Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu (PPK), politika faizini 100 baz puan indirerek yüzde 15’e düşürdü. TCMB, 5 dakika gecikmeyle faiz kararını açıklarken, indirime yılın son ayında da devam edeceği sinyalini verdi. Karar sonrası dolar 11 lirayı, euro 12,5 lirayı aşarak rekor yeniledi. Peki uzmanlar kararı nasıl yorumladı?
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan
Geleneksel ekonomi perspektifi çerçevesinde ortodoks olmayan bir faiz öğretisi ile daha yüksek borçlanma maliyetlerinin enflasyonu yükselttiği yaklaşımı Merkez Bankası’nın politikasında da yansıma bulmaktadır. Merkez Bankası, bundan önceki iki ayda ardışık ve beklenen aralığın üstünde faiz indirimleri ile toplamda 300 baz puan gevşeme yaparken, lira sürekli olarak değer kaybetmeye ve ilerleyen aylarda daha yüksek ve volatil bir enflasyona işaret etmeye devam etti. Son yapılan faiz indirimi ile beraber, toplam gevşeme 400 baz puana çıkarken; sınırlı alanın Aralık toplantısında tamamlanacağı değerlendirmesi de yeni bir faiz indirimine işaret olarak okunabilecek bir açıklamadır. Faiz indirimleri, tüketici enflasyonunun Ekim ayında yıllık %19,9'a yükselmesiyle reel getirileri sıfırın altına daha da itti. Lira da bu yılın değer kaybını %30 üzerinde, bu çeyreğin değer kaybını ise %15’in üzerinde gerçekleştirdi. Bu performans, benzer gelişen ülke paraları içinde lirayı çok ayrı ve denklem dışı bir noktaya yerleştiriyor. Liranın performansını bundan sonraki süreçte hem düşük faiz oranlarının yarattığı korumasızlık, hem Fed’in artan enflasyona karşı daha hızlı varlık alım kesintileriyle faiz artırımını yaklaştırması, hem de diğer EM Merkez bankalarının neler yapacağı belirleyecektir.
Faiz oranlarını gevşetme noktasında terminal bariyerin aylar önce geçildiğini düşünüyoruz. TCMB’nin sınırlı alanın tamamlanmasının Aralık ayında değerlendirileceğine dair ibaresi, Aralık'ta faizlerin düşeceğinin bir işareti olarak değerlendirilebilir. USD/TRY kuru tüm zamanların en yüksek seviyesinde, yukarı hareketine ağırlık vermiş durumda. Döviz kurlarındaki artışın ve oynaklığın devam etmesi, enflasyon kontrolünde zorlanacağımıza işaret ediyor. Tahmin aralığı genişledi, günlük tepkiler de bu aşamada dolar/TL tahminini zorlaştırıyor. Diğer gelişmekte olan ülkelerin atacağı adımlar lirayı da etkileyecek. En etkili merkez bankası Fed'dir ve Fed enflasyon konusunda daha fazla endişelenir ve Aralık ayında varlık alımlarını daha hızlı azaltmaya başlarsa doların değerlenmesi hızlanacaktır. Liranın faiz desteği eksikliği ve enflasyon çevirme etkisi kırılganlığı artırdığı için dolarizasyon eğilimi de artacak.
Gevşek para politikası, finansal piyasalarda daha zorlayıcı oynaklığa yol açabilir. Sıkı politika değişikliği riski de önümüzdeki aylarda gündemde olabilir. Merkez Bankası, Ekim ayı sonunda güncellediği enflasyon raporunda bu yılsonu için enflasyon tahminlerini %18,4'e yükseltti. 30 Kasım’da 3Ç21 gayri safi yurtiçi hasıla büyüme verileri, 3 Aralık’ta Kasım ayı enflasyon verileri yayınlanacak. Aralık faiz toplantısı ise; 16 Aralık’ta gerçekleştirilecek.
