Borsa İstanbul (BİST), elde ettiği getirilerle 2016’dan bu yana yatırımcılarının yüzünü güldürmeyi başardı. 2016’yı yüzde 9, 2017’yi yüzde 50 getiriyle geride bırakan BİST; sadece 2018’i yüzde 21 kayıpla tamamlayarak yatırımcılarını üzdü. 2019’da yüzde 29, 2020’de yüzde 28 kazanca imza atan borsa, 2021’i ise yüzde 23 getiriyle geride bıraktı. Ancak 4 Ocak-16 Aralık 2021 arasında yüzde 50,8 yükselişe imza attığı notunu da düşelim.
Ekonomist Dergisi 22 Aralık-4 Ocak tarihli sayıdan
DİKKAT ÇEKİCİ PERFORMANS
Küresel enflasyonda artış, gelişmiş ülke merkez bankalarının güçlü parasal sıkılaşma adımları, artan resesyon endişeleri ve jeopolitik riskler nedeniyle dünya genelinde borsa getirilerinin negatif olduğu 2022 yılında ise BİST, getiri şampiyonu olarak kayıtlara geçti.
2022’de enflasyonun 12 aylık bazda yüzde 85’i aşmasına karşın faizlerin düşük seyretmesi ve döviz kurlarının özellikle yılın ikinci yarısında sakin bir görünüm sergilemesi yatırımcıları alternatif getiri arayışına yöneltti. Artan halka arzlarla da beraber getiri arayışına en iyi cevap veren varlığın hisse senetleri olması, BİST-100’ün 2022’yi TL bazında yüzde 196,6, dolar bazında yüzde 105 oranında artışla tamamlamasını sağladı.
2023’e işte böyle bir tabloyla olumlu bir trendde giren BİST-100, 2023 yılında da yüzde 35,6 oranında değer kazandı ve yılı 7.470 ile o güne kadarki TL bazlı en yüksek yıl sonu seviyesinden kapattı. Böylece 2000 yılından sonra ilk defa beş yıl üst üste artış kaydetti. BİST, en son 1993-1997 yılları arasındaki yüksek enflasyon döneminde üst üste beş yıl yükseliş sergilemişti.
DALGALI GÖRÜNÜM
İyi geçen iki yılın ardından 2024, BİST için hem zorlu ve risklerle hem de fırsatlarla dolu bir yıl oldu. Yatırımcılar; seçim belirsizliği, değişen ekonomik koşul ve beklentilerle birlikte jeopolitik gelişmelere de hızla uyum sağlamak zorunda kaldı. BİST açısından karışık ve dalgalı bir görünüme sahne olan 2024 yılı kayıtlara; yüksek faiz ortamının BİST üzerinde baskı yarattığı, alternatif getiri araçlarının BİST karşısında önemli minvalde getiri sağladığı, jeopolitik gelişmelerin gündemden düşmediği ve kritik ABD başkanlık seçiminin yapıldığı bir yılı olarak geçti.
2024’ÜN ÜÇ AYRI DÖNEMİ
Ata Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Cemal Demirtaş, yıl içinde yaşanan gelişmeler düşünüldüğünde borsa açısından 2024 yılında üç ayrı dönem yaşandığı analizini yapıyor. İlk dönem olarak 2024 Ocak-Temmuz aylarına işaret eden Demirtaş, 2023’ten itibaren özellikle rasyonel ekonomi politikalarına dönüşle birlikte başlayan olumlu havanın temmuz ayı ortasına kadar devam ettiğine ve 2024’e 7.450’den başlayan BIST-100 Endeksi’nin 22 Temmuz’da 11.245 seviyesini gördüğüne dikkat çekiyor.
Cemal Demirtaş; diğer dönemleri ise şöyle açıklıyor: “11.000’lerin aşıldığı temmuz ayının sonundan itibaren BİST için ikinci dönem başladı ve özellikle yüksek faiz ortamında alternatif getirilerin cazip hale gelmesi, şirket kârlarının düşmesi ve kâr realizasyonlarıyla BİST, 5 Kasım’da 8.600’a kadar geriledi. Kasım ayının başından itibaren ise ABD seçimlerinin net bir sonuçla tamamlanması, yurt içinde rasyonel ekonomi politikalarının ve sıkı para politikalarının etkilerinin görülmeye başlaması ve faiz indirimi beklentilerinin gündeme gelmesiyle birlikte BİST-100 Endeksi de 10.000’in üzerine çıktığı üçüncü dönemine geçti. Bu arada yüksek mevduat faizleri devam ederken, TL’nin de güçlü seyrettiğini gördük.”
