İtalya’dan sonra dünyanın en büyük ikinci makarna ihracatçısı olan Türkiye, bu yıl ihracatta sıçrama bekliyor. Çin ve Hindistan’daki talep artışıyla ilk dört ayda yüzde 22’lik ihracat artışı yakalayan sektör, geçen yılki 422 milyon dolarlık ihracatını bu yıl 700 milyon dolara çıkarmayı hedefliyor.
ÖZLEM BAY YILMAZ
obay@ekonomist.com.tr
Makarna pazarının büyümesinde yeni ürünlerin önemli katkısının olduğu ifade ediliyor. 2016 yılında gerçekleşen 1 milyon 509 bin tonluk makarna üretimiyle Türkiye, dünya makarna üretiminde İtalya ve ABD’nin ardından üçüncü sırada.
Türkiye, 152 ülkeye yaptığı 831 bin tonluk makarna ihracatıyla da İtalya’nın ardından ikinci sırada yer alıyor. İtalya, dünya ihracatında ilk sırada yer almasında rağmen AB dışındaki dünya ülkelerine yaptığı ihracatı 550 bin ton.
İtalya, korumalı bölge ve kendisi için bir iç pazar olan AB ülkelerine yaptığı ihracat nedeniyle birinci sırada bulunuyor. Dolayısıyla dünya geneline ihracatta Türkiye açık ara İtalya’nın önünde yer alıyor. Bu nedenle aslında ihracatın gerçek liderinin Türkiye olduğu savunuluyor.
Geçen yıl 422 milyon dolarlık makarna ihracatıyla rekor kıran Türkiye, bu yıl da ihracatta sıçrama bekliyor. Bu yılın ilk dört aylık verilerine bakıldığında geçen yılın aynı dönemine göre makarna ihracatında yüzde 22’lik artış dikkat çekiyor.
İlk dört ayda 320 bin tonluk ihracatla 170 milyon dolarlık gelir elde eden Türkiye, bu yıl makarna ihracatını 1 milyon tonun üzerine çıkarmayı hedefliyor. Sektör yılı 700 milyon dolarlık ihracatla kapatmayı planlıyor.
HIZLI BÜYÜYEN PAZARLAR
Türkiye Makarna Sanayicileri Derneği (TMSD) Yönetim Kurulu Başkanı Abdülkadir Külahçıoğlu, sektörün 2023 hedefinin ise 2 milyon tonluk makarna ihracatı olduğunu vurguluyor. Külahçıoğlu, ihracattaki hızlı artışı özellikle Çin ve Hindistan pazarlarına yapılan satışlara bağlıyor.
Abdülkadir Külahçıoğlu, bu konuda şunları anlatıyor: “Japonya bizim için giderek büyüyen ve fırsatlar barındıran bir pazar olmaya devam ediyor. Bu yıl mevcut dış pazarlarımızı güçlendirirken, yeni dış pazar arayışlarımız devam edecek.
Bu yıl odağımızda, tüketimin hızla arttığı ve önümüzdeki beş yılda makarna pazarının en çok büyüyeceği ülkeler olarak tahmin edilen Çin ve Hindistan var. Brexit oylamasıyla AB’den ayrılma kararı veren İngiltere’yi de yakından takip ediyoruz.”
KİŞİ BAŞI TÜKETİM ARTTI
Türkiye’de makarna tüketimi yıldan yıla artıyor. Ancak ihracatta elde edilen artış, iç tüketimde yakalanamıyor. İç tüketimdeki artış sınırlı kalıyor. Makarna tüketimini arttırmak amacıyla sektör temsilcileri son yıllarda yoğun çalışmalar yürütüyor. Bu çalışmaların sonucunda Türkiye’de
2016 yılında kişi başına makarna tüketimi 8,5 kilogramla tüm zamanların en yüksek değerine ulaştı. Fakat bu hala dünya ortalamasının altında bir tüketim rakamı. Dünyada yıllık kişi başına tüketim 15 kilogramı buluyor.