Yatırım Finansman Ekonomisti Erol Gürcan
Faiz indirimi Aralık’ta devam edebilir. Karar metninde yer alan en dikkat çekici mesaj, sözlü yönlendirme tarafındaydı: “Kurul, bu (arızi/geçici) etkilerin ima ettiği sınırlı alanın kullanımını Aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir.”. Hatırlatmak gerekirse, geçen ayki metinde “… arz yönlü arızi unsurlardan kaynaklı olarak politika faizinde yapılan aşağı yönlü düzeltme için yıl sonuna kadar sınırlı bir alan kaldığı Kurul tarafından değerlendirilmiştir.” ifadesi kullanılmıştı. Metinde, enflasyonda artışa yol açan geçici/arızi unsurlara yönelik vurgu da güçlendi. Bu anlamda dikkat çeken ifadeler “… gelişmiş ülke merkez bankaları artan enerji fiyatları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini değerlendirmektedir.” ve “Kurul, arz yönlü ve para politikası etki alanı dışındaki faktörlerin fiyat artışları üzerinde oluşturduğu geçici etkilerin 2022 yılının ilk yarısı boyunca da etkisini sürdürmesini beklemektedir.” oldu. Metinde dikkat çeken bir diğer bölüm de kredi büyümesine yönelik değerlendirmeler oldu. Bu defa, “Para politikası duruşunda yapılan güncellemenin ticari krediler üzerinde olumlu etkileri görülmeye başlamıştır. Bunun yanında, bireysel kredilerle ilgili gelişmeler yakından takip edilmektedir.” ifadesine yer veren TCMB, politika faizinde 200bp indirim gerçekleştirdiği geçen ayki toplantıya ait metinde “Parasal duruşun sıkılığı ticari kredilerde öngörülenin ötesinde daraltıcı etki yapmaya başlamıştır. Bunun yanında, bireysel kredilerin ılımlı seyre dönmesi için güçlendirilen makroihtiyati politika çerçevesinin olumlu etkileri gözlenmeye başlamıştır” ifadelerini kullanmıştı.
Son 2 toplantıda olduğu gibi kararın, para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına yönelik analizler doğrultusunda alındığı belirtildi.
Enflasyon görünümündeki risklere karşın devam eden faiz indirimleri fiyat istikrarı ve finansal istikrarı olumsuz etkilemekte. Politika faizi (%15,00), manşet (%19,9), çekirdek (%16,8) ve beklenen (%15,6) enflasyonun tamamının altında. Hâlen enflasyon görünümünde ciddi riskler olduğunu değerlendiriyoruz. Kasım ve Aralık’taki güçlü baz etkilerine karşın yıllık TÜFE %19 üzerinde kalmaya devam edebilir. Yakın dönemde TL’de yaşanan değer kayıplarının da henüz tam olarak fiyatlara yansıtılmamış olduğunu da not edelim. Ayrıca, enflasyon beklentilerindeki bozulma da yakın dönemde hızlandı. Dahası, küresel çapta artan enflasyon endişelerine karşı birçok merkez bankası önlem niteliğinde politika adımları (faiz artışı, varlık alımlarını azaltma gibi) atmakta. TCMB de küresel enflasyon endişelerine ve bu duruma yol açan arızi unsurların 1Y22’de de masada kalmaya devam edeceğine dikkat çekmekte. TCMB, aynı zamanda, son 2 toplantıda 300bp indirimin etkisiyle ticari kredilerin arttığını ve bireysel kredileri yakından izlemeye başladığını da ifade etmekte. Tüm bu küresel ve yurtiçi gelişmelere/riskler ile TCMB’nin geçen ay yaptığı sözlü yönlendirmeye rağmen (politika faizinde aşağı yönlü düzeltme için sınırlı alan kaldığı), TCMB 100bp faiz indirdiği gibi ilâve indirime yönelik olarak Aralık toplantısı için de kapıyı kapatmadı.
Kararın gecikmeli olarak açıklanmasını da iletişim politikası ve kredibilite açısından olumsuz değerlendiriyoruz. Enflasyon görünümündeki ciddi yukarı yönlü riskler, beklentilerde devam eden bozulma, küresel finansal koşulları sıkılaştırıcı eğilimler gibi unsurları göz önüne alarak, kararın fiyat istikrarı ve finansal istikrar açısından etkisinin olumsuz olduğunu değerlendiriyoruz. TCMB’nin 2 Aralık’ta planlı bir Yatırımcı Toplantısı bulunurken, yılın son PPK toplantısı 16 Aralık’ta gerçekleştirilecek.