10.000’İN ÜZERİNDE TUTUNACAK MI?
BİST-100’ün 2 Ocak-22 Temmuz 2024 dönemindeki getirisi yüzde 46,6 olarak gerçekleşti. Ancak bu tarihten kasım ayı başına kadarki süreçte yaşadığı ciddi kan kaybı sonucunda getirisinin oldukça önemli bir kısmını geri veren endeksin 2 Ocak-5 Kasım 2024 dönemindeki getirisi yüzde 13’e kadar geriledi.
BİST-100, yılın son 1,5 aylık döneminde ise kayıplarını geri almaya çalıştığı bir tablo ortaya koydu. Yıl biterken 10.000’in üzerinde tutunmaya çalışsa da 19 Aralık itibarıyla bu hedefte başarılı olamayan borsa, 19 Aralık’ta 9.765’ten kapanarak kan kaybetti. 19 Aralık itibarıyla bakıldığında BİST’te yıllık kazanç, yüzde 28’lerde bulunuyor. “Borsa İstanbul’un 2024 Performansı” başlıklı tablomuzda; borsanın 2024’teki dönüm noktalarını ve yaşanan gelişmelerin BİST’in seyrine etkilerini inceleyebilirsiniz.
2025 İLK ÇEYREK ÖNGÖRÜLERİ
Peki, 2025 borsa açısından nasıl bir yıl olabilir? Uzun vadeli öngörülerde bulunmanın oldukça zorlaştığı mevcut ortamda, öncelikle 2025 yılının ilk çeyrek dönemine ilişkin beklentilere bakmakta fayda var. 2025 Ocak-Mart dönemini içine alan yılını ilk çeyreği için piyasa uzmanlarının beklentilerinde ağırlıklı olarak 11.000-12.500 bandı öne çıkıyor.
BİST-100’de 6 Kasım’dan bu yana nispeten olumlu bir seyir görülüyor. TEB Yatırım Araştırma Direktörü İbrahim Usul; bu süreçte ABD endeksleri öncülüğünde yurt dışı borsalarda gözlenen pozitif seyrin ve FED ile ECB’den gelen faiz indirimlerinin etkili olduğu analizini yapıyor. Yurt içinde kasım ayı enflasyonu sonrası 2024 Aralık ya da 2025 Ocak’ta TCMB’den faiz indirim beklentisinin güçlenmesinin de BİST’e olumlu yansımalarının gözlendiğini kaydeden Usul ancak zaman zaman jeopolitik gelişmelerin fiyatlamalarda etkili olduğuna da değiniyor.
ABD’de Donald Trump’ın ikinci başkanlık dönemi 20 Ocak’ta başlayacak. İbrahim Usul; “Yurt dışı piyasalardaki olumlu seyrin sürmesi, yurt içinde ise faiz indirimlerinin başlaması BİST’e destek olabilecek unsurlar” diyor. Usul’a göre; BİST-100, 2025 ilk çeyreği 11.000-11.500 bandında tamamlayabilir.
YABANCILAR BELİRLEYİCİ OLACAK
2025’te borsanın görünümüne etki edecek birçok konu başlığı bulunuyor. GCM Yatırım Araştırma Müdürü Kudret Ayyıldır; 2025’te borsa için temel yön belirleyicileri; faiz politikası, enflasyon trendi, şirket bilançoları ve küresel piyasa koşulları olarak sıralıyor. “TCMB’nin faiz indirimine başlamasıyla beraber şirketlerin finansman maliyetlerini düşürerek kârlılıklarını artırma beklentisi ve sabit getirili varlıkların cazibesini azaltabileceği düşüncesi yatırımcıları hisse senetlerine yönlendirebilir” diyen Kudret Ayyıldır; 2025’in hisse bazlı ayrışmaların arttığı ve yatırımcıların daha seçici olması gereken bir dönem olmasını da bekliyor.