Kişi başına 26 kilogram tüketimle İtalya birinci sırada yer alıyor. Kısa zaman içinde Türkiye’deki kişi başına makarna tüketiminin 10 kilograma yükseltilmesi hedefleniyor.
GLUTENSİZ MAKARNA ÜRETECEK
Türkiye’de biri yabancı sermayeli olmak üzere 24 şirket makarna üretimi yapıyor. Bunlardan biri de Nuh Grup. Temelleri 1940 yılında atılan Nuh’un Ankara Makarnası’nın yanı sıra Veronelli ve Elif markaları da bulunan şirket, yaklaşık 108 çeşit ürünü tüketicilerle buluşturuyor. Ankara’daki tesisinde yıllık 180 bin tonluk makarna üretimi gerçekleştiren şirket, üretiminin yüzde 30’unu ihraç ediyor.
60 ülkeye ihracat yaptıklarını belirten şirketin pazarlama koordinatörü Nihat Uysallı, hedef pazarlarının Çin, Japonya, Vietnam, Tayland ve Malezya olduğunu söylüyor. Şirketin geçen yıl 40 bin tonluk ihracat yaptığını, bu yıl ise 45 bin tonluk ihracat yapmayı hedeflediği söyleyen Uysallı, şöyle devam ediyor: “Geçen yıl Ankara ve Çankırı fabrikalarımızda 500 milyon TL ciro yaptık.
Bu yıl ise iki fabrikamızın 575 milyon TL ciro elde etmesini hedefliyoruz. 1 Ağustos itibariyle glü-tensiz makarnamız piyasaya çıkıyor. Bu konuyu ticari değil sosyal sorumluluk projesi olarak görüyoruz.”
İNOVATİF ÜRÜNLER
Mersin merkezli Durum Gıda bünyesindeki Arbella da sektörün önde gelen oyuncularından biri. 2006 yılında kurulan yeni tesisi ve son teknolojik üretim hatlarıyla üretime başlayan şirket, ilk yıl 15 ülkeye 17 bin ton makarna ihraç etti. Bugün ise 100’e yakın ülkeye 55 bin ton makarna ihraç ediyor.
28 çeşit makarnaya ek olarak Türkiye’de ilk kez üretilen lazanya, tagliatelle, nidi, mercimekli ve nohutlu makarnanın da üreticisi olan Arbella, bu çeşitlerin üretimi için geçen yıl 5 milyon dolarlık yatırım yaptı.
Durum Gıda Yönetim Kurulu Üyesi Gülçin Arslan Hazar, bu ürünlerin Uzakdoğu ve Kuzey Amerika ülkeleri başta olmak üzere markanın bilinirliğini ve tüketimini arttırdığını belirtiyor. Hazar, ihracat pazarları hakkında şunları söylüyor: “2016’da 35 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdik ve 100 milyon dolar ciro elde ettik.
Bu yıl sonunda yüzde 10’luk büyüme hedefliyoruz. Üretimimizin yüzde 60’ını 100’e yakın ülkeye ihraç ediyoruz. Hedefimizde ülke ve ürün portföyümüzü, buna paralel olarak da kapasitemizi arttırmak var. Öncelikli hedef pazarlarımız Hindistan, Çin ve Rusya.”
PAZAR PAYI YÜZDE 31
Sektörün tek global oyuncusu olan Barilla, dünya genelinde 28 üretim tesisinde makarna üretiyor. 3,4 milyar Euro cirolu şirket, 100’den fazla ülkeye ihracat yapıyor. Barilla, Türkiye pazarına 1994 yılında Doğuş Grubu bünyesinde bulunan Filiz Makarna’ya ortak olarak girdi.
2004’te Doğuş Grubu’nun tüm payını satın aldı ve Bolu’daki üretim tesislerine hem kapasite artırıcı hem de teknoloji geliştirici yatırımlar yaptı. Nielsen’in 2016 yılında yaptığı ölçümlere göre, Barilla Türkiye’de yüzde 31’lik pazar payı ile sektörün önemli oyuncularından biri.