"Aralık'ta faizlerin düşeceğinin işareti verildi"
Tera Yatırım Başekonomisti Enver Erkan
Geleneksel ekonomi perspektifi çerçevesinde ortodoks olmayan bir faiz öğretisi ile daha yüksek borçlanma maliyetlerinin enflasyonu yükselttiği yaklaşımı Merkez Bankası’nın politikasında da yansıma bulmaktadır. Merkez Bankası, bundan önceki iki ayda ardışık ve beklenen aralığın üstünde faiz indirimleri ile toplamda 300 baz puan gevşeme yaparken, lira sürekli olarak değer kaybetmeye ve ilerleyen aylarda daha yüksek ve volatil bir enflasyona işaret etmeye devam etti. Son yapılan faiz indirimi ile beraber, toplam gevşeme 400 baz puana çıkarken; sınırlı alanın Aralık toplantısında tamamlanacağı değerlendirmesi de yeni bir faiz indirimine işaret olarak okunabilecek bir açıklamadır. Faiz indirimleri, tüketici enflasyonunun Ekim ayında yıllık %19,9'a yükselmesiyle reel getirileri sıfırın altına daha da itti. Lira da bu yılın değer kaybını %30 üzerinde, bu çeyreğin değer kaybını ise %15’in üzerinde gerçekleştirdi. Bu performans, benzer gelişen ülke paraları içinde lirayı çok ayrı ve denklem dışı bir noktaya yerleştiriyor. Liranın performansını bundan sonraki süreçte hem düşük faiz oranlarının yarattığı korumasızlık, hem Fed’in artan enflasyona karşı daha hızlı varlık alım kesintileriyle faiz artırımını yaklaştırması, hem de diğer EM Merkez bankalarının neler yapacağı belirleyecektir.
- Merkez Bankası kritik faiz kararını açıkladı
- Faiz kararının ardından dolar/TL’de son durum
- İTO Başkanı Avdagiç: Piyasa ile TCMB faizi arasındaki bağ zayıflıyor
Faiz oranlarını gevşetme noktasında terminal bariyerin aylar önce geçildiğini düşünüyoruz. TCMB’nin sınırlı alanın tamamlanmasının Aralık ayında değerlendirileceğine dair ibaresi, Aralık'ta faizlerin düşeceğinin bir işareti olarak değerlendirilebilir. USD/TRY kuru tüm zamanların en yüksek seviyesinde, yukarı hareketine ağırlık vermiş durumda. Döviz kurlarındaki artışın ve oynaklığın devam etmesi, enflasyon kontrolünde zorlanacağımıza işaret ediyor. Tahmin aralığı genişledi, günlük tepkiler de bu aşamada dolar/TL tahminini zorlaştırıyor. Diğer gelişmekte olan ülkelerin atacağı adımlar lirayı da etkileyecek. En etkili merkez bankası Fed'dir ve Fed enflasyon konusunda daha fazla endişelenir ve Aralık ayında varlık alımlarını daha hızlı azaltmaya başlarsa doların değerlenmesi hızlanacaktır. Liranın faiz desteği eksikliği ve enflasyon çevirme etkisi kırılganlığı artırdığı için dolarizasyon eğilimi de artacak.
Gevşek para politikası, finansal piyasalarda daha zorlayıcı oynaklığa yol açabilir. Sıkı politika değişikliği riski de önümüzdeki aylarda gündemde olabilir. Merkez Bankası, Ekim ayı sonunda güncellediği enflasyon raporunda bu yılsonu için enflasyon tahminlerini %18,4'e yükseltti. 30 Kasım’da 3Ç21 gayri safi yurtiçi hasıla büyüme verileri, 3 Aralık’ta Kasım ayı enflasyon verileri yayınlanacak. Aralık faiz toplantısı ise; 16 Aralık’ta gerçekleştirilecek.