Yerli yatırımcılara ek olarak yabancı yatırımcıların hisse senedi piyasasındaki reaksiyonu da BİST-100’ün performansını yorumlayabilmek adına kritik önem taşıyor. Özellikle 2025 ilk çeyrekten itibaren başlaması beklenen faiz indirim temposunu ‘yabancı girişlerini destekleyecek olan önemli bir faktör’ olarak gören Kudret Ayyıldır, şöyle devam ediyor:”
“2 Ocak 2025 itibarıyla BİST-50’de açığa satış yasağının kalkacak olmasının da yabancıların piyasaya derinlik katarak hacimsel anlamda destek olacağı, yabancı takasının artmasına olanak sağlayacağı ve fon girişlerini teşvik edeceği kanaatindeyiz. 2024’ü 10.000 seviyesi üzerinde tamamlamaya çalışan BİST’in 2025 ilk çeyrekte, sekiz aylık ortalama olan 9.700’ün üzerinde kaldığı sürece 11.000-11.500 aralığında fiyatlama gerçekleştirme olasılığını yüksek görüyoruz.”
“YENİ REKORLAR ZAMAN ALABİLİR”
Peki, 2025’te borsa için en önemli riskler ve fırsatları neler olabilir? Integral Yatırım Araştırma Müdürü Seda Yalçınkaya Özer; borsa açısından en önemli risklerden birinin aylık enflasyonun yüzde 2’nin üzerinde oturması ve düşüş eğiliminin gecikmesi olacağı görüşünde. “2024’te enflasyonla baş etmek için önemli bir yol katettik. 2025’te şu an tahmin edilemeyen küresel şokların gelmesi enflasyon görünümü açısından olumsuz olabilir” diyen Seda Yalçınkaya Özer; petrol fiyatlarının yüksek seviyelerde uzun süre kalması ve jeopolitik risklerin yeni bir gündem yaratması olasılıklarını da riskler olarak sıralıyor.
Fırsatlar tarafında ise enflasyon muhasebesinde bir yıllık döngüye girilmesinin ve enflasyondaki gerilemenin bilançolar üzerindeki baskıyı azaltmasının şirketler açısından olumlu olacağını öngören Seda Yalçınkaya Özer’e göre; bir diğer fırsat ise faiz indirimleriyle birlikte şirketler açısından finansman yükünün hafiflemesi olacak. Ancak zamana yayılan ve beklenti yönetiminde daha temkinli faiz indirimleri olması halinde BİST’te yeni rekor seviyelerin görülmesinin zaman alabileceğinin de altını çizen Seda Yalçınkaya Özer; ilk çeyrek için 11.000-11.500 bandına işaret ederken 2025 yılı için 13.000’lerin test edilebileceğini öngörüyor.
“ABARTI YÜKSELİŞLER BEKLEMİYORUM”
A1 Capital Yatırım Genel Müdür Yardımcısı Baki Atılal’a göre; BİST-100 Endeksi için 2025 ilk çeyrek sonu olarak bakıldığında 2024’teki sert faiz politikası ve bununla beraber gelen enflasyon muhasebesiyle birlikte önceki yıllarda alışılan son çeyrek rekor bilanço dönemleri olmayacak. “Faizler inip yeni yatırımlar ve risk iştahıyla beraber yeni beklentiler oluşursa bu beklentiler ilk çeyrekte fiyatlanabilir ancak borsada çok abartı yükselişler olacağını öngörmüyorum” diyen Atılal; ilk çeyrek sonu için BİST’te 11.500-12.000 seviyelerini bekliyor.
DEZENFLASYONDA KALICI BAŞARI ŞART
2025’te piyasalar için enflasyonun seyri kritik önemde olmaya devam edecek. Global Menkul Değerler Araştırma Direktörü Banu Kıvcı Tokalı’ya göre; 2025’te yeniden dengelenmenin merkezini oluşturacak en önemli konu, enflasyonun düşüş hareketini devam ettirmesi ve dezenflasyonda kalıcı başarının sağlanması olacak. Enflasyon katılığının azalmasına, ‘ekonomik ve finansal istikrar açısından belirleyici gösterge’ olarak bakan Banu Kıvcı Tokalı; bu koşulların sağlanması durumunda bu sürece sürdürülebilir faiz indirim sürecinin eşlik etmesini, ülke kredi notunda ‘yatırım yapılabilir’ seviyeye doğru iyileşmeler sayesinde de uluslararası piyasalarda Türkiye’ye yönelik pozitif ayrışmanın gerçekleşmesini bekliyor.
