Tropik iklim koşullarında yetişen ve 1000 çeşidi bulunan bir bitki türü olan muzun anavatanı Güney Çin, Hindistan ve Hindistan ile Avusturalya arasında kalan adalar olarak kabul ediliyor. 2000 yılından bu yana dünya muz üretiminin iki kat arttığı gözleniyor. Öyle ki 2000 yılında 67 milyon tonlarda olan dünya muz üretiminin 2020 yılında 120 milyon tona çıktığı görülüyor. Hindistan, Endonezya ve Brezilya en önemli üreticiler olarak sıralanıyor. Bu ülkeleri Ekvador, Filiphinler, Guatelama ve diğerleri izliyor. Muz üreticisi ülkeler son yıllarda üretim kayıplarına neden olan ‘fusarium solgunluğu hastalığı’ ile mücadele ediyor. Hastalığın üretici ülkelere faturasının 4 milyar dolar seviyesinde olduğu tahmin ediliyor.
FARKINDALIK ÇALIŞMALARI
Öte yandan bugün 728 bin tonluk üretim miktarıyla dünya muz üretiminde yüzde 0,61’lik bir paya sahip Türkiye’de de Mersin ve Antalya’da hastalık tespit edilmiş durumda. Tarım uzmanları muz üretim alanlarının henüz yüzde 6’lık bir bölümünde ‘fusarium solgunluğu hastalığı’na rastlandığını ve hastalığın yayılmaması için gerekli önemleri aldıklarını belirtiyorlar. Uzmanlar, geç kalmamak adına önceden önlem almanın ve üreticilerde hastalık konusunda farkındalık yaratmanın öneminin altını çiziyor.
Bu kapsamda BM Gıda ve Tarım Örgütü FAO Türkiye’nin, Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) ve Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü (GKGM) ile iş birliği içerisinde hayata geçirdiği “Muzlarda Fusarium Solgunluğu Hastalığının Önlenmesine Yönelik Çalışmaların Desteklenmesi” projesi devam ediyor.
3.5 MİLYAR TL’LİK HACİM
Türkiye’de Mersin, Antalya, Adana ve Hatay illeri başta olmak üzere Ege Bölgesi’nde Muğla ve Manisa illerinde yetiştiriciliği yapılan muz üretiminde son dönemlerde önemli artışlar yaşanmış ve üretim alanları da genişlemiş bulunuyor. Öyle ki 2000 yılında sadece 64 bin ton olan üretim 2021 yılında yaklaşık 14 kat artarak 883 bin tona yükselmiş durumda. Türkiye’nin muz ihracatı yok denecek kadar az olup, komşu ülkelere çok az miktarda ihracat söz konusu. 2016 yılında 209 bin ton olarak gerçekleşen muz ithalatının ise 2020 yılında 160 bin tona gerildiği dikkat çekiyor. Ülkenin bu üründe kendine yeterlilik oranının ise yüzde 55.1’den yüzde 76.6’ya yükseldiği göze çarpıyor. 200 bin aileye istihdam sağlayan bu meyvenin yaklaşık 3.5 milyar TL’lik bir ekonomik hacme sahip olduğu hesaplanıyor.
KÖK VE GÖVDEYE YERLEŞİYOR
Muzun, Türkiye için önemli bir tarım ürünü olduğuna vurgu yapan Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Tarım Uzmanı Fazıl Düşünceli, ‘fusarium solgunluğu hastalığı’nın dünya çapındaki en yıkıcı bitki hastalıklarından biri olduğunu ve hastalığa mantari bir etmenin neden olduğunu söylüyor. Hastalığın muz bitkisinin köklerine ve gövdesine enfekte olduğunu belirten Düşünceli, “Kaynağı belirsiz hiçbir materyal asla alana sokulmalı. Bulaşma ihtimaline karşı üretim alanlarından toprak ve bitki taşınmasına izin verilmemeli. Üretim alanlarının giriş ve çıkışına dezenfektan havuzu konulmalı” diye anlatıyor.
10 BİN ÇİFTÇİ BİLGİLENDİRİLDİ
Muz bitkisinin ölümüne neden olan ‘fusarium solgunluğu hastalığı’nın dünyada 23 ülkede tespit edildiğini ifade eden Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Biyolojik Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürü Mümine Özarslandan ise, “Ülkemizde Mersin ve Antalya’da hastalık bulgularına rastladık. Adana ve Hatay’da henüz yok. Hastalığın yayılmaması için hızlı aksiyon aldık ve üreticilerimize bilgilendirmeler yaptık. Bugüne kadar 10 bin çiftçimize hastalıklar ilgili eğitimler verdik. 6 adet de farkındalık çalıştayı yaptık” diye anlatıyor.
135 ÜLKEDE MUZ ÜRETİLİYOR
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü’nden Bitki Sağlığı Araştırmaları Daire Başkanı Suat Kaymak ise dünyada 135 ülkede muz üretimi yapıldığını ve yıllık 120 milyon ton muz elde edildiğini söyledi. Türkiye’nin bu üretimden binde 61 pay aldığını bildiren Kaymak, “Muzun da dünyada üretimini kısıtlayan bazı faktörler var, bu faktörlere baktığımızda Fusarium Solgunluğu hastalığı önde geliyor ve ülkemizde tespit edilmiş durumda. Biz, FAO, TAGEM ve Gıda Kontrol işçiliğinde bu hastalığı önlenmesine yönelik sürveyler yapılmasını ve çiftçi bilgilendirmeleri yapılması konusunda söz konusu projeyi geçirdik" diye anlatıyor.