"Faiz indirimleri fiyat istikrarı ve finansal istikrarı olumsuz etkiliyor"
Yatırım Finansman Ekonomisti Erol Gürcan
Faiz indirimi Aralık’ta devam edebilir. Karar metninde yer alan en dikkat çekici mesaj, sözlü yönlendirme tarafındaydı: “Kurul, bu (arızi/geçici) etkilerin ima ettiği sınırlı alanın kullanımını Aralık ayında tamamlamayı değerlendirecektir.”. Hatırlatmak gerekirse, geçen ayki metinde “… arz yönlü arızi unsurlardan kaynaklı olarak politika faizinde yapılan aşağı yönlü düzeltme için yıl sonuna kadar sınırlı bir alan kaldığı Kurul tarafından değerlendirilmiştir.” ifadesi kullanılmıştı. Metinde, enflasyonda artışa yol açan geçici/arızi unsurlara yönelik vurgu da güçlendi. Bu anlamda dikkat çeken ifadeler “… gelişmiş ülke merkez bankaları artan enerji fiyatları ve arz-talep uyumsuzluğuna bağlı olarak enflasyonda görülen yükselişin beklenenden uzun sürebileceğini değerlendirmektedir.” ve “Kurul, arz yönlü ve para politikası etki alanı dışındaki faktörlerin fiyat artışları üzerinde oluşturduğu geçici etkilerin 2022 yılının ilk yarısı boyunca da etkisini sürdürmesini beklemektedir.” oldu. Metinde dikkat çeken bir diğer bölüm de kredi büyümesine yönelik değerlendirmeler oldu. Bu defa, “Para politikası duruşunda yapılan güncellemenin ticari krediler üzerinde olumlu etkileri görülmeye başlamıştır. Bunun yanında, bireysel kredilerle ilgili gelişmeler yakından takip edilmektedir.” ifadesine yer veren TCMB, politika faizinde 200bp indirim gerçekleştirdiği geçen ayki toplantıya ait metinde “Parasal duruşun sıkılığı ticari kredilerde öngörülenin ötesinde daraltıcı etki yapmaya başlamıştır. Bunun yanında, bireysel kredilerin ılımlı seyre dönmesi için güçlendirilen makroihtiyati politika çerçevesinin olumlu etkileri gözlenmeye başlamıştır” ifadelerini kullanmıştı.
Son 2 toplantıda olduğu gibi kararın, para politikasının etkileyebildiği talep unsurları, çekirdek enflasyon gelişmeleri ve arz şoklarının yarattığı etkilerin ayrıştırılmasına yönelik analizler doğrultusunda alındığı belirtildi.
Enflasyon görünümündeki risklere karşın devam eden faiz indirimleri fiyat istikrarı ve finansal istikrarı olumsuz etkilemekte. Politika faizi (%15,00), manşet (%19,9), çekirdek (%16,8) ve beklenen (%15,6) enflasyonun tamamının altında. Hâlen enflasyon görünümünde ciddi riskler olduğunu değerlendiriyoruz. Kasım ve Aralık’taki güçlü baz etkilerine karşın yıllık TÜFE %19 üzerinde kalmaya devam edebilir. Yakın dönemde TL’de yaşanan değer kayıplarının da henüz tam olarak fiyatlara yansıtılmamış olduğunu da not edelim. Ayrıca, enflasyon beklentilerindeki bozulma da yakın dönemde hızlandı. Dahası, küresel çapta artan enflasyon endişelerine karşı birçok merkez bankası önlem niteliğinde politika adımları (faiz artışı, varlık alımlarını azaltma gibi) atmakta. TCMB de küresel enflasyon endişelerine ve bu duruma yol açan arızi unsurların 1Y22’de de masada kalmaya devam edeceğine dikkat çekmekte. TCMB, aynı zamanda, son 2 toplantıda 300bp indirimin etkisiyle ticari kredilerin arttığını ve bireysel kredileri yakından izlemeye başladığını da ifade etmekte. Tüm bu küresel ve yurtiçi gelişmelere/riskler ile TCMB’nin geçen ay yaptığı sözlü yönlendirmeye rağmen (politika faizinde aşağı yönlü düzeltme için sınırlı alan kaldığı), TCMB 100bp faiz indirdiği gibi ilâve indirime yönelik olarak Aralık toplantısı için de kapıyı kapatmadı.
Kararın gecikmeli olarak açıklanmasını da iletişim politikası ve kredibilite açısından olumsuz değerlendiriyoruz. Enflasyon görünümündeki ciddi yukarı yönlü riskler, beklentilerde devam eden bozulma, küresel finansal koşulları sıkılaştırıcı eğilimler gibi unsurları göz önüne alarak, kararın fiyat istikrarı ve finansal istikrar açısından etkisinin olumsuz olduğunu değerlendiriyoruz. TCMB’nin 2 Aralık’ta planlı bir Yatırımcı Toplantısı bulunurken, yılın son PPK toplantısı 16 Aralık’ta gerçekleştirilecek.