Banu Kıvcı Tokalı; “Mevcut makro ekonomik görünüm ve küresel konjonktür ile ‘faiz indirimi’ öngörüsü odaklı 2025 stratejimizde; bankacılık, GYO, çimento, enerji, demir-çelik, otomotiv ve savunma beğendiğimiz sektörler olarak öne çıkıyor” diyor. Banu Kıvcı Tokalı; bu tercihler üzerinde belirleyici olan ana unsurları ise ‘daha düşük faiz ortamı, faiz marjında iyileşme, reel olarak istikrarlı kur görünümü, belirleyici küresel ekonomilerdeki eğilimler ve politikalar, ihracat pazarlarındaki görünüm ve cazip çarpanlar’ olarak sıralıyor.
HANGİ SEKTÖRLER POZİTİF AYRIŞIR?
2023-2024’teki faiz artışlarının ve devreye alınan makro ihtiyati tedbirlerin en çok etkilediği sektör bankacılık olmuştu. Alnus Yatırım Araştırma Müdürü Yusuf Kavak; “Dolayısıyla 2025’te faiz indirimleri ve makro ihtiyati tedbirlerdeki gevşemelerle de bankacılık en pozitif ayrışan sektör olabilir” diyor. Kavak; otomotiv, inşaat, dayanıklı tüketim gibi faize duyarlı sektörlerin ve ekonomik toparlanmayla bu sektörlerle ilintili olan otomotiv yan sanayii, cam, çimento gibi alanlarda faaliyet gösteren şirketlerin de pozitif ayrışanlar arasında yer almasını da bekliyor.
Yazılım, sağlık hizmetleri ve iletişim sektörlerinin güçlü marjları ile ön planda olabileceğine dikkat çeken Yusuf Kavak; jeopolitik risklerin sona ermesi durumunda ulaştırma sektörünün hızlı bir yükseliş içerisine girebileceği görüşünde. Yusuf Kavak’a göre; demir-çelik sektörünün kaderi ise küresel tarafta Çin’in toparlanmasıyla ilintili olacağı için olası ticaret savaşları sektörde baskıya neden olabilir, sınırlı bir ticaret savaşı ise pozitif fiyatlamaları beraberinde getirebilir.
BANKACILIĞA DİKKAT
TEB Portföy Genel Müdürü Yağız Oral; 2025’e girerken yeni makroekonomik görünüm doğrultusunda bankacılık, telekom, sağlık, holdingler, gayrimenkul yatırım ortaklıkları (GYO) ve perakende gibi sektörlerin öne çıkacağını tahmin ediyor. “Zorlu geçen 2024’ün ardından 2025’te en fazla kâr büyümesi beklenen sektörlerden olan bankacılık, kârlılık anlamında daha pozitif performans gösterebilir” diyen Yağız Oral; 2025 yılı içinde bankacılık özelinde uygulanabilecek makro ihtiyati tedbirlerin dikkatle takip edilmesi gerektiği uyarısında da bulunuyor.
HALKA ARZLARDA TALEP SORUNU
Peki, BİST’te ilginin artmasının beklendiği bir süreçte 2025, halka arzlar açısından nasıl bir yıl olabilir? Colendi Menkul Değerler Araştırma Analisti Sadullah Çalışır, yatırımcı sayısının yeniden artması ve hisse tarafına sermaye akışıyla birlikte halka arzların da yeniden ivme kazanabileceğini ve 2025’te 2024’ten daha fazla sayıda halka arz olacağını tahmin ediyor. Çalışır; “Ancak son dönemde halka arzlar gerçekleşirken, piyasadaki likidite koşulları bozuldu ve bunun da BİST performansına olumsuz yansımaları oldu. Bu yüzden yeni halka arzlar gerçekleşirken piyasadaki likidite koşullarına dikkat edilmesi gerekiyor” diye konuşuyor.
