 160 bin mükelleften yaklaşık 20 bin mükellef E-SMM'ye geçiş yaptı ancak zorunluluk olmadığı için oran düşük kaldı.
ALTYAPIYA YATIRIM YAPILDI
Bilindiği üzere son yıllarda kamu, elektronik belge uygulamaları konusunda önemli altyapı yatırımları gerçekleştirdi. Bu uygulamalarda asıl amaç kayıt dışılığın azaltılması, düzenlenen belgelerin takibinin ve denetiminin daha kolay yapılabilmesi ve mükelleflerin belge muhafaza ve ibraz yükümlülüklerinin kolaylaştırılması.
Bu kapsamda son yıllarda e-Fatura, e-Arşiv, e-İrsaliye, e-Defter gibi kağıt ortamındaki evraklarda elektronik ortama geçiş yapıldı. e-SMM'de bu kapsamda serbest meslek sahiplerinin hayatına zorunlu geçiş yapmış oldu.
Günümüzde dijitalleşme ve teknoloji hayatımızın bir parçası. Serbest meslek sahipleri de dijital hayatın içinde ve birçok mesleki, kişisel veya vergisel işlemini elektronik ortamda gerçekleştiriyor. EY Türkiye Vergi Hizmetleri Bölümü Yardımcı Ortağı Nusrettin Yener, bu nedenle mükelleflerin bu tür uygulamalara yabancı olmadığını söylüyor.
e-SMM'ye geçiş için herhangi bir yazılım veya program satın alınmasına gerek olmadığını söyleyen Uyumsoft e-Dönüşüm Satış Koordinatörü Arif Erhun Öçal, bilgisayardan veya cep telefonlarından e-SMM sürecinin kolayca yönetileceğini anlatıyor. e-SMM'ye geçiş sürecinde mali müşavirlerinden yardım alınabileceğini anlatan Öçal, "Yine Uyumsoft 'un da aralarında bulunduğu özel entegratör firmalara ulaşarak hizmet alabilirler.
Uyumsoft'un mobil uygulaması üzerinden kolay ve hızlı bir şekilde, e-SMM makbuzlarını düzenleyip, keserek müşterilerine gönderebilirler ve arşivleyebilirler" diyor.
e-SMM'NİN AVANTAJLARI
Önceden serbest meslek makbuzları anlaşmalı matbaalarda bastırılmaktaydı. İki nüsha olarak düzenlenen serbest meslek makbuzlarının bir nüshası müşteriye verilir, bir nüshası ile serbest meslek erbabı tarafından zaman aşımı süresi boyunca muhafaza edilirdi.
e-SMM uygulaması sayesinde artık serbest meslek makbuzları elektronik ortamda oluşturulacak. Muhatabın talebine bağlı olarak yine elektronik ortamda veya çıktısı alınarak kağıt ortamda iletilecek. Ayrıca, e-SMM'ler elektronik ortamda muhafaza edilecek ve vergi idaresinin talep etmesi halinde bu şekilde ibraz edilebilecek.
Emrah Akın, "Dolayısıyla belge düzeni süreçlerinde büyük bir kolaylık sağlanacak. Elbette, gelir yönetimi ve vergi denetimi otoriteleri de bu kayıtlara çok hızlı ulaşabilecekler" diyor.
e-SMM yeni bir belge türü olmayıp, kağıt ortamdaki serbest meslek makbuzu ile aynı hukuki geçerliliğe sahip olduğunu söyleyen Arif Erhun Öçal ise "Serbest meslek mensuplarının, meslek makbuzunu elektronik ortamda keserek, müşterilerine mail ortamında iletmesi, hem hız, hem ekonomik olmayı sağlıyor. Ayrıca, elektronik ortamda saklanan makbuzlara, ihtiyaç olduğunda hızlıca ulaşılıyor ve bir arşivleme yükü olmuyor" diyor.
BUNLARI ÖNCELİKLE YAPIN
Uzmanlar, e-SMM uygulamasına geçmeden önce mali mühür veya nitelikli elektronik sertifika (NES) temin edilmiş olması gerektiğine vurgu yapıyor. Çünkü GİB portal yöntemini kullanacaklar, başvurularını elektronik olarak, mali mühür veya NES ile yapacak. Özel entegrasyon yöntemini kullanacakların, doğrudan özel entegratöre başvurmaları gerekiyor. GİB'e ayrıca başvuru yapmaya gerek bulunmuyor.
Günlük düzenleyecekleri e-SMM sayısı az olanların GİB portal yöntemini kullanabileceğini söyleyen Nus-rettin Yener sözlerine şöyle devam ediyor: "Ancak iş yoğunluğu fazla ve düzenledikleri e-SMM sayısı çok olan mükelleflerin özel entegratör aracılığı ile belgelerini düzenlemesinde yarar var. Düzenlenen e-SMM'nin geçerli olabilmesi için mali mühürle veya NES ile imzalanması gerekir. e-SMM'ye geçenler artık kâğıt olarak SMM düzenleyemeyecek. Yalnızca elektronik olarak düzenlenmek durumunda."
DENETİMLER KOLAYLAŞACAK
Serbest meslek erbapları için hayata geçirilen bir diğer elektronik uygulama da 'Defter Beyan Sistemi'. Bu sistem, serbest meslek mükellefiyeti bulunanların muhasebe kayıtlarının elektronik ortamda tutulmasına, defterlerinin elektronik olarak oluşturulması ve saklanmasına, vergi beyannamelerinin elektronik olarak verilebilmesine, elektronik ortamda belge düzenlenebilmesine imkan tanıyor.
Bu uygulama 2018 yılında serbest meslek erbapları için zorunlu hale getirildi. Hem Defter Beyan Sistemi, hem de e-SMM uygulaması ile birlikte avukat, yeminli mali müşavir, serbest muhasebeci mali müşavir, doktor, diş hekimi, mimar, mühendis, mimar gibi bağımsız çalışan çok sayıda profesyonelin hayatı kolaylaşacak. Kağıt ortamda belge yükü hafifleyecek. Diğer taraftan, mali idare açısından da vergisel analiz ve denetimler daha kolay ve etkin hale gelecek.
"KISA SÜREDE SİSTEME ALIŞILABİLİR"
"Bu uygulamaya ilk geçişte biraz zorlanılabilir ama kısa süre içinde uygulamanın kolay ve basit olduğunu anlaşılacak. Ayrıca GİB'in web sitesinde (ebelge.gib.gov. tr) bu konuda yararlanılabilecek açıklayıcı bilgi, belge ve kılavuzlar var.
Düzenlenen ve alıcısına gönderilen e-SMM'nin bir örneği mükellefin kendisi tarafından elektronik ortamda saklanacak. Bu belgelerin kaybolmaması için yedekleme yapılmasında fayda var."
EMRAH AKIN KPMG TÜRKİYE VERGİ BÖLÜMÜ ŞİRKET ORTAĞI"1 HAZİRAN'DAN ÖNCE BAŞVURU YAPIN"
"e-SMM'ye uygulaması 1 Haziran itibarıyla zorunlu hale geleceğinden, mükellefler en kısa sürede geçiş için hazırlıklarını tamamlamalı ve başvuruda bulunmalı.
Çünkü zorunluluk getirildiği halde e-SMM uygulamasına süresi içerisinde geçmeyenler ile serbest meslek makbuzlarını elektronik ortamda düzenlemeyen ve almayanlara Vergi Usul Kanunu'nda yer alan cezai hükümlerin uygulanacak."