Sadullah Çalışır, halka arz olacak şirket tercihlerinin de halka arzlara yeniden ilginin artması ve talep sorunu yaşanmaması için dikkat edilmesi gereken konuların başında geldiğine işaret ediyor. Şirketlerin finansmana erişim için halka arz olma noktasında iştahlı olmaya devam edeceğini öngören Çalışır’a göre, burada düzenleyici kurumların piyasa koşullarına dikkat ederek bu süreçleri ilerletmeleri süreklilik sağlanabilmesi açısından önem arz ediyor.
BORSAYI ETKİLEYEBİLECEK EN ÖNEMLİ 20 FAKTÖR
YURT İÇİ:
- TCMB’nin para politikaları ve faiz indirim sürecinde izleyeceği yol
- Başta enflasyon ve büyüme olmak üzere makroekonomik veriler
- Ekonomi programının enflasyonu düşürmedeki etkisinin şirketlere yansımaları
- Fiyat istikrarı ile ekonomik, finansal ve mali istikrar
- CDS’lerin yönü, döviz kurlarının ve TL mevduat getirisinin seyri
- Siyasi, jeopolitik ve diplomatik gelişmeler, Suriye’deki rejim değişikliğiyle birlikte Türkiye’nin bu süreçteki rolü
- Türkiye’ye yönelik yabancı sermaye akışı
- Kredi derecelendirme kuruluşlarının kararları
- Halka arzlarda seçiciliğin ve yatırımcı ilgisinin boyutu
- Enflasyon muhasebesi konusu ve otoritelerden gelebilecek olası düzenlemeler, makro ihtiyati tedbirler.
YURT DIŞI:
- ABD’de ikinci Trump dönemiyle birlikte global ticaret dengeleri
- ABD Başkanı Trump’ın ülkeler arası iletişimde sergileyeceği davranış
- Global ekonomiye ilişkin tüm veriler
- ABD, Avrupa Birliği (AB) ve Asya ülkelerinin ekonomik görünümü
- Başta FED, ECB, BoJ olmak üzere global merkez bankalarının faiz politikaları
- Rusya-Ukrayna ve İsrail-Filistin savaşlarına ek olarak Suriye odaklı jeopolitik risk teması ve haber akışları
- Jeopolitik gelişmelerin enerji ve petrol fiyatları üzerinde yaratacağı olası dalgalanmalar
- Çin hükümetinin ekonomiyi canlandırmaya yönelik politikalarının etkisi
- Başta Çin Merkez Bankası (PBOC) olmak üzere merkez bankalarının altın alımları
- Emtia ve değerli maden fiyatları ile kripto gibi alternatif piyasalardaki trendler.
İBRAHİM ÇETİN / ALB YATIRIM GENEL MÜDÜRÜ
“BİST’in zirveye ulaşabilmesi için yalnızca faiz indirimleri yeterli olmaz”
- BORSA, HANGİ DURUMDA GÜÇLÜ TEPKİ VEREBİLİR? Güncel konjonktür ışığında, TCMB’nin faiz indirimlerinin BİST üzerinde yeni zirvelere yol açma ihtimali biraz daha karmaşık seyredebilir. Türkiye ekonomisi yüksek enflasyon ve döviz kuru baskılarıyla mücadele ederken, faiz indirim döngüsü genellikle piyasalarda olumlu bir hava yaratabilir. Ancak faiz indirimlerinin enflasyonu kontrol altına alabilmesi ve döviz kurunda ani sıçramaların yaşanmaması durumunda, BİST daha güçlü bir tepki verebilir.
- MAKROEKONOMİK ADIMLAR VE GLOBAL GELİŞMELER Bununla birlikte risk algısının hala yüksek olduğu, küresel ekonomik ve jeopolitik belirsizliklerin devam ettiği bir ortamda, BİST’in kalıcı yeni zirveler test etmesi için piyasa güveninin daha fazla pekişmesi gerekebilir. Yani faiz indirimleri hisse senetlerine olan ilgiyi artırabilir. Ancak TL’nin değer kaybı ve enflasyonist baskılar gibi faktörler bu iyimserliği sınırlayabilir. Dolayısıyla zirveye ulaşmak, yalnızca faiz indirimiyle sınırlı değil; aynı zamanda makroekonomik dengeyi sağlayacak adımların ve global gelişmelerin de olumlu yönde seyretmesine bağlı.
